Strategııalyq seriktestiktiń jańa deńgeıi: Qazaqstan Prezıdentiniń Reseıge sapary qalaı ótti
ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń Máskeýge memlekettik sapary aıasynda Reseı basshysy Vladımır Pýtınmen mańyzdy kelissózder ótkizilip, tarıhı qujatqa qol qoıyldy. Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy jan-jaqty strategııalyq seriktestik pen odaqtastyqqa baǵyttalǵan deklaratsııa ekijaqty qarym-qatynasty jańa deńgeıge kótermek. Ekonomıka, energetıka, kólik-logıstıka, bilim berý, mádenıet jáne ınfraqurylym salalary boıynsha naqty kelisimder jasalyp, eki el arasyndaǵy turaqty yntymaqtastyqtyń negizi bekitildi. Kazinform analıtıkalyq sholýshysy sapar nátıjesin saraptap kórdi.
Memlekettik sapardyń beıresmı bóligi
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Máskeýge memlekettik sapary eki el arasyndaǵy senimdi jáne turaqty dıplomatııalyq qatynasty aıqyn kórsetti. Qazaqstan Prezıdenti kórshi elge 23-shi ret at basyn buryp otyr jáne alǵash ret dıplomatııalyq dárejesi eń joǵary memlekettik saparmen bardy.
Vnýkovo-2 áýejaıynda Prezıdentti Reseı Úkimeti Tóraǵasynyń birinshi orynbasary Denıs Mantýrov jáne basqa da resmı tulǵalar qarsy aldy.
Reseı astanasy Qazaqstan Prezıdentiniń saparyna tyńǵylyqty daıyndalǵan. Buny erekshe bezendirilgen Máskeý kóshelerinen de baıqaýǵa bolatyn.
Reseı astanasyna barǵan sátte Memleket basshysy Máskeý memlekettik halyqaralyq qatynastar ınstıtýtynyń stýdentterimen kezdesti. Jastar qazaq tilinde sóılep, Abaı Qunanbaıulynyń shyǵarmashylyǵyna qyzyǵýshylyq tanytatyndaryn aıtty.
Prezıdent Toqaev jastardyń qazaq tilin úırenýge degen yntasyn joǵary baǵalap, olarǵa tabys tiledi.
Keshki kezdesý kezinde Qasym-Jomart Toqaev pen Vladımır Pýtın Kremlde beıresmı jaǵdaıda 2,5 saǵattan astam áńgimelesti. Bul kezdesý resmı rásimderden tys, erkin formatta ótti. Áńgime jyly jáne dostyq atmosferada órbidi.
Naqty paıda ákelgen kelissózder
Sapardyń ekinshi kúni resmı is-sharalarǵa toly boldy. Memleket basshylarynyń kelissózinde Qasym-Jomart Toqaev Reseı Prezıdenti Vladımır Pýtındi endigi jyly Qazaqstanǵa memlekettik saparmen kelýge shaqyrdy. Bul shaqyrý Reseı basshysy tarapynan qabyldandy.
Kelissózder qorytyndysy boıynsha Qasym-Jomart Toqaev pen Vladımır Pýtın Qazaqstan Respýblıkasy men Reseı Federatsııasynyńqarym-qatynasyn jan-jaqty strategııalyq seriktestik pen odaqtastyq deńgeıine jetkizý jónindegi deklaratsııaǵa qol qoıdy.
Sonymen qatar, eki Prezıdent buqaralyq aqparat quraldaryna birlesken málimdeme jasap, Qasym-Jomart Toqaev deklaratsııanyń tarıhı mańyzyn atap ótti:
- Bul qujat halyqtarymyz arasyndaǵy myzǵymas ózara senim men yntymaqtastyqtyń keleshegi kemel ekenin kórsetedi... Qazaqstan Reseı Federatsııasynyń órkendeýine shyn máninde múddeli. Búgingi kelissózder nátıjesin joǵary baǵalaımyn. Kezdesýimiz ashyq ári senimdi ráýishte ótti jáne naqty paıdasyn berdi, – dedi Memleket basshysy.
