«Samuryq-Qazyna» qoǵamdyq keńesi taýarlyq gaz baǵasyn kóterý máselesin talqylady

ASTANA. KAZINFORM — «Samuryq-Qazyna» qorynyń qoǵamdyq keńesi «QazaqGaz» ulttyq kompanııasynyń qyzmet nátıjesin talqylady. 

Keńes músheleriniń nazary bárinen buryn taýarlyq gaz baǵasyn kóterý strategııasynyń qazaqstandyqtardyń ómir sapasyna qalaı áser etetinine kóbirek aýdy. Biri kompanııa usynyp otyrǵan strategııany jaqtasa, keıbiri qarsy shyqty.

Kompanııa basshysy Álibek Jamaýov «QazaqGaz» kásiporny bolashaqqa josparlap otyrǵan iri jobalardyń qatarynda myńdaǵan shaqyrymǵa sozylǵan qubyrlar men iri gaz óńdeıtin zaýyttar qurylysy bar ekenin. Osy jobalarǵa ınvestıtsııa tartý úshin ishki naryqty tartymdy ete túsý qajettigin aıtty. Al ishki naryq tartymdy bolý úshin taýarlyq ózindik qunynan tómen baǵaǵa satylmaý kerektigi sóz boldy.

Qoǵamdyq keńes tóraǵasy Bolat Jámishev onyń bul ýájin birneshe suraqpen naqtylady.

— Іshki naryqta taýarlyq gaz tarıfin kóterý kerek degendi aıtqanda QazaqGaz-ben baılanysty jobalardy iske asyrý úshin kross-sýbsıdııanyń kólemin qysqartý kerektigin meńzep otyrsyzdar ǵoı, solaı ma? Investıtsııa úshin tarıfti kóterý kerek degen sóz be? Іshki naryqqa gaz jetkizýden keıingi jyldary 160 mlrd teńge shyǵyn kórseńizder, ornyn nemen japtyńyzdar, — dep jylda surady ol.

QazaqGaz menedjerleri bul shyǵynnyń 90 paıyzdan astamy kóterme naryqqa gaz satýdan keletinin, al ony syrtqa eskporttalatyn taýarly gaz ben tranzıttik qubyrlardyń esebinen jaýyp otyrǵanyn jetkizdi.

Al Májilis depýtaty Erlan Ábdıevke aktsıonerlik qoǵam menedjerleriniń halyqqa kógildir otyn jetkizý jumystaryn kompanııanyń shyǵyn retinde ǵana sıpattaǵany unamaı qaldy.

— Maǵan ishki naryqqa gaz satý kompanııanyń shyǵyny retinde sıpattalyp jatqany unamaı otyr. Іshki naryqta taýarlyq gazdyń baǵasy tómen bolǵandyqtan qoldan jibergen tabys 160 mlrd teńgege jetti dep jatyrsyzdar. Osy shyǵyndy óteý úshin ishki baǵany kem degende gazdy óńdep jetkizýdiń ózindik qunyna deıin kóterý kerektigin aıtyp otyrsyzdar. Mundaı tásilmen kelispeımin. Gaz degen — ulttyń baılyǵy jáne halyqtyń menshigi. Memleket ony tek halyqtyń atynan basqarady. Ulttyq kompanııanyń basty mindeti — tabysty barynsha attyrý emes, energetıkalyq qaýipsizdik pen turaqtylyqty qamtamasyz etý, — dedi depýtat.

Májilis ókili gaz máselesiniń qanshalyqty názik másele ekenin Qańtar oqıǵasyn eske alap otyryp túsindirdi.

— Gaz máselesi qanshalyqty ózekti ekenin birer jyl buryn bolǵan oqıǵalar kórsetip ketkenin bilesizder. Strategııalaryńyzda halyqqa gazdy tıimdi baǵamen jetkizýdi basym baǵyt etip kórsetipsizder. Endeshe halyqqa gaz jetkizýdi nege memleket fýnktsııasyn oryndaý emes, shyǵyn dep sıpattaısyzdar? Qazaqstanǵa gaz naryǵynyń qurylymy uqsas eldermen baǵany salystyryp kórdińizder me? Meniń bilýimshe Aljır, Reseı sııaqty uqsas memleketterde taýarlyq gazdyń ishtegi baǵasy bizden tómen ǵoı, — dedi Erlan Ábdıev.

