Senat jańa Salyq kodeksin talqylaıdy

ASTANA. KAZINFORM – Ádette ár aptanyń beısenbi kúni ótetin Senattyń jalpy otyrysy bul joly dúısenbige aýystyryldy. Onda senatorlar Májilis maquldadaǵan birqatar zańdy talqyǵa salady.

Sonymen saǵat 10:00-de ótetin jalpy otyrystyń kún tártibine tómendegi máseleler engizilgen:

- QR Salyq kodeksi jóninde (birinshi oqylym).

- QR keıbir zańnamalyq aktilerine salyq salý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly (birinshi oqylym).

- QR keıbir zańnamalyq aktilerine turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq, kásipkerlik jáne eksporttyq-kredıttik agenttiktiń qyzmeti máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly (birinshi oqylym).

- «Salyq jáne bıýdjetke tólenetin basqa da mindetti tólemder týraly» QR Kodeksine (Salyq kodeksi) jáne ony qoldanysqa engizý máseleleri boıynsha QR zańdaryna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly (birinshi oqylym).

- QR Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodeksine turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly (birinshi oqylym).

Senatorlar talqyǵa salatyn ár zań jobasy boıynsha BAQ ókilderine arnalǵan brıfıng josparlanǵan. Oǵan mynalar qatysyp, tilshiler saýalyna jaýap beredi:

1. Bekbolat Orynbekov – Senat depýtaty;

2. Serik Shaıdarov – Senat depýtaty;

3. Serik Jumanǵarın – Premer-Mınıstrdiń orynbasary – Ulttyq ekonomıka mınıstri;

4. Erjan Birjanov – Qarjy vıtse-mınıstri;

5. Qýandyq Qajkenov – Ónerkásip jáne qurylys vıtse-mınıstri.

Osy jyldyń 30 sáýirinde Májilis qabyldaǵan jańa Salyq kodeksiniń negizgi maqsaty – kásipkerlikti damytýǵa, ınvestıtsııa tartýǵa jáne salyqtyq ákimshilendirýdi jeńildetýge jaǵdaı jasaıtyn ádil, ıkemdi ári tsıfrlandyrylǵan salyq júıesin qurý. Qujatta dıfferentsııalanǵan salyq mólsherlemelerin engizý, salyqtar men alymdar sanyn qysqartý, arnaıy salyq rejımderin reformalaý jáne salyq tóleýshilermen ózara is-qımyldyń servıstik modeline kóshý kózdelgen.

Al oǵan ilespe zań qoldanystaǵy zańnamany jańa Salyq kodeksiniń erejelerine sáıkes keltirýge baǵyttalǵan. Ózgerister Kásipkerlik, Bıýdjet, Keden, Áleýmettik kodeksterine, sondaı-aq ónerkásiptik saıasat, memlekettik satyp alýlar jáne saýda qyzmeti týraly zańdarǵa engiziledi. Negizgi jańalyqtardyń qatarynda – ınvestorlardy qoldaýdy kúsheıtý, salyqtyq rásimderdi naqtylaý jáne termınologııany birizdendirý bar.

Májilis maquldaǵan turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq máseleleri týraly zań turǵyn úı qatynastary men turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq salasyndaǵy zańnamany jetildirý úshin ázirlengen. Onda qarastyrylǵan jańa tujyrymdamalar men túzetýler turǵyndarǵa kondomınıým obektisiniń ortaq múlkin turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq salasyndaǵy jaǵdaı men qoǵamdyq qatynastardy eskere otyryp basqarýǵa múmkindik beredi.

Zań jobasy turǵyndarǵa óz úıin kim jáne qalaı basqaratynyn tańdaýdyń naqty múmkindigin usynady. Eki negizgi nusqa bar:

- múlik ıelerin biriktirý;

- tikeleı birlesken basqarý (jaı seriktestikterge uqsas, biraq páterler sany shekteýsiz).

Bul rette jaı seriktestikter joıylmaıdy, olar tek birlesken basqarý tujyrymdamasyna biriktiriledi. Páter ıeleri basqarý protsesin qalaı uıymdastyrý kerektigin erkin tańdaı alady:

- táýelsiz basqarý – menshik ıeleriniń birlestigi menshik ıeleri arasynan jumysty uıymdastyratyn, qyzmetkerlerdi jaldaıtyn jáne ǵımarattyń jaǵdaıyna jaýap beretin tóraǵa saılaıdy;

- kásibı basqarý – menshik ıeleriniń birlestigi kásibı menedjermen kelisim jasaı alady, al tóraǵa baqylaý fýnktsııalaryn oryndaıdy;

- basqarýdy aýtsorsıngke berý – menshik ıeleriniń birlestigi tek qadaǵalaý ókilettikterin saqtaı alady jáne barlyq máseleni basqarýshy kompanııaǵa bere alady.

Ótken aptada Senaty spıkeri Máýlen Áshimbaevtyń tóraǵalyǵymen ótken palata otyrysynda depýtattar Úkimet pen Joǵary aýdıtorlyq palatanyń 2024 jylǵy respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýy týraly esepterin, birqatar zańdy jáne Joǵarǵy Sottyń sýdıasyn qyzmetinen bosatý týraly máseleni qarady.

Úkimettiń esebin qaraý barysynda respýblıkalyq bıýdjettiń kiristeri 97,2 paıyzǵa atqarylyp, 19,6 trln teńgeni quraǵany aıtyldy. Sonymen qatar aýdıtorlar birqatar kemshilikti anyqtady. Máýlen Áshimbaev atap ótkendeı, eń aldymen, Memleket basshysy júktegen mindetterdi sapaly ári nátıjeli iske asyrý úshin bıýdjetti josparlaýdy jetildirý kerek. 

