«Reprodýktıvtik týrızm» — depýtat sheteldikter úshin «sýrrogat ana» bolýǵa tyıym salýdy usyndy
ASTANA. KAZINFORM — Qazaqstanda sýrrogat ana bolýdy retteý júıesinde eleýli olqylyqtar bar. Bul kommertsııalaný qaýpin, áıelder men balalardy qanaýdy arttyryp, zańsyz donorlyq kanaldarynyń qalyptasýyna ákep soǵady. Bul týraly Májilis depýtaty Gúldara Nurym Premer-mınıstrdiń orynbasary — Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aıda Balaevaǵa saýal joldady.
Depýtat zańnamalyq baza bolǵanyna qaramastan, Qazaqstandaǵy sýrrogat ana bolý praktıkasynda syn-qater kóptigin jáne jedel túrde shekteý men tyıym engizý qajettigin aıtyp otyr.
— Sýrrogat ana qyzmetine Qazaqstan azamattary da, shetel azamattary da tapsyrys bere alady. Halyqaralyq sýrrogat ana bolý jaǵdaılarynda ata-ana mártebesin anyqtaý, azamattyq máseleleri jáne balanyń zańdy tanylýyna qatysty janjaldar men sot protsesteri jıi týyndaıdy. Ásirese ata-ana mártebesiniń ózara tanylmaýy balanyń azamattyǵy bolmaýyna nemese quqyqtyq mártebesiniń belgisiz bolýyna ákelýi múmkin, — dedi Gúldara Nurym Májilistiń jalpy otyrysynda.
Onyń aıtýynsha, eldegi zańnamanyń salystyrmaly túrde jeńil bolýy Qazaqstandy «reprodýktıvtik týrızm» úshin tartymdy elge aınaldyryp otyr. Sebebi kórshiles elderde (Reseı, Qytaı), sondaı-aq keıbir damyǵan memleketterde (Germanııa, Frantsııa) sýrrogat ana bolýǵa tolyǵymen tyıym salynǵan nemese qatań shekteýler bar, sonyń ishinde kommertsııalyq sýrrogat ana bolýǵa nemese shetel azamattaryna qyzmet kórsetýge tyıym engizilgen. Grýzııada da transshekaralyq sýrrogat ana bolýdyń beleń alýy bul qaýipterdiń shynaıylyǵyn rastaıdy.
Sonymen birge, qarjylyq qıyndyqtarǵa baılanysty jas áıelderdiń sýrrogat ana bolýy jańa týǵan balasymen aıyrylysyp, jaǵymsyz psıhologııalyq saldar qaýpin týdyrady. Qomaqty qarjy aınalymynyń bolýy balalardy «taýarǵa» aınaldyrý qaýpin kúsheıtedi, «adam saýdasynyń jańa nysany» retinde baǵalanady.
— Sońǵy úsh jylda baıqalyp otyrǵan sheteldik agenttikterdiń qazaqstandyq EKU klınıkalarymen yntymaqtastyqqa belsendi qyzyǵýy qazaqstandyq áıelderdiń bıomaterıalyn kommertsııalyq maqsatta paıdalaný úrdisin kórsetedi. Áıelder óz densaýlyǵyna tııýi múmkin jaǵymsyz saldardy tolyq túsine bermeıdi, bul eldiń genofondyna jáne ult densaýlyǵyna zııan keltirýi múmkin. Sheteldik agenttikterdiń qyzmetin ýákiletti memlekettik organdar qadaǵalamaıdy, sebebi olar medıtsınalyq uıym bolyp sanalmaıdy. Mundaı retsizdik nárestelerdi zańsyz saýdalaýdyń astyrtyn arnalarynyń qalyptasý qaýpin týdyrady, — dedi Gúldara Nurym.
Atalǵan máselelerdi sheshý úshin, balanyń múddelerin qamtamasyz etip, ulttyń reprodýktıvtik áleýetin saqtaý maqsatynda depýtat birneshe sharany usyndy:
Klınıkalar men agenttikterdi mindetti túrde lıtsenzııalaý júıesin engizý, sondaı-aq olardyń ashyq tizilimderin jarııalaý. Retteýdiń negizgi maqsaty sýrrogat analardy májbúrleýge jáne olardyń osal jaǵdaıyn paıdalanýǵa jol bermeý, olardyń erkin, sanaly jáne erikti kelisimin qamtamasyz etý bolýy qajet.
Sýrrogattyqqa qatysýshylar arasyndaǵy notarıaldyq sharttardy tsıfrlyq quraldarmen esepke alý sharalaryn qabyldaý jáne olardy notarıaldyq keńselerdiń aqparattyq júıelerimen ıntegratsııalaý.
Qazaqstan Respýblıkasy aýmaǵynda sýrrogat ana qyzmetterin tek Qazaqstan azamattaryna ǵana kórsetý máselesin qarastyrý. Bul shara «reprodýktıvtik týrızm» saldarynan qorǵaý maqsatynda shetel azamattaryna qyzmet kórsetýge qatań shekteýler nemese tolyq tyıym engizgen nemese óz azamattaryna basymdyq beretin elderdiń tájirıbesine sáıkes keledi.
Jaqynda Konstıtýtsııalyq Sot sýrrogat ana bolýǵa qatysty shaǵym negizinde is júrgizýden bas tartty.