Soǵysqa ketken soldattar: Estonııadan tabylǵan estelik

NUR-SULTAN. QazAqparat – 1941-1945 jyldardaǵy alapat soǵysta janqııarlyq erligimen tanylyp, kóptiń kózine túsip júrgen 30 jastaǵy qazaq sarbazy bir kúni aıaq astynan joǵalyp ketti. Іzim-ǵaıym joq. Ony dıvızııa quramyndaǵylar da, komandırler de jyly estelikpen eske alatyn boldy, súıtse de báriniń kóńilinde «múmkin bir jerden entigip jetip kelip qalar» degen úmit sáýlesi joǵalmady. Alystan qaraýytqan birdeńe kóringen saıyn sol úmit kóńilde jylt ete túsetin.

Soǵys aıaqtaldy, Otan úshin talaı er janyn pıda etti. Ólgender qaıtyp kelmeıdi. Al tirileri ózin asyǵa kútken jaqyn-juraǵatymen qaýysha bastady. Biraq joǵalyp ketken er jigitten esh habar bolmady, ol sol kúıi oralmady. Adamnyń ne óli, ne tiri ekeni týraly naq habary bolmaǵandyqtan, jaqyn tanystarynyń bári ol esine túsken saıyn elegize beretin.

Arada talaı jyldar zýlap óte shyqty. Qazir 2020 jyl. Sum soǵysta joǵalǵan jigittiń oralmasy anyq.

Ol Pavlodar oblysy Galkın aýdany Shoqtal aýylynda dúnıege kelgen Býrýmbaı Kalımovıch Esembekov (qujattaǵy jazý boıynsha) bolatyn. Boranbaı tegin adam emes edi. Bir jyldyń ishinde eki ret «Erligi úshin» medalin alǵan qazaq sarbazy. Al soǵysta mundaı medaldi bir jylda eki ret alý óte sırek kezdesedi.

Boranbaı Esembekov 1941 jyldyń 15 tamyzynda Pavlodar oblysy Tsıýrýpınsk aýdanyndaǵy áskerı komıssarıatynan soǵysqa shaqyrylǵan. Soǵysty qatardaǵy jaýynger bolyp bastaǵan ol erekshe erligimen kózge túsedi. 1943 jyldyń 2 aqpan kúni Volhov frontyna qarasty 314 atqyshtar dıvızııasyndaǵy 1078 atqyshtar polkiniń qatarynda 17 ret maıdan dalasyna kirip, eki joldasyn qarý-jaraǵymen qosyp, maıdan dalasynan alyp shyǵady da birinshi ret «Erligi úshin» medalmen nagradtalady.

1943 jyldyń 20 qarashasynda taǵy da janqııarlyq erlik kórsetken Boranbaı Esembekov ekinshi márte «Erligi úshin» medalin 26 qarashadaǵy buıryqpen omyraýyna taǵady. Bul joly urys dalasyndaǵy qarsha boraǵan oqqa qaramastan batalon komandıri men rota komandıri arasyndaǵy baılanysty jalǵap, shtab bastyǵymen rota komandıri arasyndaǵy úzilip qalǵan telefon jelisin túgel qalpyna keltiredi. Volhov frontyna qarasty 314 atqyshtar dıvızııasyndaǵy 1078 atqyshtar polkiniń qatardaǵy jaýyngeri Boranbaı Qalymuly osylaısha óshpes erlik tanytady.

Qazaq sarbazy 1944 jyldyń 22 jeltoqsanynda iz-túzsiz joǵalyp ketken eken. Sodan beri onyń taǵdyry belgisiz. Degenmen, shyraǵy sónbegen B.Esembekovtiń artynda qalǵan urpaǵy barshylyq. Boranbaı Qalymuly týraly estelikter de joǵalǵan joq. Sondaı esteliktiń bir parasy Eston jerinde «sóıledi». Onyń 44 jyldyń yzǵarly jeltoqsanynda sol kúıi izim-ǵaıym joǵalǵan sátinen beri áskerı zatqapshyqtan tabylǵan eki medal men ǵaıyptan taıyp, búlinbeı qalǵan qujattary osy maqalanyń jazylýyna sebepker boldy.

Osy oraıda, atalmysh derekti taýyp, jýrnalıst retinde bizge usynǵan QR Estonııadaǵy Elshiligi men Tótenshe jáne Ókiletti Elshi Nurlan Musataıulyna, sosyn zatqapshyqty tapqan izdestirý toby men onyń jetekshisine de alǵys aıtqymyz keledi. Aldaǵy ýaqytta arnaıy suhbat quryp, materıaldy tolyqtyrarymyz anyq.