Shetelde bilim alyp, ondaǵy gazet-jýrnal jumysymen tanysqym keledi – Prezıdent grantynyń ıegeri
ORAL. KAZINFORM – Buqaralyq aqparat quraldary qyzmetkerleriniń kásibı merekesine oraı Batys Qazaqstan oblystyq «Oral óńiri» gazeti bas redaktorynyń orynbasary Gúlsezim Bııasheva Qazaqstan Prezıdentiniń grant ıegeri atandy. Joǵary marapat alǵan jýrnalıst Kazinform tilshisine óziniń ómiri men eńbek joly, arman-maqsattary jóninde áńgimelep berdi.
— Gúlsezim Erbolatqyzy, jýrnalıstik jolǵa túsýińe ne sebep boldy, aldymen sol jóninde aıtyp ótseń?
— Men Bókeı ordasy aýdany Bısen aýylynda 1989 jyly 21 qazanda dúnıege keldim. Ákem Erbolat Bııashev pen anam Bekqalıeva Sabıla súıgen eki qyzdyń tuńǵyshymyn. Mektepte jaqsy oqydym. UBT-dan sol kezdegi 120 baldyń 113-in jınadym. Ádebıetke, ásirese, jýrnalıstıkaǵa bala kúnimnen qyzyǵatynmyn. Qazir umytyla bastaǵany bolmasa, bala kezimde kitap kóp oqýshy edim. Birinshiden, úıde anam kitap, gazet-jýrnalǵa jıi úńiletin. Tipti aýyldyq kitaphanada anam oqymaǵan kórkem ádebı kitap joq shyǵar. Kóz aldynda turǵannan keıin «Osy mama qandaı kitap oqıdy eken?» dep kóz júgirtesiń. Sodan ol kitapty qalaı oqyp ketkenińdi bilmeı qalasyń. Anam kórkem ádebı kitaptardy kóp oqyǵandyqtan ba, dýaly sóıleý qanynda bar ma, áıteýir, til baılyǵy mol. Ásirese, sińilim ekeýmizge keıde urysqanda sondaı sózdi qaıdan tabady eken dep qalatynbyz. Máselen, sińilimdi úıden 15 mınýttyq jerdegi dúkenge jumsaǵanda, ol asyqpaı, jaıbasarlanyp kele jatsa, aldynan shyǵyp, «Ne galereıada kele jatsyń ba? Aıaǵyńdy bas jyldam!» dep ursatyn. Ákemiz jumystan kele jatsa nemese ákemizge táýliktiń kez kelgen ýaqytynda qudaıy qonaq kelse, «Ákeleri barlar turyp, dastarhan jaıyńdar! Meniń ákemniń súıegi de qýrap ketken» deýshi edi. Sosyn sińilim ekeýmiz dastarhan basyna júgiremiz. Keıde toıǵa baratyn bolyp ákemnen aqsha suraǵanda da: «Aqshańdy ber, kóılek-kónshegimdi alaıyn. Ádemi bolmasam, sózi ózińe keledi. Toqsannyń (naǵashy atam) qyzy dep meni eshkim atamaıdy, Erbolattyń kelinshegin qarashy deıtin bolady» deıtin. Osylaısha, kórkem ádebı kitaptardy oqý arqyly ádebıetke, jýrnalıstıkaǵa qyzyǵýshylyǵym oıandy.
Ekinshiden, Bısen Jánekeshev atyndaǵy orta mekteptegi synyp jetekshim, qazaq tili men ádebıeti páninen sabaq bergen ustazym Gúlnar Eltaıqyzy Shamshıdenovanyń da úlesi zor boldy. Apaıymyz bizge, ásirese, qazaq tili men ádebıetin tańdaǵan oqýshylarǵa ádebı kitaptardy kóp oqytatyn. Aıta ketsek, Muhtar Áýezovtyń «Abaı joly» roman epopeıasynyń ár bólimin oqýǵa bir apta ýaqyt berip, bireýimizge kitapta kezdesken ulttyq kıim ataýyn, ekinshimizge kisi attaryn taýyp, bet nómirin jazyp kelińder dep tapsyrma beretin. Ol kitapty oqymasań, jaza almaıtynyń belgili. Sol sekildi Mirjaqyp Dýlatovtyń «Baqytsyz Jamal» romanyn baqytty Jamal dep túıindeletindeı jazyp kelińder deıtin. Jıen aǵam Artýr Maǵzomov ta elordadaǵy telejýrnalıstıka salasynda qyzmet etip júrgen bilikti maman. Osylaısha, jýrnalıstıka salasyna beıimdele berdim.
