ShQO-da ataýly áleýmettik kómekti berý máseleleri talqylandy
Keńes otyrysynda 2017-2021 jyldarǵa arnalǵan Nátıjeli jumyspen qamtýdy jáne jappaı kásipkerlikti damytý, «Eńbek» memlekettik baǵdarlamasyn júzege asyrý jáne jańa formattaǵy ataýly áleýmettik kómekti taǵaıyndaý máseleleri talqylandy.
Búgingi kúni Shyǵys Qazaqstan oblysynda halyqty jumyspen qamtý organdaryna 25,3 myń azamat ótinish bildirdi. Baǵdarlama aıasynda 19,5 myń adam qamtyldy. Olardyń kópshiligi-57% jumyssyzdar, 18% - ózin-ózi jumyspen qamtyǵan adamdar. Onyń ishinde 43% - áıelder, 27% - jastar, 6% - az qamtylǵandar, 3% - múmkindigi shekteýli tulǵalar. 15,4 myńnan astam adam, al bul ótinish bildirgenderdiń 60% jumyspen qamtý sharalarymen qamtamasyz etildi. 8,5 myń adam qoldanystaǵy bos oryndarǵa jumysqa ornalastyryldy.
Baǵdarlamany iske asyrýǵa aýqymdy qarajat - 8,7 mlrd teńge kózdelgen. Resýrstardy tıimdi jáne ataýly bólý qajettigi týraly máseleni kún tártibine qoıdyq – dedi oblys ákiminiń orynbasary Ásem Núsipova.
Sonymen qatar, oblys ákiminiń orynbasary jumysty jaqsartýdy qajet etetin birneshe baǵytty atap ótti:
Birinshiden, «Qysqa merzimdi kásiptik oqytý»baǵyty boıynsha jaqsy dınamıka baıqalýda, 1 tamyzdaǵy málimetter boıynsha 2458 adam jiberildi (jyldyq josparǵa 66%), biraq oqytylǵandardyń jumysqa ornalasý paıyzy tek 31%-dy quraıdy. Meniń oıymsha, iri qalalar óz potentsıalyn tolyq paıdalanbaıdy - Semeı qalasy oqyǵandardyń 11%-yn ǵana, al Óskemen - 28% - yn jumysqa ornalastyrdy. Qysqa merzimdi kásiptik oqytýǵa 625 mln. teńge bólindi, árıne, bıýdjet qarajatyn barynsha tıimdi paıdalanǵan jón.
Ekinshiden, «Jappaı kásipkerlikti damytý» baǵdarlamasynyń baǵytyn júzege asyrýǵa 4,5 mlrd teńgeden astam qarjy bólingen. Bul somanyń basym bóligi - 3,5 mlrd teńge, aýyldyq eldi mekenderde jáne shaǵyn qalalarda turatyn 956 adamǵa shaǵyn nesıe berýge baǵyttalǵan. 1 tamyzǵa oblystyń jumyspen qamtý ortalyqtary 1022 joldama berdi. Bul jaman kórsetkish emes. Sonymen qatar, qarjy ınstıtýttary 2,8 mlrd teńgeden astam somaǵa 718 ótinim qabyldady. Qazirdiń ózinde 564,5 mln teńgege 134 ótinim maquldandy. 1,8 mlrd teńgege 471 ótinim qarjylandyryldy. Kópbalaly jáne az qamtylǵan otbasylardy qoldaý aıasynda 98 mln teńge somasyna 30 nesıe berildi, 26 joba jumys isteýde.
Qalalarda shaǵyn nesıelendirýge 1 mlrd teńgeden astam qarjy bólindi. 210 adamdy qamtý josparlanýda. Qarjylandyrýǵa 86 joba maquldandy, onyń ishinde jalpy somasy 920,9 mln.teńgege 81 joba nesıelendirildi.
Osy baǵyt boıynsha kóp balaly otbasylardy nesıelendirýmen qamtý – eleýli emes. Jyl sońyna deıin osy baǵyt boıynsha qarajat osy sanattaǵy adamdarǵa da jetýi úshin barlyq kúsh-jigerimizdi jumsaýymyz kerek. Tıisti tapsyrma kásipkerlik basqarmasyna jáne «Atameken» palatasynyń oblystyq fılıalyna berildi.
