Sheteldik ınvestorlar Qazaqstanǵa jeńildik izdep kelmeıdi – sarapshy pikiri
ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstannyń sheteldik ınvestorlar múddeli bolatyndaı artyqshylyqtary jeterlik. Máselen, eldiń úlken naryqtar arasynda geografııalyq utymdy ornalasýy, jer kóleminiń úlkendigi, organıkalyq ónimder sapasy jáne sırek kezdesetin metalldarǵa baı bolýy sheteldik alpaýyttar qyzyǵýshylyǵyn arttyryp otyr. Bul pikirdi «Kazakh Invest» UK basqarma tóraǵasynyń orynbasary Madııar Sultanbek aıtty.
Onyń aıtýynsha, taý-ken óndirisi Qazaqstan ekonomıkasynyń negizgi tiregi bolyp qala beredi. Tipti sheteldik ınvestorlar qyzyǵýshylyǵy artyp keledi.
– Dál qazir Qazaqstannyń taý-ken salasyna Ońtústik-Shyǵys Azııadan, Taıaý Shyǵystan, Parsy shyǵanaǵy elderinen, Eýropa men AQSh ınvestorlary qyzyǵýshylyq tanytyp otyr. Bizdiń eldegi kómir qory 300 jylǵa jetedi, sondyqtan qazir biz kómirhımııa jobalaryna ınvestorlardy tartý boıynsha belsendi jumys júrgizip jatyrmyz. Sebebi kómirden onnan asa ónim túrin shyǵaryp, kómirhımııa baǵytynda damytýǵa bolady, – dedi Madııar Sultanbek.
Ásirese Qazaqstan geologııalyq barlaý jumystaryna sheteldik ınvestor tartýǵa múddeli. Elimizde ashylmaı jatqan, jańa ken oryndary jeterlik. Endi sol jobalarǵa kapıtal bóletin, barlyq táýekeldi ózine alatyn ınvestorlar qajet.
– Dál osy barlaý jobalarynda syn-qater kóp. Sebebi ınvestor ondaǵan, júzdegen mıllıon dollar qarjy salsa da, ózi kútkendeı ken kólemin ala almaýy múmkin. Sondyqtan barlaý salasyndaǵy jobalar qarjylyq turǵydan óte tıimdi, biraq táýekeli de kóp. Mine osyndaı jobalarǵa ınvestor tartýǵa tyrysamyz. Joǵary tehnologııalar, jasandy ıntellektti paıdalanyp jańa ken oryndaryn dálirek jáne sapaly barlaý mańyzdy. Bizge kún saıyn ártúrli eldiń ınvestorlarynan kezdesýge ótinishter kelip jatady, – deıdi M.Sultanbek.
Sonymen birge, sarapshy Qazaqstanda ınvestorlarǵa beriletin jeńildikter júıesi jaqsy damyǵanyn, ol qarjylyq, salyqtyq jáne qarjylyq emes yntalandyrýlardy qamtıtynyn atap ótti. Degenmen bul ınvestorlardyń bizge kelýiniń basty sebebi emes.
– Olar eń aldymen saıası turaqtylyqqa qaraıdy, salyq zańnamasynyń turaqtylyǵy, qoǵamnyń damýy, shıkizat jetkizý men daıyn ónimdi óz naryǵyna shyǵarý múmkindigi qyzyqtyrady. Sol sebepti sheteldik ınvestorlardy eń aldymen osy faktorlar tartady, sodan keıin ǵana preferentsııalardy aıtýǵa bolady. ıAǵnı, biz artyqshylyqtardy ońdy-soldy taratqannan ınvestor kelip jatyr deýge bolmaıdy, – dep túsindirdi ulttyq kompanııa ókili.
Investorlardyń negizgi qyzyǵýshylyǵy Qazaqstannyń biregeı geografııalyq ornalasýynda. Elimiz Eýrazııa qurlyǵynyń iri naryqtarynyń arasynda, Ońtústik-Shyǵys Azııa men Eýropa naryǵynyń ortasynda ornalasqan. Jaqyn jerde Taıaý Shyǵys bar, onda da iri qarjy jáne saýda naryqtary ornalasqan.
– Sondyqtan ınvestorlar aldymen múmkindikter úshin keledi. Mysaly, sońǵy 15 jylda elimiz kólik ınfraqurylymyn damytýǵa 35 mlrd dollar saldy. Bizde agroónerkásip kesheninde úlken múmkindikter bar, álemde egistik kólemi boıynsha 6-orynda turmyz. Biz Qytaımen shekaralyq múmkindikterdi jaqsarttyq, qazir Ózbekstanmen shekaralyq múmkindikterge ınvestıtsııa salyp jatyrmyz. Sondaı-aq, Orta dálizdi erekshe atap ótýge bolady. Munyń bári – ınvestorlar úshin mańyzdy múmkindikter.
Búgingi jıynǵa álemniń qyryqtan astam elinen 1700 qatysýshy keldi jáne 7 mlrd dollar bolatyn 46 qujatqa qol qoıyldy. Bul qujattardyń jartysyna jýyǵy ınvestıtsııalarǵa qatysty. Jaqyn aralyqta elimizde taý ken boıynsha bes iri ınvestıtsııalyq joba iske asyrylady. Olardyń jalpy quny 6 mlrd dollardan asady, bul shamamen 8 myń jańa jumys ornyn qurýǵa septigin tıgizedi.
Aıta keteıik, búgin elordada KGIR-2025 jahandyq ınvestıtsııalar jónindegi dóńgelek ústel ótti. Buǵan deıin Premer-Mınıstr Oljas Bektenov elimizde óz jobalaryn júzege asyryp jatqan álemdik kompanııalar týraly aıtyp berdi.