Sý resýrstarynyń biryńǵaı tsıfrlyq platformasyn qurý jumysy qaı shamaǵa keldi
ASTANA. KAZINFORM — Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev bıylǵy Joldaýynda Sý resýrstarynyń biryńǵaı tsıfrlyq platformasyn qurýdy tapsyrdy. Ol gıdrogeologııalyq monıtorıng mindetterin tolyqqandy sheshýge múmkindik beredi. Kazinform tilshisi osy bastamanyń júzege asyrylý barysyna sholý jasady.
— Sý resýrstarynyń ulttyq aqparattyq júıesi (SRUAJ) — eldiń sý resýrstaryn esepke alý, monıtorıng júrgizý, taldaý jáne basqarýǵa arnalǵan biryńǵaı tsıfrlyq platforma. Onyń aıasynda sýdy tutynýdy esepke alý men derekterdi óńdeý protsesin avtomattandyrý, memlekettik jáne salalyq aqparattyq júıelermen yqpaldasý, sondaı-aq sýdy paıdalanýshylardyń tsıfrlyq profılderin qurý júzege asyrylady, — dep habarlady QR Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligi.
Búgingi tańda júıeniń sýdy paıdalanýdyń negizgi qyrlary men sý balansynyń mańyzdy aspektilerin qamtıtyn 10 modýliniń 8-i ázirlenip bolǵan. Onda sýdy paıdalanýǵa ruqsat alatyn jáne memleket aldynda esep berýge mindetti azamattar men uıymdarǵa yńǵaıly jaǵdaı jasaý basty nazarǵa alynǵan.
Sonymen qatar aldaǵy ýaqytta aýyl sharýashylyǵy, ónerkásip, energetıka jáne basqa da salalarda aldyn ala josparlaý jumystary kezinde «zııatkerlik resýrsqa» aınalatyn úlken derekter qory qalyptastyrylyp jatyr.
Mınıstrliktiń atap ótýinshe, júıe jekelegen aımaqtarmen nemese sý basseınderimen shektelmeıdi. SRUAJ búkil elge arnalǵan biryńǵaı platforma retinde qurylady, al onyń modýlderi birden Qazaqstan kóleminde synaqtan ótkizilip jatyr. Mundaı tásil júıeni sýdy paıdalanýdyń ártúrli stsenarıılerine beıimdeýge jáne barlyq óńirlerde biryńǵaı tsıfrlyq standarttardy qalyptastyrýǵa múmkindik beredi. Bul ashyqtyqty qamtamasyz etedi ári tsıfrlyq formatqa kóshýge jol ashady.
Búginde platforma eldiń alty basseınin qamtyp otyr: Shý-Talas, Tobyl-Torǵaı, Ertis, Balqash-Alakól, Esil jáne Jaıyq-Kaspıı basseınderi. Jyl sońyna deıin qalǵan eki basseın boıynsha da derekter júıege engiziledi. Osylaısha platforma Qazaqstan aýmaǵynyń barlyǵynda tolyqqandy jumys isteıtin bolady.
Platforma qalaı jumys isteıdi?
SRUAJ Qazaqstannyń sý resýrstary týraly barlyq negizgi derekterdi biriktiretin keshendi aqparattyq-taldamalyq platformaǵa aınalady. Júıege mynadaı derekter engiziledi:
— sý nysandary, gıdrotehnıkalyq qurylystar jáne magıstraldyq kanaldar týraly málimetter;
— barlyq sanattaǵy sýdy paıdalanýshylardyń sý alý jáne sý burý monıtorıngi men esebi;
— klımattyq jáne gıdrologııalyq kórsetkishter (baqylaý beketteri men meteostantsııalar derekteri);
— Jerdi qashyqtan zondtaý málimetteri, spýtnıktik sýretter jáne sýarý modelderi;
— aýyl sharýashylyǵynda, ónerkásipte, energetıkada jáne kommýnaldyq sektorda sý tutyný týraly salalyq derekter.
— Osylaısha júıe memlekettik organdar, sý paıdalanýshylar men ǵylymı qaýymdastyq úshin senimdi aqparat kózine aınalyp, sý resýrstaryn basqarýda keshendi tásildi qoldanýdy qamtamasyz etedi.
Jasandy ıntellektini paıdalaný
Sý tutynýdy boljaý jáne resýrstardy tıimdi basqarý úshin Erte boljam jasaý júıesi (EBJJ) engiziledi. Ol klımattyq, gıdrologııalyq jáne agrotehnıkalyq faktorlardy eskere otyryp, salalar men óńirler boıynsha sý tutyný kólemin aldyn ala boljaýǵa múmkindik beredi.
Sonymen qatar, SRUAJ-ben yqpaldastyrylǵan salalyq jasandy ıntellekt assıstentin (chat-bot) engizý josparlanyp otyr. Ol paıdalanýshylarǵa ınteraktıvti rejımde analıtıkaǵa, usynymdarǵa jáne anyqtamalyq aqparattarǵa esik ashady. Bul aldyn ala boljamnyń naqtylyǵyn arttyrady, resýrstardy utymdy bólýdi jáne protsesterdiń ashyqtyǵyn qamtamasyz etedi.
Іske qosý merzimderi
SRUAJ-dy ázirleý jáne paıdalanýǵa berý jumystary 2026 jyldyń sońyna qaraı aıaqtalady dep josparlanyp otyr.
Aıta keteıik, buǵan deıin Sý únemdeý tehnologııalary paıdalanylatyn egis alqabynyń aýmaǵy 86%-ǵa ulǵaıǵany jaıly jazǵan edik.