Saılaý ýchaskeleri daýys berýge daıyn ba
Jalpy, Qazaqstannyń saılaýǵa qatysty zańnamasyna sáıkes, 18 jasqa tolǵan, áreketke qabiletti, bas bostandyǵynan aıyrý oryndarynda otyrmaıtyn azamattar saılaý kezinde daýys berýge quqyly. Ol úshin saılaýshylar turǵylyqty jeri boıynsha jergilikti atqarýshy organ jasaıtyn tizimde bolýy tıis. Naqty bir saılaý ýchaskesinde azamatty saılaýshylar tizimine engizý úshin onyń osy saılaý ýchaskesiniń aýmaǵyndaǵy turǵylyqty jeri boıynsha tirkelý faktisi negiz bolyp sanalady. Sonymen qatar azamattar turǵylyqty jeri boıynsha saılaýshylar tiziminde óziniń bar ne joq ekendigin de aldyn ala anyqtaýyna múmkindigi bar. Ýaqytsha tirkelgen azamattar saılaýshylar tizimine qosylý úshin jergilikti atqarýshy organdarǵa ótinish berýi tıis.
Al 10 jeltoqsanǵa deıin tirkeý bolmaǵan jaǵdaıda da azamattar daýys berýge arnalǵan ýchaskeni tańdaý týraly jergilikti atqarýshy organdarǵa ótinish jasaýǵa quqyly.
Joǵaryda atalǵan 10 myńnan astam ýchaskeniń ishinde demalys úılerinde, sanatorıılerde, turaqty emdeý-profılaktıkalyq mekemelerinde, shalǵaıdaǵy jáne qatynasýy qıyn aýdandarda ornalasqan azamattar turatyn jerlerde, alys mal sharýashylyǵy ýchaskelerinde, tergeý ızolıatorlary men ýaqytsha ustaý ızolıatorlarynda, Qazaqstan Respýblıkasyna tıesili jáne saılaý kúni júzýde júrgen kemelerde, áskerı bólimderde qurylǵan 558 ýchaske de bar. Mundaı ýchaskeler boıynsha saılaýshylardyń tizimderi daýys berýge 5 kún qalǵanda jasalady jáne daýys berýge 1 kún qalǵanda naqtylanýy tıis. Al álemniń 51 elinde qurylatyn 66 saılaý ýchaskesinde shet memlekette turatyn nemese uzaq merzimdi sheteldik issaparda júrgen jáne respýblıka azamatynyń jaramdy pasporty bar barlyq azamattar daýys bere alady.
QR Ortalyq saılaý komıssııasy tóraǵasynyń orynbasary Konstantın Petrovtyń aıtýynsha, shet memleketterge jeke shaqyrýmen, jumys, iskerlik, týrıstik saparmen barǵan Qazaqstan azamattary jaramdy tólqujatymen saılaý komıssııasyna júgingen kezde saılaýshylar tizimine qosylatyn bolady.
«Tizim atalǵan ókildikterdiń basshylary usynǵan málimetter negizinde túziledi. daýys berý kúniniń aldyndaǵy jaǵdaıǵa sáıkes, tizim mindetti túrde naqtylaýǵa jatady. Syrtqy ister mınıstrligi Qazaqstan Respýblıkasy aýmaǵynan tysqary jerde ornalasqan saılaý komıssııalaryna shetelde júrgen azamattardy tizimge qosý jumysyna kómek kórsetýi tıis», - degen edi ol.
Aıta keterligi, aldaǵy saılaý naýqanyna daıyndyq aıasynda elimizdiń Ortalyq saılaý komıssııasy maýsym aıynda barlyq saılaý ýchaskesine túgendeý júrgizgen bolatyn. Nátıjesinde saılaý ýchaskeleriniń 95,6 paıyzy (9606) birinshi qabattarda ornalasqany, 83,6 paıyzynda (8113) ǵımaratqa kire beriste pandýstar bar ekendigi anyqtaldy. 372 saılaý ýchaskesinde nemese 4 paıyzynda arbamen júretin múgedekter úshin arnaıy lıftter bar.
2018 jyly «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq zańyna alǵash ret múmkindigi shekteýli azamattardyń saılaý quqyqtaryn odan ári qamtamasyz etýge baǵyttalǵan normalar engizildi. 2019 jyldyń qańtarynda saılaý komıssııalarynyń quramyn qalyptastyrý kezinde qoǵamdyq birlestikterdiń usynysy boıynsha 455 múmkindigi shekteýli azamat komıssııa músheleri bolyp saılandy. Onyń ishinde 6 adam oblystyq, 12 adam – qalalyq jáne aýdandyq, 432 adam ýchaskelik saılaý komıssııalarynyń quramyna endi. Bul rette saılaý komıssııasy múmkindigi shekteýli azamattardyń saılaý quqyqtaryn iske asyrý boıynsha qajetti sharalar qabyldaýy tıis. ıAǵnı, jergilikti atqarýshy organdar saılaý komıssııalaryna osy baǵyttaǵy jumysqa járdemdesýge mindetti. Sondaı-aq, daýys berýge arnalǵan úı-jaıdy jabdyqtaý kezinde, múmkindigi shekteýli azamattardyń saılaýshylardyń kedergisiz qol jetkizýi jáne ondaǵy daýys berýi úshin jaǵdaılar qamtamasyz etilýi qajet.
«Saılaý ýchaskesinde taktıldi kórsetkishter, monıtory bar kompıýterler, sondaı-aq zaǵıptar, nashar kóretinder jáne nashar estıtinder úshin arnaıy qulaqqaptar, ústeli bar jasyryn daýys berýge arnalǵan kabına, ıaǵnı qosymsha jaryqtandyrýy, trafaretteri, optıkalyq túzetý quraldary jáne basqa da quraldar bolý kerek», - degen edi taıaýda Ortalyq saılaý komıssııasynyń múshesi Erlan Daýylbaev.
Esterińizge sala keteıik, aldaǵy saıası naýqanda «Aq jol» Qazaqstannyń demokratııalyq partııasy, «Aýyl» halyqtyq-demokratııalyq patrıottyq partııasy, «Birlik» («Adal») saıası partııasy, Jalpyulttyq sotsıal-demokratııalyq partııasy, Qazaqstannyń Kommýnıstik halyq partııasy jáne «Nur Otan» partııasy Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtattaryn saılaýǵa qatysa alady.
«Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» konstıtýtsııalyq zańda jáne «Saıası partııalar týraly» zańda qarastyrylǵan erejeler boıynsha parlamenttik tájirıbemizde alǵash ret partııalyq tizimge áıelder men jastar úshin 30 paıyzdyq kvota engizildi.