Sondaı-aq Prezıdent barlyq deńgeıde qarqyndy dıalogty qoldaýǵa ýaǵdalasqanyn aıtyp, ónerkásip, energetıka, kólik-logıstıka, aýyl sharýashylyǵy, joǵary tehnologııalar, tsıfrlandyrý, gýmanıtarlyq yqpaldastyq jáne jańa ınfraqurylymdyq jobalardy júzege asyrý máselelerine erekshe nazar aýdarylǵanyn jetkizdi.
Qazaqstan–Reseı: strategııalyq seriktestik pen senimdilik deńgeıi jańa beleske kóterildi
Saıasattanýshy Qazbek Maıgeldınov Máskeýdegi Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń saparyndaǵy basty oqıǵa retinde kórshi memleketpen keshendi strategııalyq áriptestik pen odaqtastyq týraly deklaratsııaǵa qol qoıylǵanyn atap ótti. Bul qujat birneshe salalarda tyǵyz yntymaqtastyqqa jáne birlesken qadamdar jasaýǵa negiz bolady.
Q.Maıgeldınov atap ótkendeı, Qazaqstan kópvektorly saıasatty ustanyp, Reseımen qarym-qatynasty damytyp qana qoımaı, basqa memlekettermen de baılanysyn saqtaıdy. Energetıka, gazdandyrý, tranzıttik dálizder men ınfraqurylym máseleleri strategııalyq mańyzǵa ıe.
- Máskeýdegi kezdesý Qazaqstannyń geosaıası sheberligin kórsetedi. Biz Reseımen strategııalyq odaqtamyz, biraq Batysqa da ashyqpyz. Aımaqtyq turaqtylyqty qamtamasyz etip, iri derjavalardyń qaqtyǵysyna tartylmaı, táýelsiz saıasat júrgizý – basty maqsatymyz, – dedi sarapshy.
Atalǵan strategııalyq qujat búgingi kezdesýde qol qoıylǵan jalǵyz kelisim emes. Qazaqstan men Reseı prezıdentteriniń qatysýymen úkimetaralyq jáne vedomstvoaralyq qujattardy almasý rásimi ótti. Osy sharada 13 kelisim men memorandýmǵa qol qoıyldy, olar ekonomıkalyq yntymaqtastyq, temir jol jáne avtokólik tasymaly, kólik qaýipsizdigi, ǵarysh jobalary, konsýldyq ashý, sanıtarlyq jáne ekologııalyq yntymaqtastyq, bilim berý jáne poshta salalaryn qamtıdy. Endi osy yntymaqtastyq baǵyttaryn tarqatyp kóreıik.
Ekijaqty taýar aınalymyn 30 mlrd dollarǵa jetkizý maqsaty qoıyldy
Prezıdentterdiń búgingi kelissózderinde ekonomıka salasyna erekshe basymdyq berildi. Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy ekonomıkalyq baılanystar strategııalyq mańyzǵa ıe. 2024 jyly ekijaqty saýda aınalymy 28 mlrd dollarǵa jetken, al bıylǵy 8 aıda 17 mlrd dollardan asty. Aldaǵy kezeńde ony 30 mlrd dollarǵa jetkizý josparlanyp otyr.
Reseıden Qazaqstan ekonomıkasyna quıylǵan ınvestıtsııa kólemi 27 mlrd dollardan asty, al Qazaqstannyń Reseıge salǵan kapıtaly 9 mlrd dollarǵa jetti. Qazirgi tańda eki elde 20 myńnan astam birlesken kompanııa jumys istep, 175 joba júzege asyrylýda.
Kólik-tranzıt jáne logıstıkadaǵy mańyzdy kelisimder
Prezıdentter Soltústik–Ońtústik, Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵdary, Aıagóz–Baqty, Dostyq–Moıynty temirjol jelileri men basqa jobalardy kezeń-kezeńimen keńeıtýge ýaǵdalasty. Sonymen qatar, transshekaralyq logıstıka ınfraqurylymyn jaqsartý jáne shekaradaǵy ótkizý beketteriniń jumysyn jetildirý mańyzdy ekeni atap ótildi.
