Senatorlar jer qoınaýyn paıdalanýdy jetildirýge arnalǵan zańdy qaraıdy
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Senattyń jalpy otyrysy ótedi. Onda senatorlar buǵan deıin Májilis qabyldaǵan birqatar zańdy talqyǵa salady.
Aıta keteıik, 1 jeltoqsanda Senat spıkeri Máýlen Áshimbaevtyń tóraǵalyǵymen palata bıýrosynyń otyrysy ótti. Onda depýtattar búgingi otyrysynyń kún tártibin bekitken edi.
Soǵan sáıkes aldymen senatorlar «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Kodeksine kómirsýtekter men ýran salasynda jer qoınaýyn paıdalanýdy jetildirý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańdy qaraıdy.
Bul qujattardy Májilis 19 qarashada qabyldaǵan edi. Sol kezde Májilis depýtaty Arman Qalyqov áriptesteri engizgen eń mańyzdy túzetýleriniń biri retinde Jer qoınaýyn paıdalanýdyń biryńǵaı platformasy tek memlekettiń menshiginde bolady degen normany atady.
— Bul atalǵan platformanyń quramynda strategııalyq mańyzdy memlekettik resýrs sanalatyn geologııalyq aqparattyń bolýyna baılanysty. Sondyqtan onyń tutastyǵyn, qoljetimdiligin jáne qaýipsizdigin qamtamasyz etý boıynsha normalardy zańda bekitýimiz qajet, — dedi ol.
Budan bólek, Jer qoınaýyn paıdalanýdyń biryńǵaı platformasynyń jumys isteýin qamtamasyz etý geologııa salasyndaǵy Ulttyq operatorǵa júktelgen. Depýtattar geologııa salasyndaǵy Ulttyq operator (Ulttyq geologııalyq qyzmet) jekeshelendirýge jatpaıtynyn kózdeıtin asa mańyzdy túzetýdi de engizdi.
Qujat normalary ınvestıtsııalyq tartymdylyqty arttyrýǵa jáne memlekettiń ýran salasyndaǵy múddelerin qorǵaýǵa baǵyttalǵan. Osyǵan baılanysty zańda az zerttelgen aýmaqtarda geologııalyq zertteý júrgizý erekshelikteri belgilenedi. Atap aıtqanda, ondaı aýmaqqa jatatyn ýchaskelerdi qalyptastyrý tetikteri, sondaı-aq, az zerttelgen aýmaqtarda barlaý men óndirýge arnalǵan kelisimsharttardy jasasý jáne sharttarynyń erekshelikteri aıqyndalady.
Sonymen qatar «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine ákimshilik ádilet, norma shyǵarý jáne zań kómegin uıymdastyrý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań da palata otyrysynyń kún tártibine shyǵaryldy. Bul zańdy Májilis 5 qarashada qabyldady.
Qujat boıynsha negizgi baıandama jasaǵan depýtat Marat Báshimovtyń aıtýynsha, 2021 jylǵy 1 shildeden bastap elimizde ákimshilik ádilet ınstıtýty jumys isteıdi. Ol bir tarapy memlekettik organ bolatyn jarııa-quqyqtyq daýlarda azamattardyń quqyqtaryn sottyq qorǵaýdyń jańa formaty sanalady. Ákimshilik ádilettiń engizilýi Memleket basshysy bastamashylyq etken sot-quqyqtyq reformanyń basty qadamyna aınaldy jáne memlekettik organ men azamattyń sot protsesinde teń quqyqty qatysýshylar bolýyna negizdelgen jańa modelge kóshýdi bildirdi.
— Buǵan deıin mundaı daýlar jalpy ıýrısdıktsııa sottarynda Azamattyq is júrgizý kodeksiniń normalary boıynsha qaralyp keldi. Bul kóbine taraptardyń teńsizdigine ákeldi. Ákimshilik ádilet osy teńsizdikti joıyp, dáleldeý mindetin memlekettik organǵa júktedi jáne sottyń belsendi rólin qamtamasyz etti. Endi sot óz bastamasymen qajetti dáleldemelerdi suratýǵa quqyly, — dedi Marat Báshimov.
Esterińizge sala ketsek, ótken aptadaǵy Senat otyrysynda «1992 jylǵy Shekaraaralyq sý arnalary men halyqaralyq kólderdi qorǵaý jáne paıdalaný jónindegi konventsııaǵa Sý jáne densaýlyq problemalary týraly hattamany ratıfıkatsııalaý týraly» Zań maquldandy.
Hattamany ratıfıkatsııalaý nátıjesinde sý qaýipsizdigi nyǵaıyp, transshekaralyq ózender boıynsha yntymaqtastyq tıimdirek bolady.
