«Satqyndardyń saıası soǵysy» - BAQ-qa sholý
***
Keshe «Nur Otan» partııasynyń Ortalyq apparatynda saılaýaldy tuǵyrnamanyń 2013 jylǵy birinshi jartyjyldyqta iske asyrylýy men aımaqtarda Saıası doktrına jobasyn talqylaý jumystaryn qorytyndylaǵan májilis ótti. Osy alqaly jıyn arqaý bolǵan maqala «Egemen Qazaqstan» gazetinde «Mindet oryndalýymen qundy» degen taqyryppen berilgen. Kezdesý kezinde oǵan qatysýshy Úkimet músheleri, partııa kýratorlary - Parlament Májilisiniń depýtattary saılaýaldy tuǵyrnamanyń 2013 jylǵy birinshi jartyjyldyqta oryndalý barysyn talqyǵa saldy. «Bizge sezd jobalaryn naqty iske asyrý baǵytynda sharalar baǵdarlamasyn daıyndaýdy qamtamasyz etýimiz kerek. Partııanyń saılaýaldy tuǵyrnamasynda berilgen ýádelerimizdiń oryndalý barysyn júıeli tekserý isterin qamtamasyz etý óte mańyzdy», degen Tóraǵanyń birinshi orynbasary B.Báıbek Doktrına qabyldanǵannan keıin partııanyń barlyq strategııalyq jáne baǵdarlamalyq qujattarynyń «Qazaqstan-2050» Strategııasymen úılesýi qajettigine mán berdi.
Kúni keshe el gazeti «Egemen Qazaqstanda» jarııalanǵan Elbasynyń «Abylaı ańsaǵan azattyq» atty maqalasy - eldik sanany dúr silkindirgen eleýli eńbekke aınaldy. Máselen, gazet redaktsııasyna Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy ardagerler atynan kelip túsken hat osynyń bir dáleli. Osy aımaqqa aty belgili aǵa urpaq ókilderi Boshaı Kitapbaev, Hafız Mataev, Násen Sembaev, Qanıpa Bitibaeva, Gennadıı Berdıýgın, Frýnze Jaqsylyqov, Ázimhan Sádýaqasov, Anatolıı Eremenko, Arap Espenbetov, Gúlbaram Etekbaeva Memleket basshysynyń joǵaryda atalǵan maqalasyna ún qosady. Onda: «Abylaıdaı dańqty tulǵanyń el egemendigi úshin atqarǵan abyroıly saıası-dıplomatııalyq qyzmeti keshegi qysyltaıań shaqta eskerilmedi. El egemendigin alǵan tusta ǵana tarıh aqtańdaqtarynyń beti ashyla bastady. Abylaıdyń Qazaq eliniń egemendigin saqtap, shekarasynyń bútindigine nuqsan keltirmeý jóninde Aspanasty eli men Reseı ımperııasy syndy alpaýyt memleketter arasynda júrgizgen salıqaly saıasaty búgingi urpaq jadynda máńgige saqtalýy tıis. Sebebi, sonyń arqasynda Altaı men Atyraý, Qarataý men Qyzyljar aralyǵyndaǵy ulan-ǵaıyr atyrap búgingi urpaqqa amanat bolyp jetti. Eń bastysy - halqymyz bunyń barlyǵyna bereke-birliktiń arqasynda ǵana qol jetkizýge bolatyndyǵyn jete túsinýi tıis», - delingen. Ún qatý «Ataly sózge alǵys aıtamyz» degen taqyryppen birlgen.