— Endeshe, ustazdarym dep kimderdi atar ediń?
— Mahambet Ótemisov atyndaǵy BQMÝ-ǵa «Fılologııa: qazaq tili» mamandyǵy boıynsha oqýǵa tústim. Ustazym Rıta Sultanǵalıeva meni ǵylymı baǵytta baıqaýlarǵa qatystyryp, aımaqtyq konferentsııalardan júldeli oryndar da alyp júrdik. Sodan tórtinshi kýrsta mamandyǵym boıynsha qyzmetke turǵym keldi. Ýnıversıtetishilik «Jas qalam» gazetin eki jyl qatarynan shyǵaryp júrdim. Stýdentterden materıaldar jınaý, keıbirin terý, jınalystardy jazý, gazetti satý degen úrdisterdi biletinmin. Sodan tórtinshi kýrsta sáýir aıynda oblystyq «Oral óńiri» gazetine korrektor bolyp, 0,5 shtattyq birlikpen qyzmetke ornalastym. Dıplom alǵan soń redaktorymyz Baýyrjan Faızollauly tilshilik qyzmetti senip tapsyrdy. Ǵasyrdan astam tarıhy bar «Oral óńiri» gazetiniń redaktsııasy óte uıymshyl ujym, kelgen jastar tez sińip ketetin, bir-birine bolsyn deıtin peıildi jandar qyzmet etedi desem, artyq aıtqanym bolmas. Redaktorymyz Baýyrjan Faızollauly bastaǵan aǵa býyn ókilderinen Esenjol Jumaǵululy, Syrymbek Járdemuly, Baýyrjan Mahýtuly, Gúlbarshyn Dybysqalıqyzynan bilmegenimdi úırenip, jazý ónerine mashyqtandym. Kez kelgen jetistik eńbekpen ǵana keledi ǵoı. Bilmegenimdi artynan qalmaı úırenip, bilip almaı nemese maǵan júktelgen mindetti, tapsyrmany jaýapkershilikpen oryndamaı, shynyn aıtaıyn, kúndiz-túni oıymnan shyqpaı, uıyqtaı da almaımyn. Oblys ákimi Bókeı ordasy, Jánibek, Kaztalov aýdandaryna issaparǵa shyqty delik. Sonda joldyń shalǵaılyǵy bar, jýrnalıstermen birge issapardan túnde kelgende ol materıaldy tańǵa otyryp jazsam da, maqalany tańǵy 9-da redaktordyń ústeline qoıýǵa tyrysamyn. Óıtkeni, kez kelgen salada aınalań saǵan senýi úshin, jaýapty jumysty senip tapsyrý úshin eń birinshi jaýapkershilik kerek. Ózińdi únemi jetildirip, damý da mańyzdy.
— Qazirgi tańda gazettiń oqylymdylyǵyn arttyrý úshin ne isteý kerek dep oılaısyń?
— Jasyratyn joq, qazir oqyrmannyń talǵamynan shyǵý da ońaı emes. Óıtkeni áleýmettik jeliler, ınternet basylymdar kóbeıdi. Gazettiń oqylymdylyǵyn arttyrý úshin ár nómirde oqylymdy, saraptamalyq materıal, turǵyndardy tolǵandyratyn máseleler, oryndy jerinde jan-jaqty zerttelip jazylǵan synı materıaldar bolýy kerek jáne jańalyqtar der kezinde jarııalanýy qajet. Jýrnalıstiń únemi qulaǵy túrik júrýi, ózgelerden kóbirek izdenýi kerek, qoǵam ómiriniń bar salasynan habary bolýy shart. Sondaı-aq ol — bılik pen halyq arasyndaǵy kópir. Halyqtyń jaǵdaıyn bılikke túsindiredi, bılik júrgizip otyrǵan saıasatty, quzyretti qurylymdar qabyldaǵan qaýly-qararlardy uǵynyqty tilmen halyqqa jetkizedi.
