Roblox fenomeni: Grow a Garden-niń balalarǵa yqpaly
ASTANA. KAZINFORM — Kópshilik ádette Roblox degende, qarapaıym grafıkasy bar, Minecraft‑qa uqsaıtyn balalar oıyny dep oılaıdy. Al shyn máninde Roblox siz oılaǵannan áldeqaıda kúrdeli ári aýqymdy platforma. Ol qoldanýshylardyń ózderi jasaǵan myńdaǵan vırtýaldy álemderdi biriktiredi. Kazinform tilshisi Roblox tsıfrlyq álemin jan-jaqty sholyp, ne sebepti mıllıondaǵan jas paıdalanýshylardy ózine baýrap alǵanyn anyqtap kórdi.
Qııaly men bazalyq deńgeıde tehnıkalyq bilimi bar kez kelgen adam Roblox Studio-ny paıdalanyp, mıllıondaǵan halyqtyń basyn bir ortaǵa qosatyn oıyn jasaı alady. Jyldar boıy bul ashyq ekojúıe jarystar, ómir súrý sımýlıatorlary men róldik jáne horror oıyndar syndy túrli janrlardyń óte keń taraýyna sebep boldy. 2025 jyldyń basynda platformada jańa hıt qoldanýshylardyń yqylasyna bólendi. Ol baǵbandyq sımýlıator — Grow a Garden.
Oıyn bıyl naýryz aıynda iske qosylca da qazirge deıin birtalaı tabysqa jetip úlgerdi. Nebári birneshe apta ishinde Grow a Garden-de adamdar 1,5 mıllıardtan astam oıyn oınaǵan.
Mıllıonǵa jýyq qoldanýshy «tańdaýly» dep tanyp, 94 %-y oıyndy unatqandaryn aıtqan. Al 17 mamyrda bir sátte 5 mıllıon adam oınap, platforma tarıhyndaǵy absolıýtti rekord ornatty. Tipti shekten tys júktemeden serverlerde ýaqytsha aqaýlar da paıda bolǵan. Syrt kózge jaı ǵana tuqym otyrǵyzý sekildi kórinedi. Shyn máninde ol búkil álemdegi, sonyń ishinde Qazaqstandaǵy balalar úshin kúndelikti áleýmettik ómirdiń yqpaldy bir bóligine aınaldy.
Ereje qarapaıym, nazar erekshe
Oıyn erejesi op-ońaı: oıynshylar aldymen tuqym satyp alady, ony otyrǵyzady, ónimdi kútedi. Jınalǵan jemisterdi Sheckles dep atalatyn ishki valıýtamen aıyrbastaıdy. Oǵan jetildirilgen jańa tuqymdar, quraldar nemese keńirek jerler satyp alady. Maqsat — basqalardan erekshelenetin sırek ósimdikter, ekzotıkalyq úı janýarlary men dekoratıvti elementteri bar baqsha ósirý.
Grow a Garden‑de ósimdikter oıynshy jelide bolmasa da ósýdi jalǵastyrady. Bul oıynǵa qaıta oralýǵa yntalandyrady. Eń bastysy — oıynshylar basqa paıdalanýshylardyń da baqshasyn kóre alady. Jeke jetistik — mártebe kórsetkishi. Balalar úshin tartymdy tusy da osy: oıyn kollektsıonerlik, áleýmettik salystyrý jáne kútý men sol kútkeniń úshin laıyqty syıyńdy alý syndy qarapaıym ómirlik tsıkldardy biriktiredi.
Balalardyń ózderi aıtqan oı kez kelgen taldaýdan da artyq aqpar beredi.
