Shegirtkeniń shyǵýyna monıtorıng jasaý úshin qumda júretin tehnıka kerek - Garıfýlla Jolaev
AQTÓBE. KAZINFORM – Aqtóbe oblysy boıynsha 777 myń gektar alqaptyń 400 myń gektarǵa jýyǵynda shegirtke shyǵý deregi tirkelip, ýlaý jumysy júrdi. Mamandar shegirtke oshaǵyn anyqtaý úshin ár aýdanǵa bólingen. Sonymen birge jergilikti turǵyndar, sharýalardyń habarlamalaryn nazarǵa alady. Reseımen shekaralas aýdandar bir-birimen baılanys ornatyp, kún saıyn jaǵdaıdy habarlap otyr.
Elimiz boıynsha Respýblıkalyq fıtosanıtarııalyq dıagnostıka jáne boljamdar ádistemelik ortalyǵy shegirtkeniń jumyrtqasyn, dernásilin, shyǵýy men ushýyn anyqtap, habarlap otyrady. Qazir Aqtóbe oblysy boıynsha shegirtke oshyǵan anyqtaý jumysyna osy mekemeniń 74 qyzmetkeri, jergilikti atqarýshy organnan 125 adam júr. Sonymen birge taǵy 65 anyqtaýshy kóligimen birge bólindi.
Mamandar barlyq aýdandaǵy jaǵdaıdy baqylap, anyqtap, keıin QR AShM Agroónerkásiptik keshendegi memlekettik ınspektsııa komıtetiniń Aqtóbe oblystyq aýmaqtyq ınspektsııasyna habarlaıdy. Inspektsııa osy jumysty óz moınynan alǵan merdigerlerge aıtyp, ýlaý jumysyn uıymdastyrady. Bıyl shegirtke shyǵýynyń sharyqtaý shegi kelip tur. Bul 10-12 jylda bir qaıtalanatyn jaǵdaı.
– Shegirtkeniń shyǵýy 10-12 jyl saıyn qaıtalanyp turady. 2023 jyldan bastap kóterilip, bıyl sharyqtaý shegine kelip jetti. Onyń aldynda 2013-2014 jyldary tirkeldi. Italııalyq prýs jándiginiń otany Yrǵyz, Shalqar, Áıteke bı aýdandaryndaǵy qumaqtar. Shalqardyń Uly Borsyq qumy, Kishi Borsyq qumy, Yrǵyzdyń Aıyrqyzyl qumy, Áıteke bı aýdanynyń Mamyt qumynan ushyp shyǵyp, taraıdy. Al bizde qumǵa kirip, monıtorıng jasaýdyń múmkindigi joq. Qum ishinde bizdiń tehnıka júrmeıdi. Ári qumdy aýmaqtyń aýdany úlken, birneshe shaqyrymǵa sozylyp jatyr. Ókinishke qaraı qanshalyqty ushyp ótkenin, qanshalyqty kóp jumyrtqa salǵanyn bile almaımyz. Jylda osy máseleni, qumnyń ishin baqylaý jaıyn kóteremiz. Qazir dronmen ýlaýǵa da múmkindik bar eken. Eger sol iske asyp, oń jolǵa qoıylsa, osyny paıdalanýǵa bolady. Ázirge joba ǵana. Dronnyń ózi 8 shaqyrymǵa ǵana usha alady, al qumnyń aýmaǵy birneshe shaqyrymǵa sozylǵan. Eger der kezinde shara qoldanbasaq, ushyp shyǵady. Qazir bar múmkindikti paıdalanyp, ýlaý jumysyn júrgizip jatyr, - dedi «Respýblıkalyq fıtosanıtarııalyq dıagnostıka jáne boljamdar ádistemelik ortalyǵy» Aqtóbe oblystyq fılıal basshysy Garıfýlla Jolaev. Onyń aıtýynsha, keler jyly shegirtkeniń shyǵý deregi tómendeıdi.
Aıta keteıik, shegertkeniń shyǵýyna aýa raıy tikeleı áser etedi. Kún neǵurlym yssy bolsa, shegirtke de soǵurlym tez taraıdy. Al Aqtóbe oblysy boıynsha kúni búginge deıin salqyn bolyp, jańbyr da jaýdy. Bul dernásildiń damýyn tejedi, jastan jasqa ótý ýaqytyn uzartty.
– Bıyl jańbyrly, ylǵaldy jyl boldy. Sóıtip shóp kóterilip ketti. Bizge shóp arasynan baqylaý júrgizý de qıynǵa soqty. Soǵan qaramastap mamandar jergilikti ákimdikpen birge anyqtap, ýlaý jumystaryn júrgizip jatyr. Máselen Áıteke bı aýdany boıynsha 27 mamyr kúni shegirtkeniń shyǵýy baıqaldy. Degenmen munda áli de jumyrtqa jatyr. Keshe ǵana bizdiń mamandar baryp, Reseımen aradaǵy shekarany qarap ketti. Sebebi Reseıden de qaýip bar. Qazir barlyq jerde sharyqtaý sheginiń bolatyn jyly. Biz ondaǵy áriptesterimizben kún saıyn habarlasyp, baılanysyp otyrmyz. Olar da jaǵdaıdy qalypty ustap otyr. Jospar boıynsha 22 maýsymnan keıin kezdesý uıymdastyramyz. Ázirge ushý jasyna jetpegen soń shekaradan ushý deregi tirkelmedi, - dedi Garıfýlla Jolaev.
Aqtóbede Mártók, Hromtaý, Qarǵaly, Áıteke bı, Qobda sekildi bes aýdan Reseımen shektesedi. Respýblıkalyq fıtosanıtarııalyq dıagnostıka jáne boljamdar ádistemelik ortalyǵy men QR AShM Agroónerkásiptik keshendegi memlekettik ınspektsııa komıtetiniń Aqtóbe oblystyq aýmaqtyq ınspektsııasy shekara beketimen kelisim júrgizip, kólik nómiri men mamandardyń aty-jónin aldyn ala berip qoıdy. Bul shekaradan esh kedergisiz ótýge septigin tıgizip otyr.
– Jergilikti aýyl sharýashylyǵy daqyldaryna, mal jaıylymdaryna zalal keltirmeý úshin ýlap jatyrmyz. Metodıka boıynsha 2-3 jasta ýlanada. Biz 2 jasta ýlap jatyrmyz. 3 jasqa jetkenin kútsek 777 myń gektar jerde ıtalııalyq prýs kóterilip keter edi. Al 7200 gektar jerlegi azııalyq shegirtke bıyl shyqpaıdy. Ol Nura aýylyndaǵy sýdyń astynda qalyp qoıdy. Kúsh birlikte ekenin umytpaǵan jón. Kórgen jerdi bir-birimizge habarlap otyrsaq bárimizge de jaqsy. Birden baılanysqa shyǵyp, anyq ornyn bilip, ýlaıdy. Aıtqan jerdiń kóbin biz buryn anyqtap otyrmyz, - dedi ol.
Eske salsaq, Aqtóbede qazirgi kezde saıaq jáne úıirli shegirtkeni ýlaý jumysy júrgizilip jatyr.
