Senatorlar qoǵamda daý týdyrǵan zańdy talqylaıdy
ASTANA. KAZINFORM — Búgin Senattyń jalpy otyrysy ótedi. Onda senatorlar buǵan deıin Májilis 2 oqylymda qabyldaǵan 8 zańdy talqyǵa salady.
Sonymen Senat otyrysynyń kún tártibine myna zańdar shyǵarylyp otyr:
- «Quqyq buzýshylyq profılaktıkasy týraly»;
- «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine quqyq buzýshylyq profılaktıkasy jáne Qazaqstan Respýblıkasy zańnamasynyń jekelegen salalaryn jetildirý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly»;
- «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodeksine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly»;
- «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Kodeksine Memleket basshysynyń tapsyrmalaryn iske asyrý boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly»;
- «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııalyq Sotynyń sheshimderin oryndaý jáne zańsyz ıemdenilgen aktıvterdi memleketke qaıtarý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly»;
- «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine tarıhı-mádenı mura obektilerin qorǵaý jáne bilim berý-saýyqtyrý qyzmetteri máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly»;
- «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine arhıv isi jáne quqyqqa qaıshy kontenttiń taralýyn shekteý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly»;
- «Salyq jáne bıýdjetke tólenetin basqa da mindetti tólemder týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Kodeksine (Salyq kodeksi) ózgeris pen tolyqtyrýlar engizý týraly».
Aldymen senatorlar quqyq buzýshylyqtyń aldyn alý salasynda adam men azamattyń quqyqtaryn, bostandyqtary men zańdy múddelerin qorǵaýdy jáne saqtaýdy qamtamasyz etý, quqyqtyq tártipti saqtaý jáne nyǵaıtý jóninde mańyzdy normalar bar zańdy jáne ilespe eki zańdy talqyǵa salady.
Jańa zań qoldanystaǵy bes zańnyń normalaryn biriktiredi jáne biryńǵaı profılaktıka júıesin qurýǵa baǵyttalǵan. Qujat profılaktıka sýbektileriniń tizbesin keńeıtip, quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alýǵa qatysatyn belsendi azamattardy yntalandyrý sharalaryn kúsheıtedi. Alǵash ret qoǵamdyq qaýipsizdiktiń jaı-kúıi týraly Ulttyq baıandama daıarlaýdy jáne ýákiletti organdardyń jumysyn baǵalaýdy kózdeıdi. Sondaı-aq oǵan profılaktıkanyń arnaıy jáne qylmystyń saldaryn zertteý sharalary engiziledi.
Depýtattar qaraıtyn tizimdegi tórtinshi qujatty Májilis 19 qarashada qabyldanǵan edi. Sol kezde Májilis depýtaty Arman Qalyqov áriptesteri engizgen eń mańyzdy túzetýleriniń biri retinde Jer qoınaýyn paıdalanýdyń biryńǵaı platformasy tek memlekettiń menshiginde bolady degen normany atady.
- Bul atalǵan platformanyń quramynda strategııalyq mańyzdy memlekettik resýrs sanalatyn geologııalyq aqparattyń bolýyna baılanysty. Sondyqtan onyń tutastyǵyn, qoljetimdiligin jáne qaýipsizdigin qamtamasyz etý boıynsha normalardy zańda bekitýimiz qajet, - dedi ol.
Budan bólek, Jer qoınaýyn paıdalanýdyń biryńǵaı platformasynyń jumys isteýin qamtamasyz etý geologııa salasyndaǵy Ulttyq operatorǵa júktelgen. Depýtattar geologııa salasyndaǵy Ulttyq operator (Ulttyq geologııalyq qyzmet) jekeshelendirýge jatpaıtynyn kózdeıtin asa mańyzdy túzetýdi de engizdi.
Qujat normalary ınvestıtsııalyq tartymdylyqty arttyrýǵa jáne memlekettiń ýran salasyndaǵy múddelerin qorǵaýǵa baǵyttalǵan. Osyǵan baılanysty zańda az zerttelgen aýmaqtarda geologııalyq zertteý júrgizý erekshelikteri belgilenedi. Atap aıtqanda, az zerttelgen aýmaqtarǵa jatatyn ýchaskelerdi qalyptastyrý tetikteri, sondaı-aq, az zerttelgen aýmaqtarda barlaý men óndirýge arnalǵan kelisimsharttardy jasasý jáne sharttarynyń erekshelikteri aıqyndalady.
Depýtattar Memleket basshysynyń tapsyrmalaryn oryndaý aıasynda ázirlengen «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq Sotynyń sheshimderin oryndaý jáne zańsyz ıemdenilgen aktıvterdi memleketke qaıtarý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańdy da qaraıdy. Atalǵan zań arqyly sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl, memlekettik qyzmet, zańsyz satyp alynǵan aktıvterdi memleketke qaıtarý, jer paıdalaný quqyqtaryn muragerlikke alý, sondaı-aq, alımenttik mindettemelerdi oryndaý máselelerin retteıtin birqatar zańnamalyq aktilerge túzetýler engiziledi.
