«Samuryq-Qazyna» qoryna qarasty kompanııalardyń ІRO-daǵy ahýaly qalaı
ASTANA. KAZINFORM – Qor naryǵyna «Samuryq-Qazynaǵa» qarasty 7 kompanııanyń aktsııalary shyǵarylǵan. Olar qaı bırjada? Osy kúnge deıin jalpy qansha somaǵa qundy qaǵazdaryn satty? Aktsııalary áýelde qandaı baǵada boldy jáne qazir qansha turady? Qor málimetteri negizinde otandyq kompanııalardyń IPO-daǵy ahýalyn saraptap kórdik.
Aldymen, halyqaralyq termınderdiń anyqtamasyna toqtalyp óteıik.
IPO (Initial Public Offering) termın retinde «bastapqy jarııa usynys» dep aýdarylady. Qarapaıym tilmen túsindirsek, bul tirkes «kompanııa alǵash ret jalpy kópshilikke óz aktsııalaryn satyp alýdy usynatyn qarjylyq operatsııa» degen maǵyna beredi.
SPO (Secondary Public Offering) — «qaıtalama jarııa ornalastyrý». Anyǵyraq aıtqanda, qaıtalama naryqtan alynǵan qoldanystaǵy, bireýge tıesili aktsııalardyń usynysy, ıaǵnı kompanııanyń aktsııalaryn bırjaǵa qaıta ornalastyrý degendi bildiredi.
Memlekettiń ekonomıkadaǵy úlesin qysqartý – memlekettiń ekonomıkalyq saıasatynyń mańyzdy baǵyttarynyń biri. Osy mindetti júzege asyrý aıasynda «Samuryq-Qazyna» qory aktıvterdi básekelestik ortaǵa berýdi, ıaǵnı eldiń iri ulttyq kompanııalarynyń aktsııalar paketin IPO jáne SPO arqyly qor naryǵyna ishinara shyǵarýdy júzege asyrady. Bul sharalar Ulttyq qordy tolyqtyrý, Qor aktıvteriniń naryqtyq qunyn qalyptastyrý, úleskerlik jáne boryshtyq kapıtal naryqtaryna qoljetimdilikti keńeıtý, kompanııalardyń qyzmetine qoıylatyn talaptardyń kúsheıýi jáne úzdik tájirıbelerge beıimdelýi esebinen olardyń operatsııalyq tıimdiligin arttyrý, otandyq baǵaly qaǵazdar naryǵyn damytý, Qazaqstan halqynyń ınvestıtsııalyq mádenıeti men qarjylyq saýattylyǵyn arttyrý sııaqty birqatar mańyzdy mindetti sheshýge múmkindik beredi.
Munyń kóptegen paıdaly tusy bar. Atap aıtqanda, qor naryǵyna shyǵý qoǵam úshin ashyq, mınorıtarlyq aktsıonerler aldynda esepti, qyzmeti aıqyn jáne ESG qaǵıdalaryna sáıkes keletin kompanııalardy korporatıvtik basqarý deńgeıin qalyptastyrady. Osylaısha, mınorıtarlyq aktsıonerlerdiń quqyqtaryn saqtaý jáne múddelerin qorǵaý, kompanııalardyń dırektorlar keńesteri men atqarýshy organdarynyń qyzmeti, sondaı-aq qor bırjalarynyń talaptaryna sáıkes aqparatty taratý qyzmetteri jańa sapalyq deńgeıge kóteriledi.
Qor naryǵy – qundy qaǵazdar, aktsııalar, oblıgatsııalar saýdalanatyn onlaın alań jáne onyń da túr-túri bar. Otandyq kompanııalar qazirgi tańda Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń (AIX), Qazaqstan qor bırjasynyń (KASE) jáne London qor bırjasynyń (LSE) saýda alańdaryna shyǵarylǵan. Satýǵa negizinen jaı aktsııalar jáne jahandyq depozıtarlyq qolhattar (JDQ) usynylǵan.
Іri kompanııalardyń IPO jáne SPO-sy «Samuryq-Qazyna» qory men kompanııalar úshin ǵana emes, Qazaqstannyń qor naryǵy úshin de mańyzdy. Barlyq mámileler Qazaqstan azamattarynyń ınvestıtsııaǵa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrdy. Investorlar men mámilelerdiń júzege asyrylýyn kútý barysynda otandyq depozıtarlyq júıelerdegi brokerlik shottardyń sany kúrt artty.
