Sheteldik sarapshylar Qazaqstan Prezıdentiniń Joldaýyn joǵary baǵalap jatyr
Máselen, frantsýz saıasatkeri Paskal Loro Qasym-Jomart Toqaevtyń Joldaýyn úlken qyzyǵýshylyqpen tanysyp shyqqanyn aıta kele bylaı dep pikirin bildirdi.
«Saıası ómirdi reformalaý basym baǵyt bolýy kerek. Parlament rólin kúsheıtý, ashyq saılaý arqyly azamattyq qoǵam pikirin bildirý keńistigin keńeıtý qajet. Úkimet quramy qandaı bolsa da ol Parlament aldynda jaýapty bolýy kerek. Elde eleýli saıası evolıýtsııa bolmaı Qazaqstan halyqaralyq arenada ornyqty memleket retinde kórine almaıtyny túsinikti. Saıyp kelgende, saıası rejımdi qaıta qurylymdaý jáne azamattyq qoǵamǵa qosymsha erkindik berý qatar júrmeıinshe, ekonomıkalyq damý maqsatyna qol jetkizý qıyn. Bul reformalar iske asyp jatyr. Bul Prezıdent Toqaevtyń negizgi baǵyty. Biz ony tek quptap, osy baǵyttar boıynsha qoldaý kórsete alamyz», - dedi frantsýz saıasatkeri.
Al Italııanyń Eýrazııa-Jerorta teńiz aımaǵyn zertteýler ortalyǵynyń syrtqy baılanystar jónindegi dırektory Stefano Vernole Qazaqstan Prezıdentiniń Joldaýynan el úshin jaǵa baǵdar belgileýge shynaıy ári naqty umtylys bar ekenin alǵa tartady. Sonymen qatar ol reformalar protsesi ekonomıkalyq, áleýmettik, mádenı jáne saıası deńgeıde júrýi tıistigin aıtady.
«Qazaqstannyń basymdyǵy – ulttyq múddege negizdelgen kópvektorly syrtqy saıasatynyń sabaqtastyǵy. Dál osy jaıt salystyrmaly túrde alyp qaraǵanda batys pen eýrazııalyq bloktar arasyndaǵy «jańa qyrǵı-qabaq soǵysqa» aralasqan kóptegen eldiń aldynda basymdyq beredi. Qazaqstan barlyq memleketpen jaqsy qarym-qatynas basymdyǵyn paıdalana otyryp, Reseımen de, Qytaımen de bıznesin jalǵastyrýǵa yntaly eýropalyq jáne amerıkalyq oıynshylar úshin eýrazııalyq kópirge aınala alady», - dedi Stefano Vernole.
Avstralııanyń Qazaqstandaǵy burynǵy Elshisi Dýglas Taýnsend Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev bılik basyna kelgennen beri pandemııa, memlekettik tóńkeris áreketi jáne Reseı men Ýkraına arasyndaǵy shıeleniske baılanysty óńirlik saldar syndy úsh syn-qatermen betpe-bet kelgenin aıtady.
«2022 jylǵy qańtar oqıǵasy bılik elıtasynyń keıbir ókilderi ózgeristerdi tym kúrt oryn aldy dep sanaıtynyn, al keı azamattar olardy áli de jetkiliksiz dep esepteıtinin kórsetip berdi. Sondyqtan da Prezıdent ahýaldyń kúrdeli ári mańyzdy reformalardyń munan ary toqyraýǵa ushyraýy múmkin ekenin eskere otyryp, aǵymdaǵy jaǵdaıǵa ashyq saraptama jasaýǵa, qańtar oqıǵasyna naqty baǵa berýge basa nazar aýdardy», - dedi ol.
«Caspian Policy Center» saraptamalyq ortalyǵynyń atqarýshy dırektory Efgan Nıftı Qazaqstan Táýelsizdiginiń 30 jyly boıy Amerıka Qurama Shtattarynyń senimdi seriktesi bolǵanyn jáne AQSh qazaq eliniń saıası, ekonomıkalyq ári áleýmettik damýyna múddelik tanytatynyn aıtady.
«Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń taıaýda jarııa etken joldaýyndaǵy reformalar toptamasy Qazaqstannyń qoǵamdyq-saıası ómiriniń keń spektoryn qamtıdy. Qazaqstannyń osy jyldyń qańtar aıynyń basyndaǵy qaıǵyly oqıǵalarǵa qaramastan qurylymdyq reformalardy jalǵastyrýǵa tabandylyq tanytyp otyrǵanyn qoldaımyz. Atalǵan reformalar toptamasyndaǵy kóptegen ózgeristerdiń arasynda saıası partııa qurý protsesin jeńildetý, saılanǵan Parlamentke jańa ókilettik berý, Prezıdenttiń jaqyn týǵan-týystarynyń saıası laýazymǵa taǵaıyndalýyna tyıym salý bar. Sonymen qatar majorıtarlyq-proportsıonaldy saılaý júıesine kóshýdiń de mańyzy zor. Reformalardyń jańa toptamasy Qazaqstannyń dostary men seriktesterinen qoldaý tabýy tıis uzaq kútken qadam sanalady. Jalpy, Qazaqstannyń gúldenýi ári turaqtylyǵy eldiń ózine ǵana emes, búkil úlken Kaspıı óńirine de paıda ákeledi», - dedi amerıkalyq sarapshy.
«Demokratııalyq qozǵalys – Birtutas Grýzııa» partııasynyń kóshbasshysy Nıno Býrdjanadze Qazaqstan Prezıdenti Joldaýynda adal jáne ádil «oıyn erejelerin» qalyptastyrýǵa, sondaı-aq ómirdiń barlyq salalarynda favorıtızm men monopolııany joıýǵa baǵyttalǵan bıliktiń qajetti saıası transformatsııasy týraly aıtylǵanyna nazar aýdartady. Sonymen qatar munyń Qazaqstan jaǵdaıynda ǵana emes, jalpy basqa postkeńestik elderde de ózekti jáne keleshegi zor ekenin aıtady.
«Oǵan qosa, qazir elge túbegeıli reformalar qajet ekenine nyq senemin. Sonymen qatar, qazir halyqqa nazardy basqa jaqqa aýdartatyn ıdeıalar men ýádeler emes, «Jańa Qazaqstandy», qýatty azamattyq qoǵamy bar tıimdi memleket qurý úshin naqty ózgerister qajet ekenimen kelisemin», - dedi Nıno Býrdjanadze.