***
Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń alasapyran jyldarynda qanshama adamnyń ómiri qıyldy. «Batyr bir oqtyq», talaı bozdaqtar eli úshin, otan úshin basyn oqqa baılady. Al shybyn janyn saqtap qalý úshin taǵdyryn tálkekke aınaldyryp, Otanyn satqan opasyzdar qanshama? Satqyndar jaýǵa da jeksuryn, jıirkenishti kórinetini belgili. Nemister olardy eń qıyn, eń abyroısyz jumystarǵa saldy, óz eline qarsy soǵysqa paıdalandy. Osy jaıt egjeı-tegjeıli talqylanǵan maqala «Aıqyn» gazetiniń búingi sanynda «Satqyndardyń saıası soǵysy» degen taqyryppen berilip otyr. Mysaly, basylymnyń jazýynsha, 1942 jyly maýsymda Volhov maıdany qolbasshysynyń orynbasary, general-leıtenant A.Vlasov fashıster jaǵyna ótip, qolǵa túsken keńestik jaýyngerlerden bolshevıkterge qarsy soǵysatyn armııa jasaqtady. 1942-1945 jyldar arasynda KSRO-ǵa qarsy soǵysqan Orys azat etý armııasy (OAA) osylaısha quryldy. Ony «vlasovshylar» dep atady. Uly Otan soǵysy kezinde ózimizge qarsy soǵysqan otandastarymyzdyń sany mıllıonnan astam boldy. «Osyndaı Otanyn satqan joǵary laýazymdy qolbasshylardyń biri, Qazaqstanda uzaq jyldar qyzmet etken NKVD-shy Ivan Bessonov boldy. Dıvızııa komandıri Ivan Bessonov nemisterdiń qolyna 1941 jyldyń tamyzynda túsedi. Fashıster ony alǵashynda Stalınge qarsy «marksıstik partııanyń» basyna qoıady. Keıinnen Bessonov GÝLAG lagerlerinde kóterilis uıymdastyratyn operatsııalardy josparlap, basqardy. Onymen birge 6-armııa shtaby bastyǵynyń orynbasary bolǵan polkovnık M.Meandrov, 171 atqyshtar dıvızııasynyń komandıri bolǵan general-maıor A.Býdyholar da fashısterge qyzmet etti», - dep jazady basylym.
Osy basylymda «Álem ádebıeti» jýrnalynyń bas redaktory, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty Dýman Ramazanmen aradaǵy suhbat «Abylaıdaı asqaq tulǵaǵa eshqandaı kúıe juqpaıdy!» degen taqyryppen berilgen. Basylym tilshisiniń «Jalpy, Abylaı hannyń shyqqan tegine baılanysty da qarama-qaıshy oı-pikirler bar. Tóre tuqymynan emes, qaradan shyqqan degen de áńgimeler aıtylyp qalyp júr. Siz buǵan qalaı qaraısyz?», degen saýalyna jaýaap bergen ol: «Ondaı oı-pikirlerdiń bar ekeni ras. Men oǵan senbeımin. Abylaı hannyń tóre tuqymynan ekeni daýsyz. Qanisher Abylaıdyń nemeresi, Kórkem Ýálıdiń jalǵyz uly. Al qalǵan áńgimelerdiń bári bos sóz. Sonda ne, sol kezdegi qazaqtyń jaqsy-jaısańdarynyń bári aqymaq bolypty da, qazirgi búırekten sıraq shyǵarǵysy keletinder ǵana aqyldy bolǵany ma?! Eger onyń aıtqany ótirik bolsa, sózine sene qalatyn halyq aqymaq deısiz be?! Sol kezde de nebir danyshpan adamdar bolǵan. Menińshe, bul bir daýǵa aınaldyratyndaı másele emes. Shyqqan teginiń de sonshalyqty mańyzy joq. Mańyzdysy, Abylaı hannyń qazaqtyń uly hany bolyp, uly ister tyndyrǵany», - deıdi.
***
«Ekspress-K» gazetiniń búgingi sanynda jarııalanǵan «Poltsarstva za glotok» degen taqyryptaǵy maqala qazaqstanda óndirilgen syranyń Reseıdiń Magnıtogorsk qalasynda tótenshe tanymaldyǵy jaıynda keńinen baıandaıdy. Osy spırttik sýsynǵa degen mahabbattaryn basa almaǵan 3 jasóspirimderin óz bostandyqtaryna qaýip tónetindigine de qaramastan qylmysqa bardy. «Magnıtogorskide tapa-tal túste «Ostrovok Kazahstana» dúkender jelisiniń biri tonaldy. Urylardy saýda sórelerindegi samsaǵan zattardyń ishinen tek «Kazahskoe» degen ataýdaǵy syranyń 1 jáshigi ǵana qyzyqtyrǵan. Dál osy syraǵa bul qalada yntyq bolǵandar kóp. Al ol qalada birneshe dúkende ǵana satylady», - dep jazady basylym.
