Shymkenttikterdiń jalaqysy nege Astana men Almatydan áldeqaıda tómen

ShYMKENT. KAZINFORM — Respýblıkalyq mańyzy bar úsh qalanyń mártebesi teń bolǵanymen Shymkentte tabys deńgeıi tómen.

Шымкенттіктердің жалақысы неге Астана мен Алматыдан әлдеқайда төмен
Коллаж: Kazinform

Resmı statıstıkaǵa súıener bolsaq, Shymkentte jalaqynyń jyldyq ósimi 16,1 paıyzdy quraǵan. Degenmen, halyqtyń naqty tabysy Astana men Almatyǵa qaraǵanda aıtarlyqtaı tómen kúıinde  qalyp otyr.

2024 jyldyń úshinshi toqsanyndaǵy ortasha nomınaldy jalaqy:

* Astanada — 504 212 teńge,
* Almatyda — 471 264 teńge,
* Shymkent qalasynda — 309 733 teńge.

Jan basyna shaqqandaǵy aqshalaı tabysty salystyrǵan kezde de úshinshi megapolıste áldeıqaıda alshaqtyq baıqalady: Shymkentte ol bar bolǵany 127 857 teńge.

aılyq
Foto: Ulttyq statbıýro

— Sondaı-aq «medıandy», ıaǵnı ortasha jalaqy sııaqty kórsetkish bar, ol naqty jaǵdaıdy dálirek kórsetedi. Sebebi eldegi, aımaqtaǵy nemese bıznestegi aǵymdaǵy jalaqy derekterine negizdelgen kiristi aıqyndaıdy. Máselen, 2024 jyly Shymkentte ortasha jalaqy 248 579 teńge bolsa, Astanada 327 598 teńge, Almatyda 325 649 teńge boldy, — dep habarlady Ulttyq statıstıka bıýrosynyń mamandary.

Al, ekonomıst Beknur Qısyqov jalaqydaǵy aıyrmashylyqty faktorlardyń jıyntyǵymen túsindirdi.

— Shymkent 2018 jyldyń maýsym aıyna deıin Ońtústik Qazaqstan oblysynyń ortalyǵy bolyp, aýylsharýashylyq aımaǵymen baılanysty bolyp keldi. Belgili bir maǵynada Shymkent — aýyl sharýashylyǵy salasynyń ortalyǵy boldy. Al, Almaty men Astana Qazaqstannyń negizgi resýrstary men bıýdjeti shoǵyrlanǵan qarjy-ekonomıkalyq jáne ákimshilik ortalyqtary bolyp qala beredi. Sondyqtan ondaǵy mamandar ádette joǵary jalaqy alady. Sondaı-aq, jalaqy deńgeıi ómir súrýge ketetin qarajatqa tikeleı baılanysty ekenin atap ótken jón. Mysaly, Shymkentte ómir súrý Almaty men Astanaǵa qaraǵanda arzanyraq. Eki megapolıste turǵyn úı, kólik jáne qyzmet kórsetý quny burynnan qymbatyraq bolyp keledi, — deıdi Eýrazııalyq franchaızıng qaýymdastyǵynyń prezıdenti B. Qısyqov.

ekonomıst
Foto: facebook.com/beknurdos

Sondaı-aq, ol Shymkent óziniń megapolıs mártebesine qaramastan Astana jáne Almatymen salystyrǵanda joǵary bilikti kadrlary shekteýli jáne memlekettik qoldaý deńgeıi men ınvestıtsııa kólemi boıynsha aıyrmashylyǵy bar qala bolyp qala beretinin atap ótti.

— Shymkenttiń damyp kele jatqanyna qaramastan Astana men Almatyǵa qaraǵanda oǵan ınvestıtsııa aıtarlyqtaı az túsedi. Al ınvestıtsııa tartý jumys oryndaryn ashýda jáne jalaqyny arttyrýda mańyzdy ról atqarady. Shymkentte ol burynǵydan aıtarlyqtaı joǵary, biraq áli de Almaty men Astanadaǵydaı deńgeıde emes. Degenmen, sońǵy tendentsııa Shymkenttiń damyp kele jatqanyn kórsetedi. Qalanyń áleýeti zor ekenine senimdimin. Qalanyń bolashaǵyn tartylǵan ınvestıtsııa, bilikti kadrlar jáne basqa da faktorlar aıqyndaıdy, — dedi ekonomıst.

