Shanhaıdaǵy 25-sammıtten ne kútemiz
ASTANA. KAZINFORM – 31 tamyzda Qytaı Halyq Respýblıkasynyń Tıantszın qalasynda «Shanhaı rýhyn ilgeriletý: ShYU naqty árekette» taqyrybymen Yntymaqtastyq Uıymynyń 25-sammıti ótedi. Kazinform-nyń bul jolǵy materıaly osy mańyzdy kezdesýge arnalady.
ShYU-nyń zamanaýı kelbeti
Shanhaı Yntymaqtastyq Uıymyna Qytaı 2024-2025 jyldary tóraǵalyq etedi. Osy kezeńde Beıjiń ShYU aıasynda 100-den astam kezdesý men is-shara ótkizdi.
Búgingi tańda uıymnyń quramyna 36 mln sharshy shaqyrym aýmaqty alyp jatqan, halyq sany 3,4 mıllıardtan asatyn 10 memleket kiredi. Uıym úlesine álemdik JІÓ-niń tórtten bir bóligi jáne halyqaralyq saýdanyń 15%-dan astamy tıesili.
ShYU-ǵa múshe elderden basqa eki baqylaýshy memleket Mońǵolııa men Aýǵanstan, sondaı-aq 14 áriptes memleket kiredi. Sońǵy onjyldyqta uıymdy Belarýs (2024 jyl), Iran (2023 jyl), Úndistan jáne Pákistan (2017 jyl) tolyqtyrdy. BUU, TMD, UQShU, ASEAN, AÓSShK, EEK jáne basqa da halyqaralyq birlestiktermen ózara is-qımyl jolǵa qoıylǵan.
31 tamyz ben 1 qyrkúıek aralyǵynda ótetin Sammıt aıasynda 20-dan astam memleket basshysy men 10 halyqaralyq uıym basshysy qatysady dep josparlanǵan.
Tıantszın sammıti jáne ashyqtyq ısharaty
Sammıt bul joly Tıantszınde ótkeli otyr. Tıantszın qoǵamdyq ǵylymdar akademııasy zertteý ortalyǵynyń dırektory Chen ıÝnmın bıylǵy sammıttiń Tıantszınde ótýin qalanyń el damýyna qosqan úlesin moıyndaý dep qabyldaýǵa bolatynyn aıtady.
- Tıantszın – «Bir beldeý, bir jol» bastamasynyń strategııalyq túıini. Bul aımaqta teńiz jáne qurlyq marshrýttary qıylysady. Qytaı – Mońǵolııa – Reseı dálizinen bastap, Qytaı men Ortalyq Azııany, Eýropany baılanystyratyn jańa qurǵaq ótkeli ótedi, - deıdi Chen ıÝnmın.
Sarapshynyń aıtýynsha, Tıantszındegi «Lý Ban sheberhanasy» halyqaralyq bilim berý jobasy ShYU elderinde bilikti tehnıkalyq kadrlar daıarlaý isine úles qosyp otyr.
Tıantszın qoǵamdyq ǵylymdar akademııasynyń Azııa-Tynyq muhıt aımaǵy yntymaqtastyq jáne damý ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory Tıan Sıanlan Tıantszın Qytaıdyń soltústigindegi eń iri port qala ekenin eske saldy.
- ShYU sammıti Tıantszınniń damýyndaǵy mańyzdy kezeń bolady. Jańǵyrtý protsesin jedeldetip, halyqaralyq ashyqtyq deńgeıin arttyrady. Bul qalaǵa syrtqy ekonomıkalyq baılanystar, ónerkásiptik jańarý jáne óz brendin qalyptastyrý salasynda uzaq merzimdi artyqshylyqtar alýǵa múmkindik beredi, - dedi sarapshy.
Kún tártibinde ShYU-nyń 2035 jylǵa deıingi strategııasy
Shanhaıdaǵy kezdesý qorytyndysy boıynsha eki negizgi qujatqa – «Memleket basshylary keńesiniń Tıantszın Deklaratsııasyna» jáne «ShYU-nyń aldaǵy onjyldyqqa arnalǵan damý strategııasyna» qol qoıý josparlanyp otyr. Bul qujattar uıymnyń qyzmetin 2035 jylǵa deıingi uzaq merzimdi josparlaýdyń negizi bolmaq.
QHR Syrtqy ister mınıstri Van I ShYU-nyń damýynyń bes basym baǵytyn atady. Olar:
- bastapqy umtylystardan aınymaı, «Shanhaı rýhyn» alǵa ozdyrý;
- qaýipsizdikti birlesip qamtamasyz etip, negizderin nyǵaıtý;
- ózara tıimdilikke qol jetkizý jáne damýdyń jańa qozǵaýshy tetikterin iske qosý;
- tatý kórshilik qaǵıdattaryn ustana otyryp, ortaq úılesimdi keńistik qurý;
- ádiletti tý ete otyryp, halyqaralyq quqyq pen teńdikti qorǵaý.
QHR SІM resmı ókili Gýo Tszıakýn Tıantszın sammıti ShYU-ny joǵary sapaly damýdyń jańa kezeńine shyǵaratynyna senetinin bildirdi.
- Bul Shanhaı yntymaqtastyq uıymy qurylǵannan bergi eń aýqymdy sammıt bolmaq jáne Qytaıdyń ShYU-ǵa tóraǵalyq etken kezeńiniń sharyqtaý shegi bolmaq, - deıdi dıplomat.
Tıantszındegi ShYU sammıtine álem kóshbasshylarynan kimder baratynyn jazǵan edik.