Reseıde qazaq sultany Oraz-Muhammedke eskertkish taqta ornatylady
Saltanatty shara 15 qarasha kúni Reseıdiń mádenı muralar nysanyna engen Aýǵan-Muhammed sultannyń kesenesine jaqyn jerdegi Eski tatar zıratynda ótedi.
Qasym handyǵyn basqarǵan Oraz-Muhammed sultanǵa eskertkish taqta ornatý ıdeıasynyń avtory – Reseı Federatsııasyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Imanǵalı Tasmaǵambetov.
«Rıazan oblysynyń ákimshiligi, Qazaqstan Respýblıkasynyń basshylyǵy Qazaqstan dıplomatııalyq ókildigimen birlesip, qazaqtyń áıgili sultanyn eske alýǵa arnalǵan sharalar uıymdastyrýda. Bul, týrıster men tarıhqa qyzyǵýshylyǵy joǵary azamattar úshin keremet nysandardyń biri bolary sózsiz», - delingen habarlamada.
Memorıaldyq taqtany jasaý úshin tabıǵı qońyr tústi granıt paıdalanyldy. Eskertkishtiń bıiktigi úsh metr, tóbesine doǵal kúmbez ornatylǵan. Estelik taqtaǵa «Oraz-Muhammed Ondanuly, 1573-1610. Qazaq sultany, Qasym handyǵyn bıleýshi» dep jazylǵan.
2019 jyldyń qazanynda Qazaqstan jurtshylyǵy Oraz-Muhammed sultannyń týǵanyna 447 jyl tolýyn atap ótken bolatyn.
Mamandar Qasym handyǵynyń mádenıeti men tarıhyn biregeı dep sanaıdy. Bul erekshe memleket XV ǵasyrda qurylǵan. Ol birneshe ǵasyr boıy Máskeý memleketiniń múddesi aıasynda bolyp, orys tarıhynyń kóptegen oqıǵalar barysyna yqpal etken.
Eske sala keteıik, Oraz-Muhammed sultan Qazaq handyǵynyń negizin qalaǵan Jánibek hannyń tikeleı urpaǵy, Táýekel hannyń inisi Ondan sultannyń uly. Ol óz zamanynda orys patshasyna baǵynyshty aımaqta handyqty bılep, qazaq sultandarynyń arasynda shet elde úlken abyroıǵa ıe bolǵan áıgili tarıhı tulǵanyń biri.
Oraz-Muhammedtiń erligi men ómiri týraly kóptegen derekterdi jat jerde sultannyń senimdi serigine aınalǵan shejiresi Qadyrǵalı Jalaırı jazyp qaldyrǵan. Jazýshy Muhtar Maǵaýınniń «Alasapyran» atty tarıhı romanynda qazaq sultanynyń qaıratkerligi, parasattylyǵy men qaharmandyq kelbeti sheber sýretteledi.
Narymbek Ismaǵulov
