Saýdadaǵy ashyqtyq pen sapa: tsıfrlyq tańbalaýdyń tıimdiligi artty
ASTANA. KAZINFORM — Saýda jáne ıntegratsııa vıtse-mınıstri reformalardyń nátıjesi týraly baıandady. Qazaqstan kóleńkeli ekonomıkamen kúres jáne zańsyz taýar aınalymynyń aldyn alý baǵytynda júıeli jumys júrgizip keledi. Bul týraly Saýda jáne ıntegratsııa vıtse-mınıstri Áset Núsipov Máskeýde ótken halyqaralyq konferentsııada málimdedi.
Іs-shara «Analıtıka óneri. Innovatsııalardan nátıjege. Zańsyz aınalymǵa qarsy júıedegi 5 jyl» ataýymen ótti.
Vıtse-mınıstr óz sózinde zamanaýı analıtıkanyń mańyzyn atap ótti. Búginde analıtıka — basqarýshylyq sheshimder qabyldaýdaǵy basty quraldardyń biri. Ol táýekelderdi baǵalap, dáleldi memlekettik saıasat qalyptastyrýǵa múmkindik beredi. Qazaqstan naqty ári senimdi derekterge súıenip, tsıfrlyq sheshimderdi júıeli túrde engizip keledi.
Núsipov elimizde júzege asyp jatqan negizgi bastamalardyń biri retinde mindetti tsıfrlyq tańbalaýdy atady. Bul tásil zańsyz ónim aınalymyn anyqtaýda óz tıimdiligin kórsetti. Máselen, 2024 jyly anyqtalǵan zańsyz ónim kólemi 12,8 mlrd teńgeni qurap, 2022 jylmen salystyrǵanda 5,4 ese artqan. Sonymen qatar, salyq tártibi de aıtarlyqtaı jaqsardy.
Temeki ónimderi boıynsha salyq tóleýshiler sany 32,5%-ǵa, al aıaq kıim boıynsha 77,7%-ǵa kóbeıdi. 2021 jylmen salystyrǵanda aıaq kıim ımporty 40%-ǵa azaıyp, naryqtaǵy kontrafaktilik ónimderdiń qysqarǵanyn kórsetti.
Vıtse-mınıstr tehnıkalyq retteý salasyndaǵy tsıfrlyq transformatsııa jaıynda da toqtaldy. Qazir zerthanalarǵa tsıfrlyq pasporttar engizilip, olardyń akkredıtatsııa salalary ónim toptamalarynyń klassıfıkatorlarymen sáıkestendirilýde. Saýda, satyp alý jáne keden platformalarymen ıntegratsııa júrgizilip, memlekettik organdar arasynda avtomattandyrylǵan derek almasý jolǵa qoıylyp otyr. Bul sharalar ónim sapasy men qaýipsizdigin arttyryp qana qoımaı, tutynýshy quqyqtaryn qorǵaýǵa jáne naryqtyń ashyqtyǵyn qamtamasyz etýge baǵyttalǵan.
Sondaı-aq, vıtse-mınıstr qazirgi ýaqytta ázirlenip jatqan «Derekter» ulttyq analıtıkalyq platformasyna toqtaldy. Júıe elektrondy shot-faktýralar, fıskaldyq chekter, resmı statıstıka jáne ózge aqparat kózderindegi derekterdi biriktirip, saýda aınalymyna keshendi taldaý jasaýǵa múmkindik beredi. Ol sáıkestik sertıfıkattarynyń qoldanylýyn baqylap, óńirlik baǵa dınamıkasyn saralap, naryqtaǵy burmalaýshylyqtar men zańsyz shemalardy anyqtaýǵa baǵyttalǵan.
Núsipov zańsyz taýar aınalymymen kúreste memleketter arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń mańyzdylyǵyna nazar aýdardy. Qazaqstan úshin analıtıka — tek bir vedomstvoǵa tıesili qural emes, búkil Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq sheńberindegi ortaq sheshimder qabyldaýdyń negizi bolýy tıis. Osy rette, Ulttyq ǵylymı quzyretter ortalyǵynyń ortaq standarttar men ádistemelerdi ázirleýdegi róli erekshe ataldy.
Vıtse-mınıstr sóz sońynda birlesken tsıfrlyq sheshimderdi ázirleý, ortaq ádistemelik baza qalyptastyrý jáne analıtıka salasyndaǵy senimdi áriptestik ornatý qajettigin atap ótti. Onyń aıtýynsha, analıtıkany tıimdi memlekettik basqarýdyń turaqty elementine aınaldyrý – barlyq elder úshin ortaq maqsat bolýy kerek.
Buǵan deıin habarlanǵandaı, osy jyldyń sońyna deıin bazarlardy jańǵyrtý jumystary aıaqtalady. Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrligi ekinshi deńgeıdegi banktermen bazarlardaǵy taýar aınalymyn tsıfrlandyrýǵa jáne olardyń aqsha aǵyndarynyń ashyqtyǵyn arttyrýǵa baǵyttalǵan «Digital bazar» jobasyn iske asyryp jatyr.