Máselen, 2021 jyldyń basynan beri Ortalyq depozıtarıı men AHQO depozıtarıı júıelerindegi shottardyń jıyntyq sany 236 myńnan 3,9 mıllıonǵa deıin artty. «QazMunaıGaz» IPO-sy aıasynda 2022-2023 jyldar aralyǵynda shottar sany 378 myńnan 1,5 mıllıonǵa, al KEGOC SPO-sy nátıjesinde 3,9 mıllıonǵa deıin (2024 jyldyń basyndaǵy málimet) ósti, ıaǵnı ár IPO jáne SPO azamattardyń kóbirek shot ashýyna jáne bul protseske belsendi qatysýyna yqpal etti.
Qazirgi ýaqytta qor naryǵynda «Samuryq-Qazyna» qory tobyna kiretin 7 kompanııanyń aktsııalary saýdalanyp jatyr. Olar: Air Astana, KEGOC, QazMunaıGaz, Qazatomónerkásip, QazTransOıl, Kcell jáne Qazaqtelekom.
Eır Astana
2024 jyly aqpanda «Eır Astana» AQ aktsııalary men jahandyq depozıtarlyq qolhattary (JDQ) Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń (AIX), Qazaqstan qor bırjasynyń (KASE) jáne London qor bırjasynyń (LSE) saýda alańdarynda saýdaǵa shyǵaryldy.
Úsh alańdaǵy ornalastyrýdyń jıyntyq kólemi 356 mln AQSh dollary boldy. 1 jahandyq depozıtarlyq qolhat (JDQ) – 9,5 dollar, 1 jaı aktsııa – 1 073,83 teńgege (1 JDQ = 4 aktsııa) baǵalandy.
Qazirgi ýaqytta kompanııanyń naryqtyq kapıtalızatsııasy - 270,4 mlrd teńge (541,8 mln AQSh dollary).
Anyqtama: ornalastyrý baǵasy / qazirgi baǵasy
- KASE: bir aktsııa 1 073,83 tg / 765 tg (-28,76%)
- AIX: bir aktsııa 1 073,83 tg / 770 tg (-28,29%)
- LSE: bir JDQ 9,5 dollar / 5,95 dollar (–37,37%)
KEGOC
2014 jyly KEGOC kompanııasynyń aktsııalary KASE-ge shyǵarylyp, bir aktsııasy 505 teńgege saýdalandy. Ornalastyrý kólemi 13,1 mlrd teńge boldy. IPO ótkizilgen sátten bastap KEGOC aktsııalarynyń baǵasy 194,26%-ǵa ósti (2025 jylǵy 4 naýryz boıynsha 1 aktsııa baǵasy - 1 486 teńge).
Sonymen qatar, 2023 jyly KASE jáne AIX alańdarynda KEGOC kompanııasynyń SPO-sy ótti, onyń jalpy somasy - 22,6 mlrd teńgeden astam nemese ornalastyrylǵan aktsııalardyń 5,6%-y. 1 aktsııanyń baǵasy 1 482 teńge boldy.
Qazirgi ýaqytta kompanııanyń naryqtyq kapıtalızatsııasy - 409,1 mlrd teńge (819,6 mln AQSh dollary).
Anyqtama: ornalastyrý baǵasy / qazirgi baǵasy
- KASE (IPO): bir aktsııa 505 tg / 1 486 tg (+194,26%)
- KASE (SPO): bir aktsııa 1 482 tg / 1 486 tg (+0,27%)
- AIX (SPO): bir aktsııa 1 482 tg / 1 485 tg (+0,20%)
QazMunaıGaz
2022 jyly Qor portfelindegi eń iri aktıv – «QazMunaıGaz» ulttyq munaı-gaz kompanııasynyń IPO-sy KASE jáne AIX bırjalarynda ótti. Ornalastyrý kólemi 153,9 mlrd teńge, bir aktsııanyń baǵasy 8 406 teńge boldy.
2025 jylǵy 4 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha bir aktsııa baǵasy - 14 192 teńgege (KASE) jetip, 68,83% ósim kórsetti.
Búgingi tańda kompanııanyń naryqtyq kapıtalızatsııasy - 8 658,8 mlrd teńge (17 348,5 mln AQSh dollary).
Anyqtama: ornalastyrý baǵasy/qazirgi baǵasy
- KASE: bir aktsııa 8 406 tg. / 14 192 tg (+68,83%)
- AIX: bir aktsııa 8 406 tg. / 14 244 tg. (+69,45%).
Qazatomónerkásip
2018 jyldyń qarashasynda Qor AIX jáne LSE bırjalarynda qosarlanǵan lıstıngpen Qazatomónerkásiptiń IPO-syn júzege asyrdy. Usynys baǵasy 1 jahandyq depozıtarlyq qolhat (JDQ) úshin 11,6 dollar jáne 1 aktsııa úshin 4 322,74 teńge boldy. 2019-2020 jyldary Qor LSE jáne AIX bırjalarynda jedel ótinim jınaý ádisimen Qazatomónerkásiptiń SPO-syn ótkizdi:
- 2019 jyldyń qyrkúıeginde usynys baǵasy 1 JDQ úshin 13 dollar boldy.
