Shyǵys Qazaqstanda 15 jastaǵy qyz búrkit baptap, tazy asyraıdy
ÓSKEMEN. KAZINFORM – Shyǵys Qazaqstanda qyran baptap, júırigin jarysqa qosyp júrgen 15 jastaǵy qyz bar. Kazinform tilshisi Ulan aýdany Bozanbaı aýylynda turatyn búrkitshi Aızere Marksqyzymen suhbat qurdy.
— Qusbegilikke qyzyǵýshylyǵyńyz qashan bastaldy?
— Qusbegilikke segiz jasymnan bastap qyzyqtym. Ákem qyrandy baptaǵanda qasyna ertip júretin. Sol kezden beri bul óner júregime jaqyn. Ákem de, atam da, naǵashy atam da qus ustaǵan. Ákem ózi Mońǵolııada 14 jasynda alǵash qyran kótergen eken. Sondyqtan qusbegilik — ata-babamyzdan kele jatqan asyl óner.
— Al alǵashqy baptaǵan qusyńyz qandaı edi?
— Eń alǵash ulttyq sport túrinen jarysqa qatysýǵa nıet bildirgende, ákem óziniń muzbalaǵyn baptaýdy, onymen til tabysýdy úıretti. Qusbegiler saıysyna nebári eki-úsh kún jattyqtym. Biraq sol az kúnniń ózinde qus meniń daýysymdy tanyp, jarys ústinde qolyma ushyp kelgeni erekshe sezim syılady. Sol sát meni bul ónerge birjola baılap tastady. Qustyń elgezektigi meni tań qaldyrdy.
— Qazir ózińiz neshe qus baptap júrsiz?
— Qazir Aqıyq, Chempıon, Qandykóz atty búrkitterdi baptap júrmin. Qandykózben saıysqa túsip ShQO chempıonatynda júldeli oryn aldym. Balapan kezinen óz qolyma úıretken basqa da qustarym bar.
— Tek qyran ǵana emes, tazy da ustaıdy ekensiz.
— Iá, men tazy asyraǵandy da jaqsy kóremin. Bizdiń tazylarymyzdyń aty Jolaman, Kókserek, Kókjal, Bazaraly, Kókqutan. 2024 jyly Bazaraly atty tazymdy jarysqa qostym. Itterdiń júıriktigi, ıesine adaldyǵy unaıdy. Ańǵa shyqqanda olardyń shapshańdyǵy erekshe áser qaldyrady.
— Tazylardy baptaýdyń qandaı qyr-syry bar?
— Eń bastysy tazylardy ash qaldyrmaý kerek. Ash bolsa, bir-birin talap tastaýy múmkin. Tazyny kútý, kúıin ketirmeı asyraý óte mańyzdy. Olardyń salmaǵy 7-10 keli aralyǵynda bolǵany jaqsy. Kúshik kezinen aıtqanymdy tyńdatyp, ózimniń dosym sııaqty ósiremin.
— Al búrkitti qalaı baptaısyzdar?
— Búrkittiń babyn keltirý óte názik jumys. Qyrannyń kútimine jeńil-jelpi qaraýǵa bolmaıdy. Búrkittiń azyǵy taza, balǵyn bolýy kerek. Qysta salmaǵy 4-5 keli bolýy tıis, jazda tamaqtaný kóbeıgende 7-8 kelige jetedi. Jarys aldynda qarnyn azdap ash ustaý qajet. Kóktem sońynan kúzge deıin túlekke otyrǵyzamyz. Búrkittiń synǵan qaýyrsyndary túsip, kúıi kóteriledi. Bul ýaqytta qyran qus ańshylyqqa shyqpaıdy. Sebebi kúzge deıin qanatyn qataıtyp, qalyńdatyp babyna kelýi kerek.
— Ańǵa jıi shyǵasyzdar ma?
— Iá, qansonarda shyǵyp turamyz. Byltyr bir túlki aldyq. Saıatshylyqta qyrannyń da, tazynyń da orny bólek. Qansonarda attyń jalynyn tartyp minip, qolyma qyran kóterip, tabıǵat aıasynda júrý adamnyń rýhyn kóterip, keńinen oılanýǵa múmkindik beredi.
— Bıyl ótken «Shyǵys salbýryny» ulttyq festıvalinde etnoaýyl qurýdy josparlapsyzdar, bul qanshalyqty júzege asty?
— Iá, Bozanbaıda etnoaýyl qurý josparymyz oryndalyp keledi. Osy jolǵy festıvalde aýylymyzdyń ishinde qurdyq. Bul ulttyq ónerdi, sonyń ishinde qusbegilikti nasıhattaý maqsatynda jasalyp jatqan shara. Ulttyq muramyzdy qoljetimdi óner etý bizdiń armanymyz edi.
— Otbasynda neshe aǵaıyndysyzdar?
— Otbasymyzda 7 balamyz. Úsh qyz, tórt ul. Men ortanshysymyn. Otbasymyzda bárimiz atqa mingendi jaqsy kóremiz.
— Alǵa qoıǵan maqsatyńyz qandaı?
— Bolashaqta týrızm salasyna oqýǵa túsip, ulttyq ónerimizdi dáripteıtin úlken ortalyq ashqym keledi. Shyǵysta qusbegilikti damytatyn kásibı etno-keshen, mektep, týrıstik baǵyt ashý — basty armanym. Sonymen qatar ata-anamnyń úmitin aqtap, jaqsy oqý ornyna grantqa tússem deımin.
— Qusbegilik óner sizdiń boıyńyzǵa qandaı qasıetterdi sińirdi?
— Bul óner meni tektilikke, sabyrǵa, jaýapkershilikke tárbıeledi. Qyran adamdy shynaıylyqqa baýlysa, tazy adaldyqqa, tazalyqqa úıretedi. Men úshin ulttyq óner jaı ǵana hobbı emes, ómirimniń bir bólshegi.
Eske salsaq, osyǵan deıin qazaqstandyq búrkitshiler Mońǵolııada júlde alǵany habarlanǵan.