— Bul oıynda eń qarapaıymnan bastap, eń sırek ósimdikterge deıin satyp alasyń. Múmkindiginshe kóp qupııa jáne sırek ósimdikter men úı janýarlaryn jınaý kerek. Úı janýarlarynyń ártúrli qabiletteri bar. Mysaly, keıbireýleri aǵashtardaǵy jemisterdiń kólemin arttyra alady. Sondaı-aq, jańa úı janýarlary men ósimdikterdi alýǵa bolatyn sharalar da ótedi. Oınaǵanda kóbinese qýanysh sezinemin, biraq keıde dúkende sırek ósimdikter bolmaǵan kezde kóńilim túsedi, - deıdi Almaty qalasynyń 6-synyp oqýshysy 11 jasar Aldııar Ýpıev.
Onyń sózderi oıynnyń emotsıonaldy rıtmin dál sıpattaıdy. Úmit, múmkindik, syıaqy — jáne keıde kezdesetin kóńilsizdik.
Nege bul oıyn sonshalyqty tez hıtke aınaldy? Buǵan sebep Roblox jelisiniń jahandyq áseri deıdi Astanalyq tórtinshi synyp oqýshysy Sanjar Jánibekov.
— Bul oıyn eń birinshi Amerıkada tanyldy. Sosyn basqa álemderge de tarap, Qazaqstanda da áıgili boldy. Qazir 27 mıllıon adam oınaıdy. Meniń oıymsha, oıyn tynysh, kóńildi — basqa oıyndardaǵydaı qan joq. Bul oıyn eńbek etý, jemister, ósimdikter men janýarlardy ósirý týraly, - deıdi 10 jasar oqýshy.
Sanjardyń sózderinen eń mańyzdy eki jetistikti ańǵarýǵa bolady. Birinshisi, tsıfrlyq mádenıettiń halyqaralyq deńgeıde taralýy jáne zorlyq-zombylyqsyz oıyndarǵa qyzyǵýshylyq. Roblox-tyń ózge de tanymal oıyndaryna qaraǵanda munda shaıqastar men qorqynyshty áreketter joq. Grow a Garden balalarǵa oıyndardyń beıbit balamasyn usynady. Qyryp-joıýdy emes, qurýdy nasıhattaıdy.
Jıi ózgeretin álemde tsıfrlyq keńistik tirek bola alady
Bul jaǵdaı ásirese ata-analardy alańdatyp otyr. Dese de keıbiri oıyndy balanyń áleýmettik beıimdelýine kómekshi kórip jatyr. Úsh balanyń anasy — Jansaıa Haltaeva balasynyń birneshe ret mektep aýystyrǵanyn aıtady. Ol Roblox arqyly jańa tanystar tapqan. Sonyń áserinen shynaıy ómirindegi turaqsyzdyq aıtarlyqtaı áser ete qoıymapty.
— Ol óziniń alǵashqy dostaryn Roblox arqyly tapty. Ár jańa mektepke barǵan saıyn balalar onyń oıyndaǵy keremet baǵy men sırek ósirgen úı janýarlaryn kórip, qyzyǵady. Týǵan kúnderine shaqyrady. Balam aınalasyndaǵylarmen ońaı til tabysyp ketedi. Sebebi dostarymen oıyn arqyly burynnan tanysyp, aralasady, - deıdi ol.
Jansaıa Haltaevanyń oqıǵasy tsıfrlyq keńistiktiń qoǵamǵa beıimdelýdi jeńildetip, geografııa alshaqtyǵyn sezdirmeı, turaqtylyq sezimin syılaı alatynyn aıqyn kórsetedi.
Qazaqstanda bul oıynnyń mádenı mańyzy erekshe baıqalady. Óıtkeni shynaıy ómirde kútimdi qajet etetin baq — qaladaǵy kóp otbasy úshin tańsyq qubylys. Oǵan ýaqyt, oryn men ádette jıi jetpeı jatatyn resýrstar kerek. Al tsıfrlyq baqsha, kerisinshe, telefony nemese noýtbýgi bar ár balaǵa qoljetimdi.