- 2020 jyldyń maýsymynda usynys baǵasy 1 JDQ úshin 13 dollar jáne 1 aktsııa úshin 5 230,81 teńge boldy.
2025 jylǵy 4 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha bir aktsııa baǵasy 18 155 teńge (AIX) boldy. IPO ótken sátten beri baǵasynyń ósimi - 319,99%.
Búgingi tańda kompanııanyń naryqtyq kapıtalızatsııasy - 4 708,6 mlrd teńge (9 434,0 mln AQSh dollary).
Anyqtama: ornalastyrý baǵasy/qazirgi baǵasy
- AIX (IPO): bir aktsııa 4 322,74 tg. / 18 155 tg. (+319,99%)
- AIX, LSE (IPO): bir JDQ $11,6 / $35,00 (+201,72%)
- AIX (SPO): bir aktsııa 5 230,81 tg. / 18 155 tg. (+247,08%)
- AIX, LSE (SPO): bir JDQ $13,0 / $35,00 (+169,23%).
QazTransOıl
QazTransOıl IPO-sy 2012 jyly ótti. IPO aıasynda kompanııa bir danasy 725 teńgeden 38 463 559 qarapaıym aktsııasyn ornalastyrdy. 2025 jylǵy 4 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha KASE-degi bir aktsııasynyń baǵasy - 817 teńge (aktsııa qunynyń ósimi - 12,69%).
Búgingi tańda kompanııanyń naryqtyq kapıtalızatsııasy - 314,2 mlrd teńge (629,6 mln AQSh dollary).
Anyqtama: ornalastyrý baǵasy/qazirgi baǵasy
- KASE: bir aktsııa 725 tg. / 817 tg. (+12,69%).
Qazaqtelekom
Qazaqtelekom aktsııalaryn alǵash ret ornalastyrý Qazposhta arqyly jazylý jáne Qazaqstan qor bırjasy arqyly 2006 jyly qarasha-jeltoqsan aılarynda ótti. Satýǵa qoıylǵan aktsııalardyń baǵa dıapazony 25 myńnan 33 myń teńgege deıin boldy. Halyq jalpy somasy 12,2 mlrd teńgege Qazaqtelekomnyń 399 187 aktsııasyn satyp aldy, ornalastyrýdyń ortasha baǵasy – 30 560 teńge. 2025 jylǵy 4 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha bir aktsııa baǵasy - 45 700 teńge (49,54% ósim).
Búgingi tańda kompanııanyń naryqtyq kapıtalızatsııasy - 489,2 mlrd teńge (980,2 mln AQSh dollary).
Anyqtama: ornalastyrý baǵasy/qazirgi baǵasy
- KASE: bir aktsııa 30 560 tg. / 45 700 tg. (+49,54%).
Ksell
2012 jyly Ksell óz aktsııalaryn KASE jáne LSE bırjalarynda jarııa túrde ornalastyrdy. Kompanııa aktsııalarynyń baǵa dıapazony 1 jahandyq depozıtarlyq qolhat úshin 10,5-13,0 AQSh dollary aralyǵynda belgilendi, al saýda bastalǵan kezdegi qarapaıym aktsııalardyń quny bir danasy úshin 1 578,68 teńge boldy. Ornalastyrý kólemi - 78,2 mlrd teńge.
2020 jyly AIX bırjasynda aktsııalar men JDQ saýdalana bastady.
2021-2022 jyldary Ksell saýdany KASE-ge shoǵyrlandyrý jáne saýda quraldarynyń ótimdilik deńgeıin arttyrý maqsatynda LSE jáne AIX bırjalarynda aktsııalar men JDQ-nyń delıstıngin júrgizdi.
2025 jylǵy 4 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha bir aktsııa baǵasy - 3 416 teńge (116,38% ósim).
Búgingi tańda kompanııanyń naryqtyq kapıtalızatsııasy - 683,2 mlrd teńge (1 368,8 mln AQSh dollary).
Anyqtama: ornalastyrý baǵasy/qazirgi baǵasy
- KASE: bir aktsııa 1 578,68 tg. / 3 416 tg. (+116,38%).
Buǵan deıin habarlanǵanyndaı, QTJ IPO-ǵa shyǵýǵa daıyndalyp jatyr, al «QazaqGaz» ázirge daıyn emes. Onyń IPO-ǵa shyǵý merzimi 2027-2028 jyldarǵa aýysýy múmkin.