ShQO-ǵa ózge óńirden qonys aýdarǵandarǵa qandaı jaǵdaı jasalyp jatyr
ÓSKEMEN. KAZINFORM – Shyǵys Qazaqstanda sońǵy jyldary aýyldardaǵy halyq sany birshama sıregen. Jergilikti bılik jaǵdaıdy retteý úshin basqa óńirlerden turǵyndar tartý qamyna kirisken. Al sol kóship kelgenderge laıyqty jaǵdaı jasalyp jatyr ma? Kazinform tilshisi osy suraqtyń jaýabyn izdep kórdi.
Kelgen jaǵyna qaıta kóship ketkender de barshylyq
Shyǵysqa kóshýge nıet bildirgenderdiń arasynda Qazaqstandaǵy eń kórikti jerlerdiń biri — Katonqaraǵaıǵa turaqtaǵysy kelgender legi az emes. Biraq keı otbasy osynda kelse de birneshe aıdan soń qaıtyp ketken.
Bul týraly bıyl tamyz aıynda Aqtaýdan Altaıǵa kóshken Aıakóz Baqysh aıtyp berdi. Ol bloger retinde TikTok platformasynda erekshe belsendi.
— Osy aýdanda turýǵa meni muǵalimderdiń biri shaqyrdy. «Mektepke oqýshylar kerek» dedi. Sosyn ákimdiktegiler «kelseńiz úı beremiz, barlyq jaǵdaıdy jasaımyz» dep aıtty. Biz ol jaqqa tek kıim-keshegimizdi ǵana alyp jol tartqan edik, — dedi Aıakóz Baqysh.
Biraq 4 aıǵa jetpeı Katonqaraǵaıdan ketip qalǵan.
— Kelgenimizde basy bútin baspana emes, tozyǵy jetken úı jalǵa berildi. Іshi bos. Amal joq, birtindep ornalasa bastadym. Bizge biraz nárse ýáde etilgen bolatyn. Biraq onysy oryndalmady, — dedi ol.
Odan bólek óz sózinde balalarynyń mektepte býllıngke ushyraǵanyn da jetkizdi. Otbasy Katonqaraǵaıdan ketip jatqanda ózi sııaqty eki-úsh ana balalarymen birge barǵan kórinedi. Alaıda olar da kelgen jaǵyna qaıta kóshken.
Qazan aıyndaǵy statıstıkaǵa sensek, Shyǵys Qazaqstannan 3500-ge tarta adam basqa jaqqa qonys aýdarǵan. Onymen qosa, sońǵy 10 jylda 30-ǵa tarta aýyl kartadan joıyldy. Katonqaraǵaı aýdanynda 9000-nan astam halyq bar.
Aýdan ákimdigi ókilderi bolsa kelgen otbasylarǵa jan-jaqty qoldaý baryn aıtty. Ásirese «Dıplommen aýylǵa» baǵdarlamasy arqyly keletin jas mamandarǵa qarastyrylatyn múmkindikter mol.
Jyl bastalǵaly aýdanǵa kelgen 48 maman birjolǵy áleýmettik kómek alyp, 11 jas maman turǵyn úı satyp alý úshin bıýdjettik nesıe alýǵa ótinim bergen.
— Jas mamandardyń áleýmettik jaǵdaıyn jaqsartý maqsatynda aýdan ákimdigi ınjenerlik ınfraqurylymdy damytý, sporttyq jáne mádenı sharalarǵa tartý baǵytynda jumys júrgizýde. Al «Dıplommen aýylǵa» baǵdarlamasy sheńberinde turǵyn úı satyp alý kezinde páterdiń sanıtarlyq, jylý jáne elektr júıelerin tekserý mindeti ákimdikke júktelmeıdi, — dedi aýdan ákiminiń azamattyq qorǵanys jáne tótenshe jaǵdaılar boıynsha kómekshisi Baýyrjan Aslan.
Katonqaraǵaıǵa kelip, sińip ketkender de bar. Sonyń biri — Ońtústik ólkeden kóship barǵan Sandýǵash Mýsına. Ol munda úsh balasymen birge 2024 jyly qonys aýdarǵan.
Ákimdik tarapynan úı berilip, tıisti qujattardy rásimdeý boıynsha baǵdar kórsetildi. Taza aýa men qamsyz tirlikke úırengen olardyń qaıta kóshkileri joq.
Otbasylardyń qaryzyn ótep bergen
ShQO ekonomıka jáne bıýdjetti josparlaý basqarmasynyń málimetine súıensek, 2017 jyly Kúrshim aýdanyndaǵy Moıyldy, Matabaı, Shirikaıaq, Tósqaıyń aýyldary taratyldy. Oǵan irgeles, shekara shebindegi Marqakól aýdanynda da turǵyndar sany áli aıtarlyqtaı kóbeımegen.