Bul oıyndy basqa el azamattary jaı ǵana ermek retinde qabyldaýy múmkin. Al Qazaqstanda kúndelikti ómirde qol jete bermeıtin tájirıbege jol ashý tásiline aınalyp otyr. Bul sondaı-aq beıresmı aǵylshyn tili sabaǵy da ispetti. Sebebi, ósimdikterdiń, janýarlardyń jáne oıyn ishindegi oqıǵalardyń ataýlary aǵylshynsha berilgen. Balalar muny ańǵarmaı-aq jańa sózderdi úırenedi. Mysaly, Dragon Peppers, Moonlit Fruits nemese Bizzy Bees syndy sózderdi jattaý arqyly sózdik qoryn keńeıtedi.
Áleýmettik qysym jáne qoǵam ózgerisi
Oıynnyń áleýmettik qyry ekran sheńberinen áldeqaıda asyp túsedi. Balasyna Roblox-ty oınaýǵa tyıym salǵan ata-analar kóbine olardyń qoǵamnan tysqary qalǵanyn birden baıqaıdy.
— Ata-analary oıyn oınaýǵa tyıym salǵan balalar dos tabýda qınalady. Aınaladaǵynyń bári sırek kezdesetin ósimdikter men janýarlardy talqylaıdy. Sol kezde Roblox oınamaıtyndar ózderin bóten, shettetilgendeı sezinedi, - deıdi Jansaıa Haltaeva.
Osylaısha, Grow a Garden jaı ǵana oıyn emes, qazirgi balalyq shaqtyń «pasporty» bolyp otyr.
Tsıfrlyq qaýipter men ata-analardyń dılemmasy
Tsıfrlyq baqsha syrttaı qaýipsiz kóringenimen onyń astarynda nazar aýdarmasa bolmaıtyn jaǵdaılar bar. Roblox platformasyndaǵy ózge oıyndar sekildi, Grow a Garden de qumar oıyndarǵa uqsas mehanıkalardy qoldanady. Oıynda «Lýtbokstar» sırek kezdesetin tuqymdar men janýarlardy beremiz dep úmittendiredi. Dese de bul syılyqty utatyn ne utpaıtynyńyz belgisiz. Sondyqtan bala sáttiligine senip, qaıta-qaıta qarjy jumsaýy da múmkin.
Al Robux – Roblox-taǵy aqyly valıýta. Oıyn tegin bolǵanymen, naqty tabys pen jetistikke jetý úshin osy valıýtany qoldaný kerek. Qosymsha jer satyp alý, ósimdikterdi tez ósirý syndy artyqshylyqtar tek aqsha arqyly iske asady. Dostarymen baqtaryn salystyrý, jetistikterge umtylý – bári balaǵa «aqsha salmasam, artta qalamyn» degen oı salady.
Bul másele tek oıyn ishinde qalmaıdy. Discord, TikTok, YouTube syndy syrtqy platformalarda da oıynǵa baılanysty beıresmı toptar bar. Mundaı ortada balalar tek keńes alyp qoımaıdy. Akkaýnt pen qundy zattaryn da almasa bastaıdy. Roblox mundaı áreketterge tyıym salsa da, keı balalar erekshe tuqym alý úshin bóten adamdarmen kelisim jasap, aldanyp qalýy múmkin. Internettegi tanymal blogerler men ınflıýenserler de sırek zattardy jarnamalap, shynaıy aqsha jumsaýǵa, keıde tipti qaýipti zań buzýshylyqtarǵa shaqyrady.
Mundaı ahýaldy baıqaǵan ata-analar balalaryna qatań tyıym salyp jatady. Máselen, úsh balanyń anasy Araılym Býrasheva óz kózqarasyn bylaı dep ashyq bildirdi:
— Bul oıynda zorlyq-zombylyq, balaǵat sózder bar. Balalarymdy ábden ózine tartyp aldy. Keıde tamaq ishýdi de umytyp, serýendeýdiń ornyna telefonǵa telmirip otyrady. Aqsha quıýǵa shaqyratyn elementteri de jeterlik. Men úshin bul oıyn – zııandy. Sondyqtan balalarymnyń telefonynan ony múldem óshirip tastadym, - deıdi ol.