- Byltyr bıýdjettiń shyǵys bóligin bir jyldyń ishinde 13 ret, tabys bóligin 3 ret ózgerttińizder. Onyń túsimderge, salyqtarǵa baılanysty obektıvti sebepteri de bolǵan shyǵar. Biraq bul jerde úlken júıeli máseleler týyndaıdy ǵoı. Nege olaı josparlanǵan? Josparlanǵan kezde atústi jasalǵan nárse me? Olaı bolsa, josparlaǵan adamdardyń jaýapkershiligi qandaı? Olar jaýapkershilikke tartyldy ma, joq pa? Álde kelesi jyly da sol metodıkamen júre bere me? Josparlaý derekter negizinde jasalady ǵoı. Bastapqy derekter durys alynǵan ba? Osyndaı keshendi túrde qarap, bıýdjetti josparlaý máselesi bir deńgeıge shyǵarý kerektigi anyq. Ári qaraı da bulaı bola bermeıdi endi, — dedi ol.

Al senatorlar qabyldaǵan raqymshylyq týraly zańda https://kaz.inform.kz/news/senat-rakimshilik-turali-zandi-makuldadi-89ad9c/ azamattar men memlekettiń qaýipsizdigine aıtarlyqtaı qater tóndirmeıtin qylmystar jasaǵany úshin sottalǵandardy bosatý, atap aıtqanda:

— qylmystyq teris qylyqtar men onsha aýyr emes qylmystar jasaǵandardy,

— zalal keltirýge alyp kelmegen nemese ony tolyq ótegen aýyrlyǵy ortasha qylmystar jasaǵan adamdardy,

— zalaldyń nemese azamattyq talap qoıýdyń bar-joǵyna qaramastan, aýyrlyǵy ortasha qylmys jasaǵan áleýmettik jaǵynan osal adamdardy bosatý eskerilgen.

Sonymen qatar, onsha aýyr emes jáne aýyrlyǵy ortasha qylmystar úshin qylmystyq jaýaptylyqqa tartylatyn adamdar osy Zań jobasy qoldanysqa engizilgenge deıin jasaǵan qylmystar týraly qylmystyq isterdi, onyń ishinde sottarda qaralmaǵan qylmystyq isterdi toqtatý qarastyrylǵan. Budan bólek, aýyr jáne asa aýyr qylmystar úshin jazanyń ótelmegen merzimin qysqartý kózdelgen.

Osy zańnyń arqasynda qylmystyq atqarý júıesi mekemelerinen shamamen 632 adam, sondaı-aq probatsııa qyzmetiniń esebindegi 3,5 myń sottalǵan, barlyǵy 4 myń 100 adam bostandyqqa shyǵady. 

Sondaı-aq sol kúni senatorlar «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine orman sharýashylyǵy, erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtar jáne jeke kásipkerlik sýbektileriniń mindettemelerine kepildik berý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zańy maquldandy.

Senattyń Agrarlyq máseleler, tabıǵatty paıdalaný jáne aýyldyq aýmaqtardy damytý komıtetiniń málimetine qaraǵanda, zań aıasynda Jer, Orman, Kásipkerlik, Eńbek jáne Bıýdjet kodeksterine, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasynyń 9 zańyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizildi.

Zańda mynalardy kózdeıtin túzetýler engiziledi:

- jergilikti halyqtyń muqtajdary úshin Alakól memlekettik tabıǵı qoryǵynyń aýmaǵynda shóp shabýǵa ruqsat beretin normalar;

- ormandy kómirtekti ofsetterine quqyqty ıelený jáne olardy satý máseleleri;

- orman órtterin sóndirý úshin áýe kemelerin tartqan jaǵdaıǵa avıaotyn rezervin qurý jónindegi normalar;

- aýyldyq jerlerde qyzmetin júzege asyratyn tabıǵat qorǵaý mekemeleri jumyskerleriniń laýazymdyq aılyqaqysyn keminde 25 paıyzǵa kóterý;

- jeke kásipkerlik sýbektileriniń qaryzdaryna kepildik berý quraldaryn keńeıtý jónindegi normalar.

Budan basqa, Zańda EQTA-da ornalasqan týrızm obektilerine ınjenerlik ınfraqurylymdy (joldardy, kópirlerdi, elektr berý jelilerin jáne basqa da kommýnıkatsııalardy) jobalaý, salý jáne olarǵa qyzmet kórsetý máselelerin kózdeıtin túzetýler engiziledi. Osyǵan baılanysty quzyretti memlekettik organdarǵa ınfraqurylym máselelerin retteý bóliginde ókilettikter beriledi, sondaı-aq bıýdjettiń shyǵys bóliginiń máseleleri reglamentteledi.

Al quqyq qorǵaý qyzmetin jetildirý, quqyq qorǵaý men azamattyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkerlerin jáne áskerı qyzmetshilerdi turǵyn úımen qamtamasyz etý, sondaı-aq ishki ister organdarynyń qyzmeti salasynda artyq zańnamalyq reglamentteýdi bolǵyzbaýǵa qatysty zańy Senat jekelegen baptaryn jańa redaktsııada usynyp, Májiliske qaıtardy.

Zańnyń maqsaty - memlekettik organdar jumysynyń tıimdiligin arttyrý, zań men tártip qaǵıdasyn ilgerletý, ishki ister organdarynyń qyzmetindegi artyq zańnamalyq reglamentteýdi bolǵyzbaý, quqyq qorǵaý, arnaýly memlekettik, azamattyq qorǵaý organdary qyzmetkerleri men áskerı qyzmetshilerdi, turǵyn úımen qamtamasyz etý jáne áleýmettik qorǵaýdyń tetigin jetildirý úshin qoldanystaǵy zańdarǵa ózgerister men tolyqtyrýlar jasaý.