Qazir munda 6700-den astam adam turady. Biraq Ońtústik óńirlerden turǵyndar tartý birqalypty jalǵasyp jatyr. Sonyń basy-qasynda júrgen kásipker Baýyrjan Jaýǵasharov bul sharýaǵa kirispes buryn birshama izdenip, naqty jospar qurǵanyn aıtty.
— Ádilet portalynda «Jumysshy kúshiniń utqyrlyǵyn arttyrý úshin adamdardyń erikti qonys aýdarý tártibi» týraly anyq jazylǵan. Sony tolyq oqyp, tanysyp shyqtym. Sosyn turǵyndardy tartatyndaı etip mátin ázirledim. Ol respýblıka kóleminde taraldy. Kóship kelgen adamǵa kóterme aqy berilip, jumyspen qamtylady degen bólikterin oqyp, habarlasa bastady. Jalpy, bastapqyda 300-ge tarta qońyraý tústi, — dedi ol.
Baýyrjan Jaýǵasharov ózi týǵan Aqbulaq aýylynyń tirshiligine qan júgirtýge tyrysty. Eń aldymen mektep jabylyp qalmaýy kerek dep oılady. Ol úshin turǵyndar kóship kelýi tıis.
Eldimeken kórinisin buzar eski qoralar men úıler súrilip, orny tegisteldi. Aýyldastar arasynda qor qurylyp, Aqbulaqty kórkeıtý qadamdary ári qaraı oılastyryla bastady.
Ońtústikke arnaıy delegatsııa attanǵanda ózi de erip baryp, Aqbulaqtaǵy jaǵdaıdy túsindirdi. Sonyń nátıjesinde 2025 jylǵa deıin aýylǵa uzyn-sany 16 januıany ákeldi.
— Shamamyz kelgenshe keıbiriniń qaryzyn ótep berdik. Jaqynda eki otbasy Kúrshimge kóship ketti. Biraq solaı boldy dep, qol qýsyryp otyrǵan joqpyz. Jańadan otbasylar tartyp jatyrmyz. Tazalyq saqtaý maqsatynda kóktem aılarynda senbilikke shyǵamyz, — dedi Baýyrjan Jaýǵasharov.
Kadr tapshylyǵy bar
Marqakól aýdanyna ornyqqan jandardyń biri — Dılnoza Shaharova. Shymkentten kóship kelgen. Onyń aıtýynsha, bul aýdanǵa beıimdelý qıynǵa túspedi.
— Adamdary jyly júzdi, árkez qolushyn berýge daıyn. Joldasym men bes balam da boı úıretip, ortaǵa sińip ketti. Ornalasyp bolǵansha, ákimdik qyzmetkerleri qal-jaǵdaılarymyzdy bilip turdy, — deıdi ol.
Aýdandyq ekonomıka jáne qarjy bóliminiń basshysy Balǵyn Baıbekovanyń aıtýynsha, dınamıkalyq ózgeris birtindep rettelip keledi.
— Aýdanǵa kóbine osy Shyǵys Qazaqstannyń basqa qalalary men aýdandarynan jas mamandar keldi. «Dılommen aýylǵa» baǵdarlamasy olardyń birshamasyna múmkindik berdi. Oǵan qosa, tabıǵı ósimniń artýy syrttan qonys aýdarýshylar sanynyń ulǵaıýymen baılanysty. Aýdanǵa ár jyly 58 jas maman kelip otyrǵan. Onyń ishinde, 48 adamǵa 100 AEK kóleminde kóterme járdemaqy berildi. Aqbulaq aýylyna 2024-2025 jyldary 7 otbasy (42 adam) Qyzylorda, Shymkent, Túrkistan oblystarynan qonys aýdardy, — dedi ol.
Bólim basshysy Marqakólde birneshe sala boıynsha kadr tapshylyǵy baryn jasyrmady. Qazirgi ýaqytta munda pedıatr, matematıka jáne fızıka páni muǵalimderi, agronom men veterınar mamandar, mádenıet salasy qyzmetkerleri kerek.
Saıyp kelgende, shekara shebindegi kóshi-qon máselesi áli sheshilmedi. Degenmen aýdan ákimdikterine belsendi azamattar da kómektesip, múmkindiginshe áreket etip jatyr.
Eske salsaq, osyǵan deıin Senattyń jalpy otyrysynda Premer-mınıstrdiń orynbasary Qanat Bozymbaev bilim granttaryn «Dıplommen aýylǵa» baǵdarlamasymen baılanystyrý artyq ekenin málimdegen bolatyn.