Reseıdiń Sırııanyń jańa bıligimen alǵashqy kelissózi qalaı aıaqtaldy

ASTANA. KAZINFORM – Bashar Asad taqtan taıǵannan keıin taıaýda ǵana alǵash ret Sırııaǵa reseılik joǵary laýazymdy delegatsııa keldi. Onyń basty maqsaty – eldiń jańa bıligimen Máskeýdiń Tartýstaǵy áskerı-teńiz porty men Hmeımım áýe bazasyn saqtap qalýyn ýaǵdalasý. Bul jaıynda Kazinform agenttigi VVS-ge silteme jasap habarlaıdy. 

Kelissózder qorytyndysynda Sırııanyń jańa úkimeti Reseıge Sırııa halqymen «naqty sharalar arqyly» senimdi qalpyna keltirý qajet dep málimdedi. Mysaly, ótemaqy jáne qaıta qurýǵa járdemdesý. Reseı ókili jaǵdaıdyń qıyn ekenin aıtyp otyr.

Damaskige Reseı Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary Mıhaıl Bogdanov pen Reseı prezıdentiniń Sırııa boıynsha arnaıy ókili Aleksandr Lavrentev ushyp keldi. Sonymen qatar Reseı delegatsııasynyń quramyna Birikken astyq kompanııasy men «STG Injınırıng» kompanııasynyń ókilderi kirdi.

— Sırııanyń jańa basshylyǵy tarapynan kelissózderge ýaqytsha úkimettiń jańa ákimshiliginiń basshysy Ahmed ál-Sharaa, Syrtqy ister mınıstri Asaad ál-Shıbanı jáne Densaýlyq saqtaý mınıstri Maher ál-Sharaa qatysty, - dep atap ótti Mıhaıl Bogdanov jýrnalısterge. 

Dıplomattyń aıtýynsha, shamamen úsh saǵatqa sozylǵan kelissózder syndarly ótti. Al Reseı delegatsııasy Sırııanyń aýmaqtyq tutastyǵy men egemendigin qoldaıtynyn rastady.

Bogdanov sonymen qatar kezdesýde saýda-ekonomıkalyq baılanys máseleleri talqylaǵanyn atap ótti: atap aıtqanda, reseılik tarap Sırııa ınfraqurylymynyń damýyna úles qosqanyn jáne muny jalǵastyrýǵa daıyn ekenin eske saldy.

— Jalpy, kezdesý syndarly ótti, jaqsy ahýal boldy. Biraq biz jaǵdaıdyń qanshalyqty qıyn ekenin túsinemiz, - dedi Bogdanov («Interfaks» dáıeksózi).

«Ótken qatelikterdi túzeý»

Delegatsııa sheshýge úmit artqan basty másele — Reseıdiń Hmeımım áýe bazasynda jáne Tartýs áskerı-teńiz portynda bolýyn saqtaý jaıynyń kúrmeýi sheshilmeı qaldy.

— Ázirge eshteńe ózgermeıdi. Bul másele qosymsha kelissózderdi qajet etedi. Biz yntymaqtastyǵymyzdyń árbir baǵyty boıynsha tereńirek konsýltatsııalardy jalǵastyrý týraly kelisimge keldik, - dedi Bogdanov. 

Ol Reseı tarapy Sırııada da, Reseıde de baılanystardy jalǵastyrýǵa jáne «eger mundaı tilek bolsa», Máskeýde Sırııanyń syrtqy ister mınıstrin qabyldaýǵa daıyn ekenin atap ótti.

Kezdesý qorytyndysy boıynsha Sırııanyń jańa úkimeti taratqan málimdemede taraptar Bashar Asad rejımi bastaǵan soǵys qurbandary úshin ádilettilikti qamtamasyz etýge baǵyttalǵan ótpeli sot tóreligi tetikteri týraly kelissózder júrgizgeni aıtylǵan.