Balalardyń kózqarasy men tsıfrlyq paradokstar
Keı balalardyń ózi tsıfrlyq ómirdegi ekiudaı áserdi túsine bastady.
— Dosty shynaıy ómirde tapqan durys. Roblox-ta kimmen sóılesip otyrǵanyńdy bilmeısiń ǵoı, - deıdi oqýshy Sanjar Jánibekov.
Shymkenttik 9-synyp oqýshysy Ádıelhan Igilik vırtýaldy álemdegi áserimen bólisti.
— Oıynǵa kirgende, ózimdi sol jerde júrgendeı sezinemin, tipti tiri qalýǵa tyrysyp jatqandaı bolam. Roblox-ta myńdaǵan baǵyt bar — árkim ózine unaıtynyn taba alady. Biraq, mysaly, 99 Nights sekildi qorqynyshty oıyndar kishkentaı balalarǵa múlde arnalmaǵan, - deıdi ol.
Bul pikirden 14 jasar balanyń mazmundy ajyrata alatynyn baıqaýǵa bolady. Keı eresekter mundaı túsinisti balalardan kútpeıtinin de edi.
Basty paradoks mynada: Roblox pen onyń bóligi Grow a Garden balalar mádenıetiniń eleýli bólshegine aınaldy. Bul jaı ǵana ýaqyt ótkizý quraly emes. Kóptegen bala úshin bul — qarym-qatynas jasaýdy, shet tilin úırenýdi, túrli rólder men minez-qulyq modelderin synap kórýdi úıretetin keńistik. Sonymen qatar, munda olar qarjylyq qysymmen, básekelestikpen jáne oıynǵa tartatyn algorıtmdermen de betpe-bet keledi.
Roblox-tyń áseri balalar bólmesinen áldeqashan asyp ketti. Bul platformada vırtýaldy kontsertter men kıno kórsetilimderi ótti, álemdik brendtermen seriktestik ornatyldy. Tipti bilim berý salasyna da enip úlgerdi. Roblox-ty bastaýysh synyptardan bastap, ýnıversıtetterge deıin geım-dızaın negizderin oqytý úshin qoldana bastady. Kóptegen iri kompanııalar ony tsıfrlyq álemge qyzyqtyratyn úlgisi retinde zerttep jatyr. Sondyqtan Roblox-ty jaı ǵana «balalar oıyny» deý — qazirgi urpaqtyń qandaı álemde ósip kele jatqanyn túsinbeý degen sóz.
Bir bala úshin bul — jańa mektepke beıimdelýdiń, dos tabýdyń joly bolsa, ekinshisi úshin — qarjylyq qysymnyń, shekten tys ekran aldynda ótkizgen ýaqyttyń jáne ata-ana shekteýleriniń kórinisi.
Ata-analardyń pikiri de ártúrli. Máselen, Jansáıa Haltaeva men Araılym Býrasheva sekildi analardyń ustanymy — tolyq tyıym salý. Alaıda mundaı tyıym balany qatarlastarynan alystatýy múmkin. Al erkindik berý — oıynǵa táýeldilikke aparady. Naǵyz másele — osy eki shektiń arasynan tepe-teńdik tabý. Bul jaǵdaı naqty shekaralardy ornatyp, qaýipsiz minez-qulyqqa baýlý jáne balanyń tsıfrlyq álemine beı-jaı qaramaý kerektigin ańǵartady.
Eske sala keteıik, Memleket basshysy ótken aıda derekterdi basqarý tıimdiligin arttyrý, sondaı-aq kıberqaýipsizdikti kúsheıtý máselesin kótergen edi.