Іshki kóshi-qon: el óńirlerine depopýlıatsııa qaýpi tónip tur
ASTANA. KAZINFORM — Qazaqstandaǵy óńiraralyq kóshi-qon halyqtyń óńirlerden megapolısterge ketýinen baıqalady. Keıingi bes jylda Astana qalasynda kóshi-qon ósimi 214 627 adamǵa, Almaty qalasynda 179 039 adamǵa, Shymkent qalasynda 36 349 adamǵa jetti. Bul týraly Ekonomıkalyq zertteýler ınstıtýty habarlady.
Megapolıster, eń aldymen, kórshi óńirler men jumys kúshi shamadan tys artyp ketken ońtústik oblystardyń turǵyndaryn tartady.
— 2021-2024 jyldar aralyǵynda Astana qalasynyń kóshi-qon ósimi Aqmola (12,4%), Qaraǵandy (10,7%), Túrkistan (10,3%), Pavlodar (7,6%), Qostanaı (7,6%) jáne Jambyl (7,5%) oblystarynan kelgender esebinen joǵarylady.
Almaty qalasynda Almaty (29,4%), Jambyl (15,6%), Túrkistan (11,8%) oblystarynan, sondaı-aq Jetisý oblysynan (11,2%) kelgenderdiń úlesi joǵary. Shymkent qalasy negizinen Túrkistan oblysynyń turǵyndaryn tartady.
Atalǵan óńirler arasynda halyqtyń azaıýy Qostanaı, Pavlodar jáne Qaraǵandy oblystarynda, sondaı-aq týý deńgeıi kóshi-qon shyǵyndaryn ótemeıtin Jetisý oblysynda baıqalady. Almaty oblysynda, sondaı-aq belgili bir dárejede Aqmola oblysynda halyq sany iri megapolısterge irgeles aýmaqtar esebinen artyp keledi.
Túrkistan jáne Jambyl oblystarynda halyq sanynyń ósýi buryn týýdyń joǵary deńgeıinen bolǵan. Alaıda, osy jyldyń derekteri (qańtardan qazanǵa deıin) osy óńirlerde halyq sanynyń tómendegenin kórsetedi, — delingen habarlamada.
Osy jyldyń kórsetilgen kezeńinde megapolısterde jáne olarǵa irgeles oblystarda (Almaty, Aqmola), sondaı-aq eldiń munaı óńirlerinde (Mańǵystaý, Atyraý, Aqtóbe) halyq sany ósti.
Qalǵan óńirlerde halyq sanynyń azaıýy baıqalady. Bul pandemııa kezindegi «bebı-býmnan» keıin barlyq jerde týý koeffıtsıentiniń tómendegenine jáne birqatar oblysta onyń kóshi-qon shyǵyndaryn óteý úshin jetkiliksiz ekendigine baılanysty. Kóshi-qon protsesteriniń qarqyndylyǵy da artyp keledi. Jyl sońyna deıin týý koeffıtsıenti kóshi-qon shyǵyndaryn ótemegen jaǵdaıda, eldiń kóptegen óńirinde depopýlıatsııa protsesi bastalýy múmkin.
Taldaý halyqtyń kóshi-qonynyń negizgi faktory ekonomıkalyq sebepter ekenin kórsetedi. Salystyrmaly túrde joǵary jalaqysy bar jumysqa ornalasý múmkindigi óńiraralyq kóshi-qonnyń basty yntalandyrýshy kúshi.
Eldegi kóshi-qon protsesterin retteý jónindegi sharalardy birneshe baǵytqa bólý kerek:
Birinshiden, megapolısterge kóshi-qon aǵynyn eskere otyryp, zamanaýı ýrbanıstik tásilderdi damytý jáne olardy qalalyq ınfraqurylymdy josparlaý men keńeıtý kezinde belsendi qoldaný qajet;
Ekinshiden, óńirlerden kóshi-qon aǵynyn azaıtý úshin óńirlik ekonomıkany damytýdy jáne halyqtyń ómir súrý sapasyn arttyrýdy, onyń ishinde aýyldyq jerlerdegi jaǵdaıdy jaqsartýdy yntalandyrý talap etiledi;
Úshinshiden, megapolısterge irgeles aýmaqtarǵa halyq aǵynynyń kúsheıýi jaǵdaıynda aglomeratsııalardy damytý jáne olardy polıtsentrlik basqarý tetikterin engizý qajet.
Tórtinshiden, demografııalyq jáne óńirlik saıasatty ýaqtyly túzetýge múmkindik beretin kóshi-qon protsesteriniń turaqty monıtorıngi mańyzdy shart bolyp qala beredi.
Aıta ketelik kúni keshe Prezıdent Memleket basshysy Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Svetlana Jaqypovany qabyldaǵanda kóshi-qon saıasatyn jetildirýdi tapsyrǵan edi. Sondaı-aq elimizde kóshi-qon aǵynyn taldaý ortalyǵy qurylyp jatyr. Sonymen qatar halyq qalaǵa qonys aýdarýǵa nege qumar ekeni týraly sarapshylardyń pikirin bilgen edi.