Damaskide atap ótkendeı, «qarym-qatynasty qalpyna keltirý úshin ótken qatelikterdi túzetý, Sırııa halqynyń erkindigin qurmetteý jáne onyń múddelerine qyzmet etý qajet».

— Reseı tarapy Sırııada bolyp jatqan oń ózgeristerdi qoldaıtynyn rastady jáne dıalog barysynda ótemaqy, qaıta qurý jáne qalpyna keltirý sııaqty naqty sharalar arqyly Sırııa halqymen senimdi qalpyna keltirýdegi Reseıdiń róli atap ótildi, - delingen málimdemede. 

Sırııa úkimetiniń málimdemesinde Damask qandaı ótemaqy talap etetini naqty kórsetilmegen.

Reseı syrtqy ister mınıstrligi óz delegatsııasynyń «ashyq» áńgime barysynda «Sırııa halqyna eldi daǵdarystan keıingi qalpyna keltirýge qajetti kómek kórsetýge daıyn ekendikterin» bildirgenin habarlady. Qańtardyń basynda Sırııanyń syrtqy ister mınıstri Asaad ál-Shıbanı Financial Times basylymyna Asad rejımi Reseıge shamamen 8 mıllıard dollar qaryz ekenin aıtqan edi.

Sársenbide Kreml ókili Dmıtrıı Peskov jýrnalısterdiń suraqtaryna jaýap bere kele, Reseı delegatsııasynyń Damaskige saparyn mańyzdy dep atady. Biraq senimdi qalpyna keltirý úshin qandaı ótemaqy týraly sóz bolyp otyrǵanyn aıtýdan bas tartty.

— Men muny qandaı da bir túsiniktemesiz qaldyramyn. Biz Sırııa bıligimen dıalogty odan ary jalǵastyramyz, - dedi Peskov («Interfaks» dáıeksózi).

Kelissóz barysymen tanys sırııalyq derekkózi Reuters agenttigine Ahmed ál-Sharaa Máskeýden Reseıge qashyp ketken burynǵy prezıdent Bashar Asadty qaıtarýdy talap etkenin aıtqan.

Agenttiktiń suhbattasýshysy sonymen qatar Reseı delegatsııasy «qatelikterdi moıyndaǵysy kelmegenin» jáne qol jetkizilgen jalǵyz kelisim kelissózderdi jalǵastyrý ekenin atap ótken.

Bir kún buryn Bloomberg agenttigi Máskeýdegi derekkózge silteme jasaı otyryp, Sırııanyń jańa bıligimen Reseıdiń Sırııada áskerı qatysýyn saqtaý týraly kelissózder tyǵyryqqa tirelgenin habarlady.

Agenttik suhbattasýshysynyń aıtýynsha, eki reseılik kólik kemesi áskerı tehnıkany alyp ketý úshin Tartýsqa toqtaýǵa ruqsat etilgenge deıin birneshe apta kútýge májbúr boldy. Hmeımım áýe bazasyndaǵy qyzmet te shekteýli.

Reseı úshin Tartýs Jerorta teńizindegi reseılik áskerge Taıaý Shyǵys pen Afrıkadaǵy operatsııalardy oryndaý kezinde janarmaı quıýǵa, qor tolyqtyrýǵa jáne kemelerdi jóndeýge múmkindik beretin jalǵyz baza edi. Hmeımım — Máskeýdiń osy aımaqtardaǵy qyzmeti úshin negizgi jabdyqtaý bazasy.

2017 jyly Máskeý men Damask Tartýs pen Hmeımımdegi bazalardy 49 jyl merzimge paıdalaný týraly kelisimge qol qoıdy. Al 2019 jyly Sırııa bıligi reseılik «Stroıtransgaz» kompanııasymen Tartýs portyn basqarý týraly ınvestıtsııalyq kelisim jasady. Qańtardyń ortasynda sońǵy kelisimdi Sırııanyń jańa ákimshiligi buzǵany belgili boldy.

