Saıyn dalaǵa syr: Keıki batyr kesenesi
Keıki batyr kesenesi Amangeldi aýylyna aparar jol boıynda ornalasqan. Kesene dalalyqta menmundalap tur, dep habarlaıdy Kazinform tilshisi.
Keıki batyr – 1916 jylǵy ult-azattyq kóterilisiniń qaharmany, halyq batyry, el qorǵany. Ahmet Baıtursynov atyndaǵy Qostanaı óńirlik ýnıversıteti tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, Qazaqstan halqy Assambleıasy ǵylymı-saraptamalyq tobynyń múshesi Aıbek Shalǵymbekovtiń aıtýynsha, Keıki batyr (Nurmaǵanbet Kókembaıuly) 1871 jyly Toǵaı ýezi, qazirgi Qostanaı oblysy aýmaǵynda ómirge kelgen. 1923 jyldyń kókteminde ony jubaıymen jáne inisimen birge óltirip ketti. Olardyń denesi tabylmady. Adamdar boıyny úreı men qorqynysh úıirtý úshin basyn Torǵaıdaǵy alańǵa ilip qoıdy, keıin Orynborǵa, Sankt-Peterbýrgke jiberildi. Sol jaqtaǵy kýnstkamerada «ataqty qyrǵyz qaraqshysynyń bassúıegi» degen jazýmen saqtalady.
- 2015 jyly Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵy aıasynda júrgizilgen ǵylymı espedıtsııaǵa qatysýǵa múmkindik týdy. Sol kezde biz Qostanaı oblysynyń kıeli jerlerin araladyq. Jergilikti ólketanýshylar Keıki batyrdyń týǵan jerin, ol jasyrynǵan aýmaqty, denesi jerlengen jerdi kórsetti. Zertteýshiler úshin osy derekti naqtylaý jáne saqtaý qajet boldy. Onyń bas súıegin elge ákelý birneshe urpaqtyń armany edi,- dedi tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty.
Qazaqstandyq ǵalymdar, jazýshylar, qoǵam qaıratkerleri batyrdyń bassúıegin elge qaıtarý týraly jazyp, aıtty. 2016 jyly úkimetaralyq kelisimnen soń batyrdyń bassúıegi elge jetkizilip, keıin Vengrııaǵa antopologııalyq saraptamaǵa jiberildi. Mamandar bassúıektiń batyrǵa tıisili ekenin dáleldep, keıin túr-sulbasyn jasap shyqty. Zertteý kezinde basyna 7 ret qatty soqqy tıgeni dáleldendi.
2017 jyly batyrdyń bas súıegi Torǵaı-Arqalyq tasjoly mańyndaǵy memorıaldyq keshenge jerlendi. Keıki batyr kesenesi ashyq tústi kirpishten qalanyp, kúmbezine jarty aı qoıyldy. Іshine engen adam qyzyl tústi granıt tastan jasalǵan belgini kóredi. Keshen aınalasy temir qorshaýmen qorshalǵan.
Keshen Keıki batyr urpaqtary ǵana emes, kúlli qazaq eli táý eter orynǵa aınaldy. Qazaqstannyń kıeli oryndar kartasyna endi. Munda zertteýshiler, týrıster de keledi.
Kazinform buǵan deıin Túrkistan-Sibir temirjoly týraly jazdy. Derekterge súıensek, Túrksibtegi negizgi júkter tranzıtpen, mysaly Semeıden Arysqa deıin baǵyttalyp otyrǵan.