SQO-da bıyl janýarlardan zardap shekken 1,5 myń adam qutyrmaǵa qarsy ekpe aldy
PETROPAVL. KAZINFORM – Soltústik Qazaqstan oblysynda sońǵy ret «qutyrma» dıagnozy 1998 jyly qoıylǵan.
SQO sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq baqylaý departamenti asa qaýipti ınfektsııalar men týberkýlezdi epıdemıologııalyq qadaǵalaý bóliminiń jetekshi mamany Nurgúl Moldaǵalıevanyń aıtýynsha, juqpaly aýrýlardyń ishinde qutyrma, taǵy bir ataýy – gıdrofobııa óte qaýipti, eger alǵashqy saǵattarda juqtyrǵan adamǵa qajetti kómek kórsetilmese, ol sózsiz qaıtys bolady.
- Qazaqstannyń kóptegen óńiri qutyrmanyń tabıǵı oshaǵy aımaǵynda ornalasqan. Bizdiń oblysta ásirese qysqy-kóktemgi kezeńde,qaýipti vırýsty jabaıy janýarlar eldi mekenderge ákelgende qaýipti. It-mysyqtar, aýyl sharýashylyǵy janýarlary arqyly adamdardyń juqtyrý qaýpi artady.
Óńirde profılaktıkalyq jumystyń arqasynda sońǵy 27 jylda turǵyndardyń qutyrma juqtyrý faktisi tirkelmedi, - deıdi maman.
Sanıtar dárigerdiń aıtýynsha, qazirgi ýaqytta qutyrma aýrýyna qatysty epıdemıologııalyq jaǵdaı turaqty. Desek te, 2025 jyldyń 10 aıynda oblysta 1469 adam antırabııalyq kómekke júgindi.
- Infektsııa janýarlar qapqan jaǵdaıda silekeıdiń jaralarǵa, syzattarǵa, sondaı-aq kózdiń, murynnyń, aýyzdyń shyryshty qabattaryna enýi arqyly juǵady.
Aýrý janýarǵa tán belgiler bar, ádette sýdan qorqady, silekeıi aǵyp, agressıvti bolady. Aýrýdy juqtyrǵan ıt alǵashqy kúnderi tamaqtan bas tartady, jasyrynady, úıden qashyp ketýi múmkin. Sodan keıin qozý kezeńi bastalady, mundaıda ol adamdar men janýarlarǵa shabýyl jasaıdy, ishe almaıdy, sebepsiz úredi, daýysy qarlyǵady. Al msyqtar aýrýdyń alǵashqy kúnderinen bastap agressıvti, adamdarǵa shabýyl jasaıdy.
Aýrý túlkiler ádette adamdarǵa jaqyndap, aýylǵa kirip ketedi. Olar agressııany kórsetpeıdi, ońaı qolǵa beriledi. Aýrý jabaıy janýarda qozý kezeńi bastalǵanda qozǵalý fýnktsııasy buzylyp, saldanady. Tynys alý men júrek qyzmetiniń tómendeýi ólimge ákeledi, - deıdi Nurgúl Moldaǵalıeva.
Eldi mekenderde qutyrma belgileri bar jabaıy janýarlar paıda bolǵan kezde olardyń úı janýarlarymen baılanysýyna jol bermeı, aldyn alý sharalaryn qabyldap, ınfektsııanyń taralýynyń aldyn alý jónindegi is-sharalardy uıymdastyratyn veterınarııalyq mamanǵa turǵylyqty jeri boıynsha dereý habarlaý qajet.
Mamannyń aıtýynsha, qutyrmanyń aldyn alýda buralqy ıtter men mysyqtardyń sanyn azaıtý sharalary úlken mańyzǵa ıe. Qoldanystaǵy erejelerge sáıkes ıtterdi baılap, úıshikte nemeseqora-qopsyda ustaý kerek. Serýendeýge qarǵybaýmen jáne tumyldyryq kıgizip shyǵarý qajet. Úı janýarlaryn juqpa kózi bolýy múmkin qańǵybas ıttermen jáne jabaıy janýarlarmen janasýyna jol bermeý kerek. Barlyq ıtter qutyrýǵa qarsy egiledi.
- Eger sizdi janýar qaýyp alsa ne isteý kerek? Birinshiden, tistegen jerdi dereý 10 mınýt boıy sabynmen jýý kerek. Tereń jaralardy jińishke aǵysty sabyndy sýmen jýý usynylady, mysaly, shprıtstiń kómegimen. Jaralardy kúıdirýdiń qajeti joq. Osydan keıin dereý jaqyn mańdaǵy medıtsınalyq pýnktke dárigerlik kómekke júginýińiz kerek. Emhanada profılaktıkalyq egý kýrsy tegin júrgiziledi.
Ekpe – janýar tistegen adamdarda qutyrma aýrýynyń aldyn alatyn senimdi qural, ol aýyrsynýsyz, ońaı jeńil túrde ótedi. Immýndaý kezeńinde aqýyzdar men dárýmenderge baı kúsheıtilgen tamaqtaný usynylady, sýyqqa tońýdan, qyzyp ketýden, deneniń shamadan tys sharshaýynan, sonymen qatar alkogoldi ishimdikterden aýlaq bolý kerek, - deıdi sanıtar dáriger.
Maman qutyrmamen aýyrǵan adamnyń qandaı jaǵdaıda bolmasyn óletinin eskertedi. Aýrý emdelmeıdi, biraq der kezinde vaktsınany engizý arqyly ony boldyrmaýǵa bolady. Immýnoprofılaktıkanyń tıimdiligi onyń ýaqtyly júrgizilýine baılanysty.
Jaqynda mysyq tistegen mańǵystaýlyq turǵyn qutyrma aýrýynan kóz jumdy.
Buǵan deıin sondaı-aq SQO-da túlkiler aýyldarǵa kirip, úı janýarlary men qustardy talaı bastaǵanyn jazǵan edik.