Úshinshiden, biz baǵdarlamanyń osyndaı baǵytyn iske asyrýǵa asa nazar aýdarýymyz kerek. Jańa bıznes-ıdeıalardy iske asyrýǵa 100 AEK deıingi mólsherde memlekettik granttar berý (268 adamǵa 67,7 mln.teńge). 1 tamyzdaǵy málimetter boıynsha 45,2 mln teńge somasyna 179 grant (66,8%) maquldandy jáne qarjylandyryldy. Onyń ishinde 5 grant az qamtylǵan jáne kóp balaly otbasylarǵa berildi.
Az qamtylǵan jáne kópbalaly otbasylarǵa, eńbekke qabiletti múgedekter men jastarǵa 200 AEK grant berýge 1277 adamǵa 644,9 mln.teńge qarastyryldy. Qazirgi tańda 46 mln.teńge somasyna 91 grant maquldandy jáne qarjylandyryldy, onyń 79-y - kópbalaly otbasylar úshin 39,9 mln teńge.
Bul baǵytta biz jumysty aıtarlyqtaı arttyrýymyz kerek. Alaıda, memlekettik qoldaý túrindegi óteýsiz qarajatty az qamtylǵan jáne kópbalaly otbasylar ǵana emes, sondaı-aq basqa sanattaǵy azamattar da alýǵa asyqpaıdy. Keńes barysynda óz isin ashýǵa grant alǵannan keıin rásimderden ótip, qarajattyń maqsatty taǵaıyndalýyn rastap, JK tirkeý qajet degen pikir aıtyldy. Kópbalaly otbasylarǵa keletin bolsaq, grant alǵan jaǵdaıda adamdar ataýly áleýmettik kómekten aıyrylýǵa qorqady, ol alýshynyń kiris deńgeıine baılanysty ekeni málim.
Áleýmettik qorǵaý basqarmasyna, sondaı-aq aýdandar men qalalardyń ákimdikterine biz jasampaz eńbektiń artyqshylyqtary týraly, jumyspen qamtýǵa járdemdesýdiń belsendi nysandaryna mindetti túrde qatysý shartymen beriletin memlekettiń shartty aqshalaı kómeginen góri kóbirek tabys beretin zańdy jumyspen qamtýdyń qajettiligi týraly aqparattyq-túsindirý jumystaryn júrgizý tapsyryldy.
Tórtinshi, AÁK tóleýge 11,1 mlrd teńge bólindi, onyń ishinde respýblıkalyq bıýdjetten 9,7 mlrd. teńgeden astam. Aǵymdaǵy jyldyń basynan ataýly kómek 17 851 otbasyna (85 696 adam) 4 689,4 mln.teńgege taǵaıyndaldy, onyń ishinde 2019 jyldyń sáýirinen bastap 14 549 otbasyna (70 630 adam) 3 695,3 mln teńgege.
Ataýly áleýmettik kómek taǵaıyndaý tetiginiń ózgerýi nátıjesinde 2 608 otbasyna (13 349 adam) 2019 jylǵy 1 sáýirge deıin taǵaıyndalǵan áleýmettik tólemder 642,4 mln.teńge somasyna (sáýir-shilde aılarynda) qaıta esepteý júrgizildi.
AÁK taǵaıyndaýdyń aıqyndylyǵy úshin jáne kómek shyn máninde muqtajdarǵa jumsalýy úshin búgingi kúni AÁK taǵaıyndaý úshin monıtorıng boıynsha jumys toptary quryldy. AÁK alýshylar málimdegen tabystar men mindetti zeınetaqy jarnalarynyń 10% - yn eskere otyryp, eseptelgen tabystar boıynsha aıyrmashylyqtar bar otbasylarmen ataýly jumys júrgiziledi.
Keńeste AÁK taǵaıyndaýdyń júıeli máseleleri de talqylandy. Oblysta AÁK alýshylar arasynda Jumyspen qamtýdyń belsendi sharalaryna tartylýy qajet eńbekke qabiletti quramy bar otbasylardyń joǵary úlesi bar. Budan basqa, AÁK alýshylar otbasylarynyń jeke kiristeri tólenetin kómekten birneshe ese az, sondaı-aq AÁK alýshylar arasynda memlekettik sektorda jumys isteıtin adamdardyń sanaty bar.