«Transaltaı dıalogy» bastamasy da odan ári ilgeriletiledi. Bul format Qazaqstan, Reseı, Qytaı jáne Mońǵolııa arasyndaǵy tatý kórshilik pen ózara tıimdi yntymaqtastyqty keńeıtetin alań bolmaq.
Atom energetıkasyna bilikti kadrlar qajet
Energetıka salasynda Qazaqstan men Reseı «Rosatom» kompanııasynyń qatysýymen atom elektr stansasyn salý jobasyn iske asyrýǵa daıyndyq jumystaryn bastady. Bul bastama tek energetıkalyq ınfraqurylymdy damytýǵa ǵana emes, jańa tehnologııalyq jáne ǵylymı salalardy qalyptastyrýǵa, jańa jumys oryndaryn ashýǵa múmkindik beredi.
Qazaqstan «Rosatom» bastaǵan halyqaralyq konsortsıýmmen birlesip, birinshi atom elektr stansasynyń qurylysyna kiristi. Jobany sátti júzege asyrý joǵary bilikti mamandarǵa táýeldi. AES qurylysyna alty myńǵa jýyq jumysshy jáne úsh myńnan astam orta býyn mamany jumyldyrylady. Osyǵan baılanysty atom salasyndaǵy kadr áleýetin kúsheıtý Qazaqstan úshin basym mindetke aınaldy. Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ janynan «MIFI» Ulttyq ıadrolyq zertteý ýnıversıtetiniń fılıalynyń ashylýy – osy yntymaqtastyqtyń naqty dáleli.
Bilim jáne mádenıet salasyndaǵy yntymaqtastyq
Aıtpaqshy, bilim berý salasynda eki eldiń joǵary oqý oryndary arasyndaǵy baılanystar da keńeıip keledi. Qazirgi ýaqytta 1453 kelisimshart jasalǵan, olar qos dıplomdyq baǵdarlamalar men birlesken ǵylymı-bilim berý jobalaryn júzege asyrýǵa baǵyttalǵan. Qazaqstanda Reseı ýnıversıtetteriniń toǵyz fılıaly tabysty jumys istep, tórt myńǵa jýyq stýdent bilim alýda.
Qazaqstan men Reseı bilim berý salasynda tyǵyz baılanys ornatty. Reseıdiń toǵyz jetekshi joǵary oqý orny elimizde fılıal ashyp, jastardyń kásibı damýyna jáne mádenı-gýmanıtarlyq baılanystarǵa múmkindik berdi. Mysaly, Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń Ombydaǵy fılıaly men MGIMO-nyń Astanadaǵy fılıaly bıyl ashyldy. Sonymen qatar, Reseıdiń medıtsınalyq joǵary oqý ornynyń Qazaqstandaǵy ókildigin ashý máselesi pysyqtalyp jatyr.
Eki eldiń standarttaryna sáıkes mektepter salý jobalary iske asyrylýda. Almatyda reseılik «Sırıýs» mektebiniń fılıaly ashylyp, oqýshylarǵa jańa bilim alý múmkindigi beriledi.
Qazaqstan men Reseı mádenı-gýmanıtarlyq salada da tyǵyz baılanys ornatty. Eki eldiń óner qaıratkerleri men sportshylary úshin gastrolder, kórmeler, kontsertter men jarystar jıi uıymdastyrylady. Jýyrda Máskeýde Qazaqstannyń Reseıdegi mádenıet kúnderi tabysty ótti, al buǵan deıin el óneri ıAkýtııa men Qazanda tanystyryldy.
Bıyl mamyrda Astanada «Qazaqstan men Reseıdiń máńgilik dostyǵy alleıasy», al keshe Máskeýde «Qazaqstan-Reseı dostyǵy skveri» ashyldy. Sonymen qatar, Máskeýdiń bir kóshesine qazaq ǵalymy Shoqan Ýálıhanovtyń esimi berilip, bul eki el arasyndaǵy tarıhı jáne mádenı baılanystardyń sımvoly boldy.