Reseı SІM basshysynyń orynbasary Bogdanov kelissózderden keıin atalǵan kelisim týraly máseleni «tehnıkalyq» dep atady.

— Bul bizdiń kompanııanyń jumysyna qatysty taza tehnıkalyq másele. Meniń oıymsha, máseleni sheshýdiń ózara qolaıly nusqalaryn tabýǵa bolady, - dedi ol.

Ne durys bolmady?

Jeltoqsan aıynyń ortasynda, Bashar Asad rejımi qulatylǵannan keıin kóp uzamaı, Bloomberg agenttiginiń reseılik suhbattasýshylary Kreml Sırııanyń jańa bıligimen Tartýs pen Hmeımımdegi bazalar týraly kelisimge jaqyn dep málimdegen.

— Óz kezeginde, Máskeý Damaskige azyq-túlik qaýipsizdigin usyna alar edi. Óıtkeni, Reseı búkil álem boıynsha astyqtyń negizgi jetkizýshisi sanalady. Sonymen qatar armııany qalpyna keltirýge jáne ony qarý-jaraqpen qaıta jabdyqtaýǵa kómektesedi. Qarý-jaraqtyń kóp bóligin Izraıl joıyp jibergen bolatyn, - dep atap ótedi sarapshylar. 

Biraq keıingi aptada Eýropalyq odaq jandanyp, Sırııanyń jańa bıligimen baılanys ornatyp, olardy Reseımen mámilelerden bas tartýǵa kóndire bastady. Jańa jyldan keıin kóp uzamaı Germanııa men Frantsııanyń syrtqy ister mınıstrleri Damaskige bardy. Al osy dúısenbide Eýropalyq odaqtyń syrtqy ister jáne qaýipsizdik saıasaty jónindegi joǵary ókili Kaııa Kallas EO syrtqy ister mınıstrleri Sırııaǵa qarsy sanktsııalardy jeńildetýdiń jol kartasyn keliskenin málimdedi.

Osy aıdyń basynda Bloomberg jazǵandaı, keıbir «Úlken jetilik» elderi jáne olardyń odaqtastary reseılik munaı men azyq-túlikti Sırııaǵa ımporttaýdyń balamasyn tabý joldaryn qarastyryp jatyr. Ýkraına Sırııaǵa astyq jiberip úlgerdi. Sonymen qatar syrtqy ister jáne aýyl sharýashylyǵy mınıstrleriniń jeltoqsan aıyndaǵy Damaskige sapary kezinde jetkizilimdi arttyrýǵa ýáde berildi.

Máskeýdiń Sırııadaǵy áskerı bazalary men yqpalyn saqtaý josparyna Túrkııa da qarsy. Túrkııa birneshe búlikshi topty, onyń ishinde qazir Sırııanyń jańa úkimetin quryp otyrǵan «Haııat Tahrır ash-Shamdy» (Reseıde terrorıstik dep tanylǵan) qoldady.

Joǵary laýazymdy eki túrik sheneýnigi Bloomberg-ke málim etkendeı, Sırııanyń jańa bıligi azamattyq soǵys kezinde oppozıtsııalyq kúshterge áskerı ushaqpen shabýyl jasaǵan Reseıge eldegi bazada qalýǵa múmkindik berýi «óte kúmándi».

Reseı avıatsııasy Asadtyń áskerlerin onyń rejıminiń sońǵy kúnderine deıin qoldap, jaýyngerlik ushýlar jasady. Reseı Sırııanyń burynǵy prezıdentine birneshe jyl boıy kóterilisshilermen kúreste áskerı qoldaý kórsetti. Al Asad bılikten alastatylǵannan keıin oǵan baspana berdi.

Buǵan deıin Sırııanyń ýaqytsha basshysy Ahmed ash-Sharaa men Túrkııa prezıdenti Rejep Taııp Erdoǵan Sırııa ekonomıkasy men qarýly kúshterin qalpyna keltirý, sondaı-aq qaýipsizdik máselelerin talqylaǵanyn jazǵan edik.