Sońǵy kezderi qyz alyp qashýdy dáripteý áreketteri jıilep barady – Erlan Qoshanov
ASTANA. KAZINFORM – Májilis tóraǵasy Erlan Qoshanov májbúrlep nekege turǵyzý áreketi men ınternet alaıaqtyq úshin jazaný kúsheıtý normalaryna pikir aıtty.
Aıta keteıik, Búgin Májilistiń jalpy otyrysynda «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine Qylmystyq, Qylmystyq-protsestik jáne Qylmystyq-atqarý kodeksterin ońtaılandyrý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zańy ekinshi oqylymda qaralyp, qabyldandy.
Qujatta nekege turýǵa májbúrlegeni úshin, sondaı-aq «droperlik» (kıber-alaıaqtyqty júzege asyrý maqsatynda alaıaqtar úshin jalǵan tólem drop-kartalaryn usyný) úshin qylmystyq jaýaptylyq engizildi.
- Biz jańa ǵana qoǵam úshin óte mańyzdy zań jobasyna daýys berdik. Sonyń ishinde bir-eki mańyzdy máselege toqtalyp ótkim keledi. Bul birinshi kezekte, bizdiń mápelep ósirgen qyzdarymyzdyń, aıaýly qaryndastarymyzdyń taǵdyryna, bolashaq analardyń taǵdyryna baılanysty. Ózderińiz bilesizder, sońǵy kezderi qyz alyp qashýdy ulttyq dástúr sanap, dáripteý áreketteri jıilep barady. Bul – shyn máninde, adamnyń quqyǵy men erkindigin óreskel kemsitý. Quqyq qorǵaýshylar nekege májbúrleý týraly isterdiń tek biren-sarany ǵana sotqa jetetinin aıtyp otyr. Mysaly, sońǵy bes jylda 256 jaǵdaıdyń tek 5-i ǵana sotqa berilgen. Kóp jaǵdaıda bul jaıt zańnamadaǵy olqylyqtardyń saldarynan bolyp otyrǵany belgili. Al endi, kórshiles elder Qyrǵyzstannyń, Ózbekstannyń, Túrikmenstannyń Qylmystyq kodeksterinde nekelesý maqsatymen qyzdardy alyp qashqany úshin jaýapkershilik qarastyrylǵanyn atap ótken jón. Osyǵan baılanysty depýtattar ondaı áreketter úshin 10 jylǵa deıin bas bostandyǵyn shekteý túrindegi jaza kózdeıtin túzetýlerge bastamashylyq jasady, - dedi E. Qoshanov Májilistiń jalpy otyrysynda.
Onyń aıtýynsha, bul shara osyndaı áreketterge tolyqqandy quqyqtyq baǵa berýge, sondaı-aq adamnyń ar-namysy men qadir-qasıetin qylmystyq ozbyrlyqtan qorǵaýǵa múmkindik beredi.
- Ekinshiden, qazirgi ýaqytta qoǵamdy alańdatyp otyrǵan taǵy bir ózekti másele – ınternet alaıaqtyq. Sońǵy ýaqytta qylmystyń bul túri tipti, beleń alyp ketti deýge bolady. Myńdaǵan azamat sonyń zardabyn shegip, qurbanyna aınalyp otyr. Osy alaıaqtyqtyń tez taralyp jatqan túri – dropperlik. Statıstıkaǵa sáıkes, 2024 jyldyń ózinde aqshany jylystatý úshin paıdalanylǵan 6200 drop-karta anyqtaldy. Olar boıynsha jıyntyq aınalym 24 mlrd teńgeni qurady. Ózderińiz biletindeı, qoldanystaǵy zańnamada dropperlerdi qylmystyq qýdalaý múmkindigi qarastyrylmaǵan. Nátıjesinde, quqyq qorǵaý organdarynyń tergeý aıasyna túsken dropperler kóp jaǵdaıda qylmystyq ister boıynsha kýáger retinde ótedi. Alaıaqtyq áreketke aralasý faktilerin nemese qylmystyq pıǵylyn dáleldeýge bolatyn jaǵdaılar óte sırek. Sondyqtan qylmystyń bul túrimen kúresti kúsheıtý maqsatymen depýtattar osyndaı áreket úshin qylmystyq jaýapkershilikti bekitetin túzetýler ázirledi. Zań qabyldanǵan soń mundaı qylmysty jasaǵan adamnyń 7 jylǵa deıin bas bostandyǵy shektelip, múlki tárkilenedi, - dedi Májilis tóraǵasy.
Eske salsaq, byltyr Májilis depýtattary qyz alyp qashý áreketine zańmen tosqaýyl qoıýdy birneshe jolyn usyndy.