Sıyr etiniń baǵasy nege aspandap ketti – Et odaǵynyń paıymy
ASTANA. KAZINFORM — Májiliste ótip jatqan dóńgelek ústelde «Qazaqstan et odaǵy» birlestiginiń basqarma tóraǵasy Maqsut Baqtybaev tiri mal eksportyna qoıylǵan tyıymdardyń saldary elde etti qymbattatyp jiberdi degen pikir aıtty.
— 2010 jyly et baǵytyndaǵy mal sharýashylyǵyn damytý baǵdarlamasy qabyldanyp, sýbsıdııa men kredıt retinde trıllıondaǵan qarjy bólindi. Syrttan asyl tuqymdy mal ákelinip, bordaqylaý alańdary salyndy. Osynyń arqasynda Ózbekstan men Qytaıdyń, Irannyń naryǵyn ózimizge asha aldyq. 2019 jyly 240 myń iri qara, 15 myń tonna sıyr etin eksporttaǵan edik. Dál osy jyly mal eksportyna tyıym engizildi. Buǵan sıyr etiniń 2 esege jýyq qymbattaǵatny sebep boldy. Biraq keıin et baǵasymen birge maldyń sany tústi. Óıtkeni 8 mln iri qaraǵa ishki naryǵymyz tym tar boldy. Saldarynan dempıng bastaldy. Maldyń tiri salmaǵyn kılogramyna 1500-1600 teńgeden satyp ala bastady. Bul ózindik qunynan 20 paıyz tómen edi. 4-5 jyl boıy osylaı boldy. Osy aralyqty fermerler 2 mln basty pyshaqqa jyqty. Óıtkeni ózindik qunyn aqtamaıtyn maldy ustaýdyń shyǵyny kóp boldy. Jumysshylarǵa aılyq, bankterge nesıe tóleý úshin maldy tıimsiz baǵamen satýǵa májbúr boldy, — dep eske aldy odaq basshysy.
Kásipkerdiń sózinshe 2022-23 jyldardaǵy qýańshylyq ta et óndirýshilerge aýyr tıgen.
— Ol kezde shóp pen jem baǵasy 2-3 ese artty. Olaı boldy dep fermerlerge kómektesken eshkim bolmady. Mal tıimsiz bolǵan soń sharýalar basqa salalarǵa aýysty. Eń aıaǵynda qarapaıym tutynýshy zardap shegip otyr. Óıtkeni mal men et tapshylyǵy bar. Qazir bordaqylaý alańdarynda ettiń kóterme baǵasy 3 myń teńgeden satylyp jatyr. Al bul bólshek saýdada 4 myń teńge bolady degen sóz. Qazir Belarýsten kelisine 2800 teńgeden et ımporttap jatyrmyz. Osyndaı saıasattyń «arqasynda» biz «qyzyl ettiń eksportyn 6 jylda 15 myń tonnadan 20 myń tonnaǵa arttyryppyz. 5 myń tonna ǵana ósim bar. 5 myń tonna et degen — 30 mln dollar. Al joǵaltqanymyz — 240 mln dollar. Al endi jaǵdaıdy qalpyna keltirý úshin keminde 4 jyl kerek, — dedi ol.
Et óndirýshiler qazirgi tyıym salý tásilin ózgertý kerek degen ustanymda.
— Biz eki máseleni usynyp otyrmyz. Birinshiden, bir kúnniń ishinde qabyldanyp, engiziletin tyıymdardyń ózine zańmen tyıym salýdy usynamyz. Tyıym salynady eken, fermerlerge keletin shyǵyndy ótep berýdiń qatań mehanızmi bolý kerek, — dedi Et odaǵynyń basshysy.
Sondaı-aq, Maqsut Baqtybaev tiri mal eksportyna tyıym salar kezde kórshi eldermen de aqyldasý kerek degendi aıtty. Áıtpese úırenshikti naryqtardan birjolata aıyrylý qaýpi týyndaýy múmkin kórinedi.
Ótken aıda, Saýda jáne ıntegratsııa vıtse-mınıstri Qaırat Tórebaev el óńirlerinde sıyr etiniń baǵasy óskenin rastaǵan edi.