«Saýatsyz sheneýnikter el bedeline daq túsirdi» - respýblıkalyq basylymdarǵa sholý

ASTANA. 24 sáýir. QazAqparat - Qazaq aqparat agenttigi respýblıkalyq basylymdarda 24 sáýir, seısenbi kúni shyqqan ózekti materıaldarǵa sholýdy usynady.

***

Qazaqstannyń tuńǵysh ǵaryshkeri, Halyq Qaharmany Toqtar Áýbákirov saıası málimdeme jasap, onda óziniń Jalpy­ulttyq sotsıal-demokratııalyq «Azat» partııasynan shy­ǵatyny týraly túbegeıli sheshim qabyldaǵanyn jáne bul qa­damǵa barýynyń sebebin jan-jaqty túsindirip bergen bolatyn. Bul málimdemege qazaqstandyqtar tarapynan qyzý qoldaý bildirilip, olardyń birnesheýi «Egemen Qazaqstan» basylymynyń búgingi sanynda «Elbasy tóńiregine toptasaıyq» atty aıdarmen berildi.

Eldegi ishki tártip pen azamat­tar­dyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý mańyzdy mindet bolyp ta­bylady. Al eldiń beıbit ómiri men kúndelikti tynyshtyǵyn shyn máninde júzege asyratyn quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmet­ker­leri ekeni anyq. Bul tek bizdiń memleketimizde ǵana emes, álem­niń barsha elinde qalyptasqan qa­jetti de oryndy is. Demek, quqyq qorǵaý organdary elimizdiń ómir­lik qyzmetinde aıryqsha ról at­qa­ratyny belgili. Mine, sondyqtan da quqyq qor­ǵaý organdary qyzmetker­leri­niń arasynda kezdesetin keleńsizdikterden arylý úshin olardy saý­saqpen sanaǵandaı irikteý kezeńi bastaldy. Bul týraly «Egemen Qazaqstan» basylymy «Quqyqtyq qaıta qurylý» maqalasynda jazdy.

 ***

Búginde oınaqtap júrip ot basyp, ne bolmasa azamattyq nekede turyp, balanyń ákesinen alıment óndire almaı júrgender de, «balanyń ákesi men emespin» dep bas tartatyndar da barshylyq. Sondyqtan bolar, bul kúni dál osy másele boıynsha, sotqa aryzdanýshylar qatary kóbeıgen. Beıresmı málimetterge súıensek, qujatta kórsetilgen ákesinen týylmaǵan balalar sany 30 paıyzdan asatyn kórinedi. Sondaı-aq zań organdary búginde ákelikti anyqtaýǵa aryz berýshiler sanynyń artqanyn aıtyp otyr. Bul másele «Alash aınasy» basylymynyń búgingi sanynda «Balanyń bıologııalyq ákesin anyqtaýdy suraǵan aryzdar nege kóbeıip ketti?» atty taqyryppen jarııalanǵan maqalada kóterildi.

Sondaı-aq osy basylymnyń búgingi sanynda geolog Moldııar Serikbaevpen bolǵan suhbat basylyp, ol «Qazaqstan kartasyn ózimiz durystap, qaıta jasaýymyz kerek» taqyrybymen jaryq kórdi.  Mamannyń aıtýynsha, bizde qazaqtyń jer-sýyn, taý-tasyn, taǵy basqa tabıǵı baılyǵyn arqaý etken jóni túzý oqýlyq joq. Geografııanyń bas quraly karta bolsa, onyń jetisip turǵany shamaly. «Elimizdi jerimizdi, alǵash ózimiz tanyp, sodan soń ózgege tanytamyz desek, karta máselesin jadymyzdan shyǵarmaǵanymyz durys»,-deıdi geolog.

 ***

«Aıqyn» basylymynyń jazýynsha, kóptegen zańdardyń qazaqsha mátinderi esh syn kótermeıdi. Ol ol ma, ulttyq zańnamada joǵary turatyndyqtan, eki ese artyq kóńil bólýdi talap etetin halyqaralyq qujattardyń memlekettik tildegi nusqasynda qateler órip júr, sonyń kesirinen Qazaq eliniń bedeline daq túsýde! Bul másele keshe Parlament Májilisinde ótken Úkimet saǵatynda kóterildi. Onda Májilis atynan qosymsha baıandama jasaǵan Máýlen Áshimbaev halyqaralyq istegi qazaq tiline qatysty soraqylyqtardyń birneshe mysalyn keltirdi. Onyń aıtqanyna súıensek, saýatsyz sheneýnikter Qazaqstannyń bedeline halyqaralyq deńgeıde nuqsan keltirýde. Bul týraly «Aıqyn» basylymynyń búgingi sanyndaǵy «Saýatsyz sheneýnikter el bedeline daq túsirdi» atty maqaladan oqyńyzdar.

Osy basylym betinde sonda-aq áıgili akademık Tóregeldi Sharmanovpen bolǵan «Durys qartaıa bilý de óner» atty suhbat jarııalandy. Onda ǵalym óziniń ómirbaıany jóninde baıandap, qoǵamdaǵy kóptegen túıtkildi máseleler boıynsha oı-pikirlerimen bólisti.

***

«Kazahstanskaıa pravda» basylymynyń jazýynsha, 2011 jyldyń qorytyndy málimetteri boıynsha, elimizdiń 20 paıyzy sportpen turaqty túrde shuǵyldanady eken. Bul 2010 jylǵy kórsetkishten 2,3 esege kóp. Sonymen qatar elde qoldanysqa berilip jatqan sporttyq nysandar da kóbeıýde. Degenmen sport pen dene shynyqtyrý shyn máninde buqaralyq sıpatqa ıe bolý úshin bul baǵytta júıeli jumys júrgizý kerek. Bul baǵyttaǵy basty máselelerdiń biri  - elimizdiń Bıýdjet kodeksinde sporttyq nysandardy tikeleı qarjylandyratyn tetikter joqtyń qasy. Al mekteptegi sport nysandarynda sportpen tek bolashaǵynan úmit kúttiredi degen balalarǵa ǵana aınalysýda. Bul másele keshe Qazaqstan respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Áıelder isi jáne otbasylyq-demografııalyq saıasat jónindegi ulttyq komıssııanyń kezekti otyrysynda kóterilip, «Kazahstanskaıa pravda» basylymynyń búgingi sanynda «Obespechıt sportý massovost» atty taqyryppen jarııalandy.