Ulttyq kompanııa basshysy Álibek Jamaýov kógildir otynnyń Qazaqstandaǵy baǵasy depýtat ataǵan elderdegiden nege joǵary ekenin birneshe faktormen baılanystyryp túsindirdi.

— Halyq ishki naryqta satylatyn gazdyń 20 paıyzdan astamyn tutynady. Qalǵan 80 paıyzyn energetıkalyq uıymdar, kommertsııalyq kásiporyndar tutynady. Munda da baǵa óz qunynan tómen.

Gaz halyqtyń ıgiligi ekenin bilemiz. Ózim de Atyraý óńiriniń týmasymyn. Biraq gazdy sol ıgilikke aınaldyrý úshin jer astynan alyp shyǵyp, uńǵymalardy kútip ustaý kerek. Shyqqan gazdy óńdeý qajet. Basqasha aıtsaq Qazaqstanda gaz kóp. Biraq sol kóp gazdy óńdeıtin zaýyttar joq. Jylyna1 mlrd tekshe metr gaz óńdeıtin zaýyt salýǵa 1 mlrd dollar kerek. Al bizde gaz kóp, óńdeıtin zaýyt joq. Osyǵan baılanysty áýeli 1 mlrd tekshe metr gaz óńdeıtin, odan keıin 2,5 mlrd tekshe metr ónim shyǵaratyn zaýyt salamyz. Osy ınvestıtsııanyń bári halyqqa gaz jetkizýdiń ózindik qunyna, tarıfke áser etedi. Gazdyń bári Atyraý men Batys Qazaqstan oblysynda, Aqtóbe, Mańǵystaý oblystarynda shoǵyrlanǵan. Ony Almatyǵa nemese Jetisý oblysyna jetkizý úshin 5 myń shaqyrymdyq qubyr tartý kerek. Mysaly, bir ǵana Azııa gaz qubyryna 2-3 myń adam qyzmet kórsetedi. Osynyń bári qomaqty aqshany kerek etedi. Sondyqtan gaz baǵasy, ókinishke qaraı, qymbat, — dedi ol.

Qoǵamdyq keńestiń taǵy bir múshesi Oljas Baıdildınov ishki naryqta satylyp jatqan gazdyń 85 paıyzy Teńiz, Qarashyǵanaq, Qashaǵan ken oryndarynan alynatynyn eske saldy.

— QazaqGaz ishki naryqqa satatyn gazdy osy kenishterdiń operatorlarynan satyp alady. Іshki tasymaldy shyǵynsyz etkimiz kelse, osy úsh alpaýyt «kıttiń» aldyna másele qoıýymyz kerek. Olar arzanǵa satsa, eshqandaı shyǵyn bolmaýshy edi, — dedi energetıka sarapshysy.

Biraq bul ýáj Erlan Ábdıevti raıynan qaıtara almady.

— Búgingi tanystyrýda gaz baǵasyn kóterý kerektigine kóp ym-ıshara aıtylǵan. Іshki naryqta gaz tutynýshylardyń 80 paıyzy kásiporyndar bolsa, qarapaıym halyqqa satatyn gaz baǵasy neshe paıyz, kásiporyndarǵa satylatyn gaz baǵasy neshe paıyz qymbattaıtynyn naqty kórsetińizder, — dedi qoǵamdyq keńes múshesi.

Keńes tóraǵasy Bolat Jámishev te bul usynysty qoldady.

— Bul jermen endi kelisemin. Tarıfti kóterý týraly aıtqanda áńgime orta eseppen 33 paıyz kóterý týraly ekenin aıtýlaryńyz kerek. Bul 33 paıyz búkil taýarlyq gaz tutynýshyǵa teńdeı bólinbeıtini túsinikti. Saralanǵan tarıf bolady. Úkimettiń, QazaqGaz halyq tutynatyn gaz baǵasyn kóteretinin esh jerden estigen joqpyn. Sondyqtan ol týraly áńgime joq, — dedi ol.

Eske salsaq, byltyr Premer-mınıstr Oljas Bektenov Energetıka mınıstrligi men «QazaqGaz» kompanııasyna gaz óńdeý zaýyttaryn salý jáne jańa gaz ken oryndaryn ıgerý boıynsha naqty jol kartalaryn ázirleýdi tapsyrǵan bolatyn.