Ravshan Nazarov: Túrki memleketteri uıymy – serpindi damyp kele jatqan ıntegratsııalyq joba
3 qarashada elimizde Túrki memleketteri uıymynyń (TMU) H mereıtoılyq sammıti ótedi. Osy oraıda saıasattanýshy, Ózbekstan Ǵylym akademııasy Memleket jáne quqyq ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri Ravshan Nazarov Astanadaǵy keleli keńeste qandaı máseleler kóterilip, usynys aıtylýy yqtımal ekenine qatysty pikir bildirdi, dep habarlaıdy Kazinform agenttiginiń menshikti tilshisi.
Sóz basynda sarapshy ótken Samarqand sammıtinde Ózbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzıeevtiń bastamasy negizinde atalǵan uıym osy jyldy Túrki órkenıetiniń damý jyly etip jarııalanǵanyn eske saldy.
«Sonydyqtan aldaǵy sammıtte osy jyldyń qorytyndysy jarııalanady. Ásirese osy jyl ishinde Túrki memleketteri uıymy negizinde kóptegen qyzyqty oqıǵalar men is-sharalar ótti», - dep málim etti Ravshan Nazarov Kazinform tilshiniń saýalyna jaýap bere otyryp.
Saıasattanýshynyń aıtýynsha, jyl basynan beri TMU aıasynda mynadaı mańyzdy ic-sharalar ótti:
- TMU Bas hatshysy Kýbanychbek Omýralıev qańtar aıynda Tashkentke saparmen kelip, Ózbekstan Prezıdentiniń qabyldaýynda bolyp, ınstıtýtsıonaldyq reforma júrgizý, jańa ekonomıkalyq múmkindikter keńistigin qurý, azyq-túlik qaýipsizdigi salasyndaǵy yntymaqtastyqty kúsheıtý máselelerin talqylady;
- Túrki memleketteri uıymyna múshe elder iri jer silkinisi bolǵan Túrkııaǵa jan-jaqty qoldaý kórsetti;
- Naýryzda Ankarada «Tótenshe jaǵdaılardy basqarý jáne gýmanıtarlyq kómek» taqyrybynda kezekten tys sammıt ótti. Onyń barysynda 3 mańyzdy qujatqa - sammıttiń Ankara deklaratsııasyna, Azamattyq qorǵaý tetigin qurý sheshimine, Túrki ınvestıtsııalyq qoryn qurý kelisimine qol qoıyldy;
- Naýryz aıynda Tashkentte TMU, TÚRKSOI, Halyqaralyq Túrki akademııasy, Túrki mádenıeti men murasynyń halyqaralyq qory jáne Túrki memleketteriniń parlamenttik assambleıasynyń qoldaýymen djadıdter murasyn zertteýge arnalǵan halyqaralyq forým ótti;
- Sondaı-aq, naýryzda Bakýde Ázerbaıjan, Túrikmenstan, Ózbekstan prezıdentteri, TMU Bas hatshysy qatysqan sammıt ótti;
- Mamyr aıynda Túrkııadaǵy prezıdent saılaýynda Rejep Taııp Erdoǵan jeńiske jetti. Alǵashqylardyń biri bolyp ony TMU elderiniń basshylary quttyqtady;
- Shilde aıynda Ózbekstandaǵy prezıdent saılaýynda Shavkat Mırzıeev jeńiske jetti. Bul joly da TMU elderiniń prezıdentteri Shavkat Mırzıeevti alǵashqy bolyp quttyqtady;
- Tamyz aıynda Vengrııa astanasy Býdapeshtte Ózbekstan, Ázerbaıjan, Qyrǵyz Respýblıkasy, Túrikmenstan, Túrkııa basshylarynyń kezdesýleri ótti;
- Qyrkúıek aıynda Dýshanbede Ortalyq Azııa memleketteri basshylarynyń 5-shi Konsýltatıvtik kezdesýi ótti. Oǵan Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıev alǵash ret qatysty.
Sarapshy Ózbekstandy mysalǵa keltire otyryp, uıym elderi arasyndaǵy ekijaqty yntymaqtastyqtyń qarqyndy damý kórsetkishterine toqtaldy. Atap aıtqanda, Qazaqstan Ózbekstannyń Qytaı men Reseıden keıingi eń negizgi syrtqy saýda seriktesteriniń úshtigine kiredi. Bıyl 9 aıda Qazaqstan men Ózbekstan arasyndaǵy taýar aınalymy 3 mlrd dollardan asty.
Jyl saıyn Túrkııamen aradaǵy ózara saýda-sattyq kólemi artyp keledi. Tek byltyrdyń ózinde 370 jańa birlesken kásiporyn quryldy.
Ózbekstan men Vengrııa qus klasterin quryp, áýekompanııa ashyp, dári-dármek, komponentter men hımııalyq ónimder óndirisin jolǵa qoıýdy josparlap otyr. Ázerbaıjan men Ózbekstan energetıka, hımııa, kólik, mashına jasaý, qurylys salalarynda yntymaqtastyqty damyta túspek.
«Aldaǵy sammıtte qazirgi kúrdeli geosaıası jáne geoekonomıkalyq jaǵdaıda Túrki álemin odan ári ilgeriletý qajettiligi, saıası, áleýmettik-ekonomıkalyq jáne mádenı-gýmanıtarlyq ózara is-qımyl deńgeıin odan ári arttyrý máseleleri kóteriledi. Sondaı-aq, Taıaý Shyǵys qaqtyǵysynyń qazirgi jaǵdaıy jaıly pikir almasý, ustanymdy naqtylaý boıynsha máseleler bolatyny sózssiz», - dep atap ótti Ravshan Nazarov.
Onyń aıtýynsha, Túrki memleketteri uıymy búginde Eýropalyq Odaqtyń alǵash qurylǵan kezeńdegi ıntegratsııa jolynan ótip jatyr. Odan ári tıimdi damý úshin turaqtylyq pen qaýipsizdikti qamtamasyz etý, kólik-logıstıkalyq dálizderdi damytý, energetıkalyq máselelerdi eńserý sııaqty negizgi mindetterdi sheshý qajet.
«Sondyqtan kún tártibinde uıym qyzmetin ózge de yntymaqtastyq formattarmen ushtastyrý máselesi turýy kerek. Máselen, Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıevtiń Ortalyq Azııa memleketteri basshylarynyń 5-shi konsýltatıvtik kezdesýine qatysýy osynyń jarqyn kórinisi boldy dep sanaımyn. Kelesi kezdesýge Túrkııa prezıdenti de qurmetti qonaq retinde shaqyrylýy múmkin. Jalpy, Túrki memleketteri uıymy qazirgi ýaqytta mańyzdy ári serpindi damyp kele jatqan perspektıvaly halyqaralyq ıntegratsııalyq joba», - dep túıindedi Ravshan Nazarov.
Qorytyndylaı kele, saıasattanýshy Qaraǵandy oblysyndaǵy shahtada bolǵan apat kezinde qaza tapqan kenshilerdiń týystary men jaqyndaryna jáne búkil Qazaqstan halqyna kóńil aıtty.
