«Saltanat» kúıiniń keıipkeri Sozaqta turady
TÚRKІSTAN. KAZINFORM — Túrkistan óńirinde urpaqtan urpaqqa jetken, el jadynda saqtalǵan kúı bar. Ol — halyqtyń muńy men saǵynyshyn jetkizgen, kózge jas úıiretin «Saltanat» kúıi. Bul kúıdiń artynda júrek terbeter taǵdyr jatyr.
Ákeniń kúıi, balanyń zarly úni
Ataqty kúıshi, shertpe kúıdiń sheberi atanǵan Tólegen Mombekov bul kúıdi ómirlik jary ómirden ótken soń shyǵarǵan. Artynda bes qyzy men bir uly qalǵan jarynyń qazasy — Tólegenniń janyn jaralap, júregin qan jylatty. Anasyz qalǵan balalardyń taǵdyry kúıshi júregin tebirentpeı qoımady.
Birde jumystan úıge kelgen Tólegen tórt jasar Saltanattyń eńirep jylap otyrǵanyn kóredi. Qyz bala «Apama aıtam!» dep zar eńireıdi. Áke júregi eljirep, ony qushaǵyna alyp, jubatýǵa tyrysady. Sol sátte kúıshi kókireginen muńly áýen tógildi…
Bul — jaı ǵana kúı emes. Bul — ákeniń sharasyzdyǵy, balanyń ańsaýy, jarynan aıyrylǵan azamattyń jan syry. Bul — «Saltanat».
«Kúı — ańyzǵa aınaldy, al men tiri keıipkermin…»
Búginde Saltanat Tólegenqyzy Taýkent aýylynda turady. І.Keńesbaev atyndaǵy mektepte dırektordyń tárbıe isi jónindegi orynbasary bolyp eńbek etedi. Jaıdary júzdi, júregi keń ustaz — áıgili kúıshi Tólegen Mombekovtiń kenje qyzy. Ol — halyqtyń júregin terbetken «Saltanat» kúıiniń basty keıipkeri.
— Ákem únemi «Kúıdiń de sózi bar. Ony júrekpen tyńdaý kerek» dep aıtyp otyratyn. Ókinishke qaraı, kóp adam kúıdi tek áýen retinde qabyldaıdy. Al «Saltanat» — jylaǵan balanyń úni, ákeniń júrek sózi. Kúıdiń basy «Qaıteıin, janym-aý…» dep bastalady. Keıin sábıdiń jylaǵan únine ulasyp, kózden aqqan jas pen murynnan aqqan sý birge tunshyǵyp, balanyń shyrqyraǵan daýsy estiledi, — deıdi Saltanat Tólegenqyzy.
Keıipker kúı arqyly elge tanylǵanymen, bul shyǵarma ol úshin jaı óner týyndysy emes — tutas bir ómir. Balalyq shaǵy, ananyń joqtyǵyn sezingen kúnder, ákesiniń kóz jasy — barlyǵy osy kúıde máńgilikke saqtalǵan.
Kópshilik Saltanattyń kúı keıipkeri ekenin bilgende tańdanyp, qurmetin bildirip jatady.
— «Tiri ekensiz ǵoı!» dep keletinder de bar. Bireýler sýretke túsip, «Siz ańyz adamsyz!» deıdi. Keıde «Sizdi baıaǵyda qaıtys bolǵan dep oılaýshy edik» dep jatady. Ondaıda jymıyp qoıamyn. «Jap-jas ekensiz ǵoı!» dep tańǵalady. Demek, bul kúı olar úshin ańyzǵa aınalǵan. Bul — ónerdiń qudireti. Bir ǵana kúı — jeke adamnyń taǵdyrynan búkil halyqtyń saǵynyshyn oıata alady. Eger meni ańyz adam dep qabyldasa, ol — men emes, ónerdiń kúshi. «Saltanat» kúıi — meniń ǵana emes, bar qazaq balasynyń anany ańsaǵan saǵynyshy, — deıdi keıipker.
«Kúı shyrqalǵanda kóz jasymdy tyıa almaımyn»
Anasy qaıtys bolǵanda nebári tórt jastaǵy Saltanat óz qııalynda anasyna aq kımeshek kıgizip, elesin kóz aldyna elestetip júrgen. Sol eles — bala kóńildiń jubanyshy, jetim júrektiń jalǵyz tiregi boldy.
— Anamnyń beınesin anyq esimde saqtaı almadym. Bul — meniń ómir boıǵy ókinishim, — deıdi ol.
Mektepke bara jatyp, alystaǵy Qarataýdyń bıik shoqysyna qarap, túrli qııalǵa erik beretin.
— «Shirkin, anamnyń beınesi sol taýdyń basynan bir elestese ǵoı… Túrin bir kórsem ǵoı» dep kúnde armandaıtyn. Basqa balalardyń analary mańdaıynan sıpap, qushaǵyna alyp jatqandaryn kórgende, kóz jasymdy bildirmeı syǵyp alatynmyn. Qazir de kúı shyrqalǵanda, áli kúnge deıin kóz jasymdy tyıa almaımyn. «Anamdy bir kórýge taǵdyr mursha bermedi-aý» degen ókinish júrekti tilip ótedi. Bul — anasymen shyn tildese almaǵan balanyń jan muńy shyǵar, — deıdi keıipkerimiz.
Saltanat Tólegenqyzy — kúı keıipkeri, ustaz, tulǵa
Saltanat Mombekova — «Saltanat» kúıine arqaý bolǵan taǵdyr ıesi. Ol 1966 jyly 9 aqpanda Túrkistan oblysy, Sozaq aýdany, Syzǵan aýylynda dúnıege kelgen. Anasy qaıtys bolǵanda tórt jasta bolǵan.
1983 jyly mektepti bitirip, Tashkent memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtyna oqýǵa túsedi. Eńbek jolyn týǵan aýylyndaǵy mektepten bastap, sodan beri 39 jyl boıy úzdiksiz bilim berý salasynda qyzmet etip keledi.
Búginde І.Keńesbaev atyndaǵy mektepte qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi, dırektordyń oqý isi jónindegi orynbasary qyzmetin atqarady. Ol — pedagog-sheber, birinshi sanattaǵy basshy. Árdaıym mekteptermen vebınarlar, semınarlar ótkizip, áriptesterine ádistemelik qoldaý kórsetip otyrady. Eńbegi elenip, oblystyq, respýblıkalyq marapattarǵa ıe bolǵan. Sonyń ishinde «Ybyraı Altynsarın» tósbelgisimen marapattalǵan.
Saltanat Tólegenqyzynyń ómir joly — ákesiniń kúıindegi balanyń ómirmen órilgen jalǵasy. Ol — balalyq shaǵy kúıge aınalǵan qyz, búginde el qurmettegen ustaz, urpaq tárbıeleýshi tulǵa.