Talqylaýǵa shyǵarylyp otyrǵan altynshy zańda arheologııalyq jumystardy lıtsenzııalaý júıesin ózgertý, eskertkishter men arheologııalyq nysandar týraly derekterdi júıeleý, Birikken avtomattandyrylǵan aqparattyq júıe qurý, sondaı-aq Álkeı Marǵulan atyndaǵy Arheologııa ınstıtýty úılestiretin Ulttyq arheologııalyq qyzmettiń quzyretterin aıqyndaý kózdeledi.
Otyrysta depýtattar «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine arhıv isi jáne quqyqqa qaıshy kontenttiń taralýyn shekteý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańdy da qaraıdy. Atalǵan qujatta memlekettik arhıvterdiń azamattardyń saqtaýǵa berilgen derbes derekteri men jeke aqparatyn qorǵaýdy qamtamasyz etý jónindegi fýnktsııalary bekitildi. Zań normalaryna sáıkes qujattardy tsıfrlyq muraǵatqa turaqty saqtaýǵa berý jáne júrgizý tártibin reglamentteý muraǵat materıaldaryn saqtaýdyń qoljetimdiligi men senimdiligin arttyrýǵa múmkindik beredi.
Májilis 12 qarasha qabyldaǵan bul qujatta balalardyń densaýlyǵy men damýyna zııan keltiretin aqparattan qorǵaý maqsatynda jarııa keńistikte, sondaı-aq mass-medıany, telekommýnıkatsııa jelilerin nemese onlaın-platformalardy paıdalana otyryp, pedofılııany jáne dástúrli emes seksýaldyq baǵdardy nasıhattaıtyn aqparatty ornalastyrýdy shekteý jónindegi normalar kózdelgen.
— Balalar men jasóspirimderdi tsıfrlyq keńistiktegi jaǵymsyz kontentten qorǵaý týraly qoǵamnyń alańdaýyn eskere otyryp, zań jobasyna qoǵamdyq keńistikte pedofılııa men dástúrli emes jynystyq baǵdardy nasıhattaýǵa tyıym salatyn túzetýler engizildi. Balalar men jasóspirimderdiń otbasy, ımandylyq jáne bolashaq týraly túsinigine keri áserin tıgizetin aqparatty kún saıyn jelide kezdestiretinin baıqap otyrmyz. Jas urpaqty zańsyz kontentten qorǵaý — olardyń qaýipsizdigi men psıhıkalyq densaýlyǵynyń máselesi, — dedi Májilis depýtaty Elnur Beısenbaev.
Aıta keteıik, ótken aptada Senattyń jalpy otyrysy ótken joq. Al 4 jeltoqsandaǵy otyrysta senatorlar «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Kodeksine kómirsýtekter men ýran salasynda jer qoınaýyn paıdalanýdy jetildirý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly», Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine ákimshilik ádilet, norma shyǵarý jáne zań kómegin uıymdastyrý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańdardy eki oqylymda qarap, maquldady.
Palata otyrysynyń sońynda senatorlar ózekti máselelerdi kóterip, depýtattyq saýaldaryn joldady. Máselen, senator Nurtóre Júsip «Dıplommen aýylǵa» memlekettik baǵdarlamasyna qatysýshylardyń keıbiri mindettemelerin oryndamaıtyndyǵyn aıtty.
— Memleket qarajat bólip keledi, biraq aýyldyq jerdegi kadr tapshylyǵyn sheshýde baǵdarlama tıimdi boldy ma degen suraq bar. Búginde halyqtyń 37%-y, ıaǵnı 3 mln-nan astam, 4 mln-ǵa jýyq adam aýylda turady. Tek Soltústik Qazaqstan oblysynyń ózinde 2025–2027 jyldary aralyǵynda kadr qajettiligi 3 043 adam. 114 myń maman kóterme aqy alǵanymen, tek 52 myńy ǵana turǵyn úımen qamtamasyz etilgen. Aýylda mamandardyń qanshasy sonda turaqtap qaldy, naqty kórsetkishter ashyq emes. Aqshany alady, qaltaǵa salady. Ýaqyt ótedi, aýyldan ketedi. Járdemaqylar mamandy tartýǵa kómektesedi, biraq turaqty qalýǵa jetkilikti motıvatsııa bermeıdi, — dedi Nurtóre Júsip.
Al Olga Býlavkına «Aýyl — el besigi» jobasy 6 jylǵa jýyq ýaqyt ishinde aýyldyq aýmaqtardyń áleýmettik-ekonomıkalyq keshendi damýyn tolyq kólemde qamtamasyz ete almaǵanyna, Bıbıgúl Jeksenbaı mal sharýashylyǵy ónimderiniń qaýipsizdigine alańdaýshylyq tanytty.