Mádenı yntymaqtastyq aıasynda Máskeýde Qazaq aqparattyq-mádenı ortalyǵyn ashý josparlanyp otyr. Bul jobalar qazaq óneri men mádenıetin tanytýǵa jáne elder arasyndaǵy dostyq pen ózara túsinistikti nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan.
Óner demekshi, resmı kezdesýlerden keıin Qasym-Jomart Toqaev pen Vladımır Pýtın Máskeýdegi Úlken teatrda Qazaqstannyń Reseıdegi mádenıet kúnderi aıasyndaǵy gala-kontsertti tamashalaýǵa bardy.
Óńiraralyq yntymaqtastyq forýmy
Qazaqstan men Reseı Prezıdentteri XXI óńiraralyq forýmnyń plenarlyq sessııasyna beınebaılanys arqyly qatysyp, strategııalyq seriktestikti jáne yntymaqtastyqty talqylady. Bıylǵy forýmnyń taqyryby – «Jumysshy mamandyqtary – ekonomıkalyq ósimniń qozǵaýshy kúshi».
Memleket basshylary forýmnyń ekonomıkalyq, ınfraqurylymdyq jáne gýmanıtarlyq jobalardy qalyptastyrýdaǵy rólin atap ótti. Prezıdent Toqaev osyndaı alańdar jańa jobalardyń dúnıege kelýine múmkindik beretinin, olar keıin aımaqtarda júıeli túrde júzege asatynyn jetkizdi. Ásirese óńirlerde ekonomıkalyq ósim men óndiristik, aýyl sharýashylyǵy, ǵylymı, bilim berý jáne mádenı saladaǵy yntymaqtastyqtyń negizi qalanady.
QR Prezıdenti janyndaǵy QSZI Azııalyq zertteýler bóliminiń bas sarapshysy Jaslan Nurbaevtyń pikirinshe, bul óńiraralyq forým tek mamandar daıarlaýǵa qatysty is-shara emes, ol eki eldiń ekonomıkalyq turaqtylyǵyn jáne aımaqtardaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq damý áleýetin qamtamasyz etýdiń strategııalyq alańy.
- Jumysshy mamandyqtarǵa erekshe mán berý – bolashaq ındýstrııalyq jáne tehnologııalyq ósimdi qamtamasyz etýdiń basty faktory. Eki el arasyndaǵy tájirıbe almasý, dýaldy oqytý men transshekaralyq quzyretter ortalyqtaryn damytý – osy maqsatqa jetýdiń naqty joldary, – dedi ol.
Qudaı qosqan kórshi
Qasym-Jomart Toqaevtyń Reseıge saparynyń qurmetine Kremlde ótken memlekettik qabyldaýda sóılegen sózinde Memleket basshysy qıyn jyldarda biz bir-birimizdi qoldap, ıyq tiresip qatar turǵanymyzǵa toqtaldy.
– Birge talaı qıyndyqty jeńdik, búginde jadymyzda saqtap, júregimizdiń tórinde qasterlep ustaıtyn Uly Jeńiske birlesip jettik. Ata-babamyzdan «Qudaı qosqan kórshi» degen sóz qalǵan. Reseı – Qazaqstannyń Qudaı qosqan kórshisi, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Qoryta kele, Qasym-Jomart Toqaev pen Vladımır Pýtın arasyndaǵy kelissózder ekijaqty qarym-qatynastyń strategııalyq tereńdigin odan ári nyǵaıtyp, Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy senimdilik pen yntymaqtastyqtyń myzǵymas negizin bekitti. Kezdesýler ekonomıkalyq, energetıkalyq, kólik-logıstıka, bilim berý, mádenı jáne gýmanıtarlyq salalardaǵy yntymaqtastyqty jańa beleske kóterip, eki eldiń halyqtary úshin naqty jáne nátıjeli jobalardy iske asyrýǵa múmkindik ashty. Bul sapar Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy strategııalyq seriktestik pen odaqtastyqtyń odan ári damýyna tyń serpin berip, aımaqtyq turaqtylyq pen ekonomıkalyq órkendeýge qosqan naqty úlesin kórsetti.
