Shveıtsarııanyń ońtústigindegi Vale kantonynda jaǵdaı áli de kúrdeli
ASTANA. KAZINFORM – Óńirde Berch muzdyǵynyń bir bóliginiń qulaýynan aýqymdy tabıǵı apat bolǵan. Sonyń saldarynan Blatten aýylynyń basym bóligi muz, balshyq jáne synyqtar astynda qaldy. Jergilikti BAQ-tyń habarlaýynsha, aýyl aýmaǵynyń 90%-dan astamy qıraǵan, dep habarlaıdy Anadoly.
— Blatten qaıta qalpyna kele me, joq pa bul suraqqa tek jergilikti turǵyndar jaýap bere alady, — dedi Neue Zürcher Zeitung basylymyna bergen suhbatynda Vale saıasatkeri Beat Rıder.
Ol sondaı-aq Alpi aımaǵyndaǵy tabıǵı apattardan qorǵaný úshin federaldyq qarjylandyrýdy arttyrýǵa shaqyrdy. Onyń aıtýynsha, federaldyq úkimet taýly óńirlerge kómek retinde 85 mıllıard shveıtsar franki (shamamen 103 mıllıard dollar) bólýi tıis.
— Biz ǵasyrda bir ret bolatyn oqıǵany bastan ótkerdik. Qazirshe bul jaǵdaımen qalaı kúresýge bolatynyn eshkim bilmeıdi — bizde ondaı tájirıbe joq, — dep atap ótti Rıder.
Vale kantonynyń taǵy bir saıasatkeri Krıstof Darbelle aýyl is júzinde kartadan joıylyp ketkenin málimdedi.
— Blatten turǵyndary barlyǵynan aıyryldy. Úılerinen, shirkeýler men zırattardan. Dıqandar jersiz qaldy, olardyń ómir boıǵy eńbegi joıyldy. Sur betkeıde endi birde-bir jasyl ósimdik óspeıdi. Onda shóp qaıta shyǵýy úshin kóp ýaqyt qajet, — dedi ol.
Shveıtsarııalyq geolog Andrea Pedratstsını bul oqıǵany klımattyń ózgerýimen baılanystyrdy.
— Bul kadrlar óte aýyr áser etedi. Tabıǵattyń óz zańdylyǵy baryn jáne taýlarymyzdyń qanshalyqty álsiz ekenin kórsetip otyr. Úılerinen aıyrylǵandar úshin bul qaıǵy. Biraq, ekinshi jaǵynan, monıtorıng ádisteriniń jedel qoldanylýynyń arqasynda eń jamanynyń aldyn alýǵa múmkindik týdy, — dedi ol.
Dúnıejúzilik meteorologııalyq uıymnyń (DMU) ókili Kler Nýllıs Shveıtsarııa bıliginiń ýaqtyly eskertýi men jedel áreketiniń arqasynda úlken apattyń aldyn alǵanyn atap ótti.
— Baqytymyzǵa oraı, qazirgi ýaqytta qaza tapqandar týraly rastalǵan derek joq. Bir adam iz-túzsiz joǵalǵandar qatarynda, — dedi ol.
Ulttyq BAQ-tyń málimetinshe, óńirdegi jaǵdaı óte kúrdeli bolyp tur. Tabıǵı apat aımaǵyndaǵy geosaıası kedergilerge baılanysty kólik qozǵalysy qıyn. 65 jastaǵy iz-túzsiz ketken er adamdy izdeý-qutqarý jumystary ýaqytsha toqtatylǵan.
Eń jaman stsenarıı aýqymdy sý tasqyny bolǵan joq. Sý Blatten aýylynan Lonza ózeni arqyly birtindep aǵyp ketip jatyr.
Buǵan deıin Vale kantonynyń bıligi Letshental óńirindegi Blatten aýylynyń muzdyqtyń qozǵalysyna baılanysty «erekshe jaǵdaıda» ekenin habarlaǵan. Tabıǵı apat 29 mamyr kúni jergilikti ýaqyt boıynsha 15:30–da Berch muzdyǵynan alyp muz massasy qulaǵan sátte bolǵan. Bul aýylda shamamen 300 adam turǵan, turǵyndardyń kóbi 19 mamyrda aldyn ala evakýatsııalanǵan.