— Prezıdent grantynyń ıegeri atanǵan kezde qandaı kóńil-kúıde boldyń?
— Prezıdenttiń marapatyn ıelený — kez kelgen adamǵa, tipti basshylyq qyzmette júrgen azamat-azamatshalardyń bárine birdeı buıyrmaıtyn baq. Árıne, qýanyshymda shek bolmady. Memleket basshysy oblysqa issaparmen kelgende, syrtynan bolsa da bir kórsem eken dep tileıtinmin. Allaǵa shúkir, tilegim eselep oryndaldy.
— Qandaı taqyryptarǵa qalam tartqandy qolaı kóresiń?
— Oblystyq gazettiń tilshileri salalyq basylymdardaı tek bir sala boıynsha jazbaıdy, «Oral óńiri» oblystyq qoǵamdyq-saıası gazet bolǵandyqtan, jýrnalıster ár túrli sala boıynsha maqala-materıaldar daıyndaıdy. Biraq ár jýrnalıstiń janyna jaqyn taqyryp bolady. Máselen, men densaýlyq saqtaý baǵytyndaǵy «Basty baılyq» betin uıymdastyramyn. Densaýlyqty saqtaý jáne aýrýdyń aldyn alýdaǵy dárigerlerdiń keńesin turǵyndarǵa jetkizemin. Osy baǵytta izdene júrip, «Qazaq med clinic» ortalyǵynan «Meıirbıke isi» mamandyǵy boıynsha kýrs oqyp aldym. Mundaǵy maqsatym — dárigerlerden suhbat alǵanda saýatty suraq qoıý úshin jáne qaı jerde júrseń de aınalańdaǵy adamǵa densaýlyǵyna baılanysty shuǵyl alǵashqy kómek kerek bolsa, «Jedel járdem» jetkenshe járdemdesý. Meıirbıkelerdiń 4 jyl oqıtyn mamandyǵyn bir kýrs oqyp, boldym, toldym deýden aýlaqpyn. Degenmen men ekpe egip, qan qysymyn ólsheýdi, qazirgi kezde keń taralǵan ınsýlt, ınfarkt jáne basqa aýrýlardyń alǵashqy belgilerin bilip, bastapqy kómek kórsetýdi úırendim. Sosyn turǵyndardy tolǵandyratyn máseleler boıynsha zertteý materıal jazǵan unaıdy.
— Bolashaqtaǵy arman-maqsattaryń jóninde aıtyp ótseń?
— Arman-maqsattarym kóp. «Aýyldan shyqpaǵannyń aqyly aýlasynan aspaıdy» degendeı, shetelde bilim alyp, ondaǵy gazet-jýrnaldar redaktsııalarynyń jumysymen tanysýdy armandaımyn. Jańalyqtardy eldegi, óńirimizdegi BAQ-qa engizgim keledi. Ekinshiden, Batys Qazaqstan oblysynda jýrnalıstıka fakýlteti joq. Men «Oral óńiri» gazeti redaktsııasynda 13 jyldan beri qyzmet etip kelemin. Sodan beri redaktsııaǵa jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen birde-bir jas maman kelmedi. Redaktsııadaǵy jýrfak bitirgenderdiń barlyǵy — aǵa býyn ókilderi. Jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen jastar Almaty, Astana qalalarynda qalady. Sol sebepti óńirimizdegi joǵarǵy oqý ornynda jýrnalıstıka fakýlteti ashylsa deımin. Soǵan úles qosatyndaı bilim qoryn jınaǵym keledi.
Eske sala keteıik, budan buryn Prezıdenttiń elimizdiń jýrnalıstıka jáne televızııa salasy mamandaryn marapattaǵanyn jazǵan bolatynbyz.