Al, áleýmettanýshylar jergilikti halyqtyń ósimi men megapolıs mártebesiniń berilýi ekonomıkalyq damýdy aıqyndaǵanymen jalaqynyń joǵarylaýyna alyp keletin negizgi faktor emestigin jetkizdi.

— Qazaqstanda jalaqynyń ósýi halyq sanynyń kóbeıýimen baılanysty emes. Mysaly, Úndistandy alaıyq, onda mıllıardtan asa adam turatynyna qaramastan jalaqy tómen. Sebebi, tabys deńgeıi negizinen ekonomıka salasyna baılanysty. Máselen, elimizdiń ońtústik qalasy sanalatyn Shymkentte ekonomıka negizinen qyzmet kórsetý men aýyl sharýashylyǵy ónimderin óńdeýge baǵyttalǵan. Astanada, kerisinshe, negizgi sektor — memlekettik qyzmet kórsetý salasy, sáıkesinshe, ortasha jalaqy bıýdjettik sektor men memqyzmetshilerdiń deńgeıine jaqyn. Almaty kommertsııalyq turǵydan eń damyǵan qala retinde belsendi básekelestik pen damyǵan ındýstrııanyń arqasynda joǵary jalaqyǵa ıe, — deıdi áleýmettanýshy, «Sandj» zertteý ortalyǵynyń dırektory Janar Jandosova.

sotsıolog
Foto: facebook.com/janar.jandosova

Sonymen qatar, keıbir kásipke negizdelgen qalalarda da jalaqy mamandyqqa qaraı ózgerýi múmkin. Ásirese, munaı óńdeýshi qalalarda jalaqy joǵary keledi. 

— Mysaly, Jańaózende jalaqy joǵary, sebebi qala munaı óndirýge baǵyttalǵan. Monoqalada bir jalaqy otbasyn tolyq asyraı alady. Buryn Qazaqstanda Temirtaý nemese Shahtınsk sııaqty taý-ken metallýrgııa salasynda joǵary jalaqysymen tanylǵan kóptegen monoqalalar boldy. Jalpy, ındýstrııany damytý týraly aıtatyn bolsaq, ınvestıtsııa bar jerde jalaqy deńgeıi de ósedi. Mysaly, ken oryndary belsendi ıgerilip jatqan óńirlerde, ol munaı nemese altyn bolsyn, Teńiz nemese Qarashyǵanaq bolsyn, jumys kúshine suranys birden artqanda bul jalaqynyń ósýine alyp keledi, — dep atap ótti áleýmettanýshy.

Aımaqqa baılanysty jeke qalalarda da jalaqyda aıyrmashylyq bar. Mysaly, ónerkásiptik aımaqta tabys aıtarlyqtaı joǵary bolsa, turǵyndary biliktiligi tómen kásipte jumys isteıtin shet aımaqtarda tómen bolýy múmkin. 

shymkenttiń bas jospary
Foto: primeminister.kz

— Sondyqtan ónerkásip pen ınfraqurylymdy damytý mańyzdy. Qazaqstanda bul ásirese ózekti, óıtkeni ónerkásip pen saýdanyń tabysty damýy halyq tabysynyń artýyna yqpal etedi. Jalaqyny odan ári arttyrý úshin ınfraqurylym men óndiristi damytýǵa ınvestıtsııa salýdy jalǵastyrý qajet. Máselen, Astanada qazir qurylys pen basqa da jobalarǵa ınvestıtsııa quıylyp jatyr, bul da jalaqynyń ósýine yqpal etedi. Alaıda mundaı ınvestıtsııa toqtatylatyn bolsa, jumysshylardyń basqa aımaqtarǵa ketýin kútýge bolady, — dep túıindedi Janar Jandosova.

Eske sala keteıik, buǵan deıin almatylyqtardyń ortasha jalaqysy 470 myń teńgege jetkenin habarlaǵan bolatynbyz.  

Сейчас читают