Selektorlyq keńeste QR Memlekettik qyzmet isteri agenttiginiń ShQO boıynsha departamentiniń basshysy Janna Qabdoldaqyzynyń baıandamasy tyńdaldy, ol AÁK taǵaıyndaý jatatyn memlekettik qyzmet kórsetý kezindegi táýekelderdi aıtty.
Kóleńkeli ekonomıkanyń ósýi, halyqtyń ishki kóshi-qony, JK tabysynyń tómendeýi, neke buzý faktileriniń artýy, halyq arasynda masyldyq kóńil-kúıdiń ósýi - selektorlyq jıynda aıtylǵan baıandamanyń negizgi jelisi. Sondaı-aq, Qyzmet kórsetý standarty men reglamentin taldaýǵa úlken kóńil bólindi, onda kemshilikter men kollızııalar anyqtaldy. Áleýmettik qorǵaý basqarmasyna, aýdandar men qalalardyń ákimdikterine AÁK taǵaıyndaýdyń zańdylyǵyn jáne naqty reglamenttelýin qamtamasyz etý maqsatynda normatıvtik qujattardy ózgertý jóninde usynystar engizý usynyldy.
Qorytyndysynda qonys aýdarýshylar men oralmandardy qabyldaý boıynsha kórsetkishterdiń oryndalý máselesi boıynsha. Aımaqtyq kvota boıynsha jumys kúshi mol óńirlerden 2161 adamdy kóshirý qajet, onyń ishinde 1566 adam qonys aýdarýshylar men 595 adam oralmandar.
2019 jyldyń 1 tamyzyna 772 adam kóshirildi, onyń ishinde qonys aýdarýshylar - 648 adam, oralmandar - 124 adam. Máselen, Almaty oblysynan 361 adam, Túrkistan qalasynan - 104, Qyzylorda oblysynan - 79, Jambyl oblysynan - 74, Mańǵystaý oblysynan - 8 jáne Shymkent qalasynan - 22 adam kóship keldi. Arys qalasynyń turǵyndarymen jumys júrgizilýde. Qonys aýdarýshylardyń 74 otbasy bir jylǵa qarastyrylǵan materıaldyq kómek somasyn alyp, úılerdi jeke menshikke satyp aldy. 650 qonys aýdarýshynyń 266 eńbekke jaramdy 400 adamnan, onyń ishinde turaqty jumys oryndaryna – 232 adam, áleýmettik jumys oryndaryna, jastar tájirıbesine, qoǵamdyq jumystarǵa - 23 adam, kásipkerlik qyzmetpen-11 adam jumysqa ornalastyryldy.
Alaıda, keńeste ózekti máseleler de aıtyldy. Birinshiden, búgingi kúni kóshýge jáne turǵyn úıdi jaldaýǵa usynylǵan materıaldyq kómek kóp adamdar úshin qonys aýdarýǵa mańyzdy yntalandyrý bolyp tabylmaıdy. Ekinshiden, jiberýshi Tarap, eńbek kúshi mol óńirler osy baǵytta jetkilikti aqparattyq-túsindirý jumystaryn júrgizbeıdi. Oblys delegatsııasy shyǵyp qalý óńirlerimen uıymdastyrylǵan kezdesýler Almaty, Jambyl, Qyzylorda, Mańǵystaý jáne Túrkistan oblystaryna turaqty túrde aqparattyq-túsindirý jumystarymen barady. Barlyǵy 108 kezdesý ótkizilip, 716 adam kóshýge nıet bildirdi, 91 adam kóshti.
Oblystyń barlyq qalalary men aýdandaryna jumysty kúsheıtý jáne 1 qazanǵa deıin aıaqtaý tapsyryldy. Búginde 100% kvota tek Rıdder qalasynda ǵana oryndalǵan. Qalǵan qalalar men aýdandarda kórsetkishterdi jaqsartý kerek. Sondyqtan da aýdan ákimdikterine, ásirese shekara mańyndaǵy ákimdikterge osy baǵyttaǵy jumysty jandandyrý jáne josparlanǵan kórsetkishterdi oryndaý baǵytyndaǵy jumystardy kúsheıtý tapsyryldy.
