Suranysqa ıe 10 mamandyq: kólik júrgizýshisi men aspaz kósh basynda
ASTANA. KAZINFORM – Memleket júrgizgen keshendi taldaýlar men boljamdar 2025-2030 jyldary jumysshy kadrǵa suranys ósetinin kórsetken. Suranysty qanaǵattandyrý úshin kásibı oqytý júıesin damytý men bolashaq trendterge ıkemdelý mańyzdy. Osy eki baǵyt áleýmettik-ekonomıkalyq turaqtylyqty qamtamasyz etýdiń mańyzdy alǵyshartyna aınalmaq. Osy oraıda Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligine arnaıy saýal joldaǵan edik.
Jumysshy kadrǵa qajettilik turaqty ósip keledi
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń 2025-2030 jyldarǵa arnalǵan kadrlarǵa qajettilik jónindegi boljamy boıynsha, bul kezeńde el ekonomıkasyna shamamen 1,6 mıllıon jańa maman qajet bolady. Onyń 403 myńy - jumysshy mamandyq ıeleri. Al, suranys tómendegideı:
- 2025 jyly – 63,8 myń adam
- 2026 jyly – 65,7 myń adam
- 2027 jyly – 67,9 myń adam
- 2028 jyly – 66,8 myń adam
- 2029 jyly – 67,5 myń adam
- 2030 jyly – 71,4 myń adam
Osy derekterge súıene otyryp, eńbek naryǵynda jumysshy kadrǵa degen qajettiliktiń turaqty ósip kele jatqany anyq baıqaýǵa bolady. Eń joǵary suranys qurylys, aýyl sharýashylyǵy, óńdeý ónerkásibi jáne densaýlyq saqtaý salalarynda. Bul eńbek naryǵynda naqty óndiristik mindetterdi oryndaý qabileti bar jumysshylarǵa degen suranystyń artyp kele jatqanyn kórsetedi.
Suranysqa ıe mamandyqtar
Mınıstrlik erekshe suranysqa ıe mamandyqtardyń tizimin de usyndy. Boljamǵa sáıkes, kósh basynda medıtsına mamandary tur. Kólik júrgizýshileri úzdik ondyqtyń ekinshi satysyna turaqtaǵan. Qalǵan tizim mynadaı:
- Orta medıtsınalyq kútim personaly – 28 806 adam
- Júk kólikteri júrgizýshisi – 20 594 adam
- Aspaz – 17 303 adam
- Dánekerleýshi – 15 560 adam
- Santehnık – 11 638 adam
- Avtobýs júrgizýshisi – 10 858 adam
- Traktorshy – 9 650 adam
- Tehnık-elektrık – 9 666 adam
- Ónerkásiptik jabdyq slesari – 7 406 adam
- Elektr monteri – 6 080 adam
Bul tizim jumysshy mamandyqtarynyń tek óndiristik sektorlarmen ǵana emes, áleýmettik qyzmet kórsetý salalarymen de tyǵyz baılanysty.
Jumyssyz azamattardy kásibı qaıta daıarlaý jáne daǵdylaryn arttyrý maqsatynda mansap ortalyqtary belsendi jumys istep jatyr. Qazirgi tańda oqytýdyń úsh negizgi túri bar:
- Bilim berý uıymdarynda oqytý – shákirtaqy, jol júrý, turý shyǵyndary óteledi.
- Jumys berýshi janyndaǵy oqytý – naqty jumys ornynda jalaqy ala otyryp úırený.
- Skills.Enbek portaly arqyly onlaın oqytý – kez kelgen adamǵa qoljetimdi.
2024 jyly bul baǵytta 67,5 myń jumyssyz adam kásibı biliktiligin arttyrǵan. Olardyń 87%-y oqýdy aıaqtaǵannan keıin jumysqa ornalasty. Sonymen qatar, skills.enbek.kz portalynda 859 onlaın kýrs bar, onyń ishinde 160 kýrs – jumysshy mamandyqtarǵa arnalǵan. 2025 jyldan bastap bul portalda VR/AR tehnologııalaryn qoldanatyn oqytý kýrstary iske qosylady dep josparlanyp otyr.
Jastar men aýyl turǵyndaryna qoldaý artady
Jastar eldiń – bolashaǵy. Muny Prezıdent te únemi tilge tıek etedi. Memleket aýyl jastarynyń eńbekke ornalasýyna erekshe kóńil bóledi. 2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha aýyldyq jerlerden shyqqan 159,7 myń jumyssyz jas azamat memlekettik qoldaý sharalarymen qamtylǵan. Onyń ishinde:
- 69,7 myń jas jumyspen qamtý baǵdarlamalaryna qatysty
- 12,7 myń kásipkerlikke daǵdylandy
- 2,2 myń grant alyp, bıznes bastaǵan
- 47 myńǵa jýyq sýbsıdııalanatyn jumys oryndaryna ornalasty.
Budan bólek, «Dıplommen aýylǵa» jáne «Aýyl amanaty» jobalary arqyly aýylda turaqty jumys isteýge nıetti jastar men mamandarǵa qarjylyq qoldaý da bar.
Avtomattandyrý men jasandy ıntellektiń damýymen qatar, aldaǵy ýaqytta keıbir jumys oryndary joıylyp, jańa mamandyqtar paıda bolýy múmkin. Muny 2022 jyly júrgizilgen zertteý nátıjesinen ańǵarýǵa bolady. Máselen, jumyskerler fýnktsııalarynyń 29%-y avtomattandyrylýy múmkin. 13% jumys orny jasandy ıntellektpen almastyrylýy yqtımal. Mınıstrlik ázirlegen Kásipter men quzyretterdiń atlasy bolashaqta suranysqa ıe jańa mamandyqtardy belgilep otyr. Mysaly: agronom-ekonomıst, agro-ınformatık tizimnen shyǵyp, robot tehnıkasy operatory, tsıfrlyq jobalaýshy, energııa únemdeý ınjeneri, blokcheın jelileri ákimshisi, jabdyq jańartý ınjeneri sanatqa qosylýy bek múmkin.