Hattama boıynsha elderdiń negizgi mindettemeleri:
- sýmen jabdyqtaý, sanıtarııa, gıgıena jáne densaýlyq saqtaý boıynsha naqty jáne ólshenetin nysanaly kórsetkishterdi belgileý;
- sýmen baılanysty aýrýlardy qadaǵalaý jáne olardyń erte aldyn alý júıelerin qurý jáne jetildirý;
- den qoıý boıynsha qajetti resýrstarmen qamtamasyz etilgen tótenshe jaǵdaılarda is-qımyl josparlaryn ázirleý;
- halyqty qoldanystaǵy sanıtarııalyq-gıgıenalyq talaptarǵa saı sýmen qamtamasyz etý bóliginde vedomstvoaralyq ózara is-qımyldy kúsheıtý;
- sheshim qabyldaý protsesine jurtshylyqty tartý jáne sý sharýashylyǵy qyzmetiniń barlyq kezeńderinde halyqtyń habardarlyǵyn arttyrý;
- sý resýrstaryn qorǵaý jáne paıdalaný, sanıtarııa jáne densaýlyq saqtaý salasyndaǵy halyqaralyq yntymaqtastyqty damytý.
Sondaı-aq senatorlar «Qazaqstan Úkimeti men Reseı Úkimeti arasyndaǵy «Chelıabi memlekettik ýnıversıteti» joǵary bilim berýdiń federaldyq memlekettik bıýdjettik bilim berý mekemesi Qostanaı fılıalynyń jumys isteýi týraly kelisimdi ratıfıkatsııalaý týraly» Zańdy maquldady.
Senator Altynbek Nuhulynyń aıtýynsha, oqytýdy eki eldiń joǵary nemese joǵary oqý ornynan keıingi bilim berýdiń memlekettik jalpyǵa mindetti standarttaryna sáıkes qazaq, orys jáne basqa da tilderinde júrgizý kózdeledi. Sondaı-aq, Qazaqstan tarıhy men fılosofııa pánderin barlyq mamandyqtar boıynsha oqytý qarastyrylady.
— Fılıal qyzmetine memlekettik baqylaýdy taraptardyń ǵylym jáne joǵary bilim salasyndaǵy ýákiletti organdary júrgizedi. Bilim alýshylardy qabyldaý jáne fılıaldyń qyzmetine memlekettik baqylaý Qazaqstan men Reseıdiń zańnamasyna sáıkes júzege asyrylady. Chelıabi memlekettik ýnıversıtetiniń Qostanaı qalasyndaǵy fılıalyna stýdentterdi oqýǵa qabyldaý Ulttyq biryńǵaı testileýdiń nátıjesi negizinde iske asady. Kelisimdi ratıfıkatsııalaý fılıal qyzmetin quqyqtyq retteýge, stýdentter men oqytýshylardyń quqyqtaryn qamtamasyz etýge, sondaı-aq Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy bilim salasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa múmkindik beredi, — dedi depýtat.
Otyrys sońynda senatorlar depýtattyq saýaldaryn joldady. Máselen, Bekbol Orynbasarov elimizdegi lıft parkiniń jaǵdaıy syn kótermeıtinin aıtyp, bul saladaǵy qordalanǵan problemalardy sheshý úshin istelýge tıis birqatar sharaǵa toqtalyp ótti.
— Lıftilerdi qaýipti tehnıkalyq mehanızm retinde tanyp, qatań baqylaý sharalaryn qoldaný jáne eskirgen lıftilerdi tolyq aýystyrýǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamany iske qosý, ókilettilikterdi qaıta qaraý jáne jańa ári tıimdi algorıtm jasaý úshin vedomstvoaralyq komıssııa qurýdy usynamyz. Sonymen qatar, lıft salasynda qaýipsizdikti arttyrý úshin memlekettik baqylaý men qadaǵalaý organdarynyń ókilettilikterin aýdıtten ótkizý kerek, — dedi senator.
Sonymen qatar Zakırjan Kýzıev aýyl sharýashylyǵyndaǵy óńdeý kásiporyndary úshin mólsherlemesi tómen, jeńildikpen beriletin uzaq merzimdi kredıtterdi jáne atalǵan sektordaǵy aınalym qarajatynyń tapshylyǵyn eskere otyryp, maýsymdyq kredıtteýdi engizý máselesine nazar aýdardy. Al Sáken Arýbaev Abaı oblysynyń damýyn tejeıtin negizgi faktorlardy atap ótip, olardy sheshýde qosymsha qarjylyq qoldaý qajet ekenine toqtaldy.