«QazaqGaz»-dyń ishki naryqqa gaz satýdaǵy basym quqyǵyn joıý usynyldy
«Búginde taýarlyq gazdyń 95%-yn «QazaqGaz» AQ monopolııalyq quqyqpen usynyp otyr. Іshki naryqqa búgin 18,6 mlrd tekshe metr, eksportqa Qytaı baǵytynda 7,2 mlrd tekshe metr gaz jóneltken. Sonymen birge, ishki naryqty tutyný kólemi únemi ósip kele jatqandyqtan, eksport únemi qysqarýda. Іshki naryqta baǵany qalyptastyrý júıesi ashyq emes. Munda 1000 tekshe metr gazdyń baǵasy 600-den 10 myń teńgege deıin qubylady. Іshki naryqqa gaz jetkizý tártibi naqtylanbaǵan», - dedi Serik Jumanǵarın.
Agenttik basshysy «QazaqGaz» kompanııasynyń qazirgi tártip boıynsha taýarlyq gaz satýdan 47% tabys kórip otyrǵanyn atady. Ol tabystyń bir bóligi qaryzdardy óteýge jumsalatyn kórinedi.
«Kezinde «QazTransGaz» AQ-ǵa basym quqyq berý el óńirlerin aýqymdy gazdandyrý, magıstraldyq, taratýshy gaz qubyrlaryn salý qajettiligimen negizdeldi. Mysaly, «Saryarqa» gaz qubyry «AstanaGaz QMG» AQ qarajaty jáne Eýrazııalyq Damý Banki men Halyq Bankten alynǵan qaryz esebinen qarjylandyryldy. Al óńirlik taratý jelileri tarıf esebinen, ıaǵnı qarapaıym halyqtyń qaltasynan qarjylandyrylady. Gazdandyrý kartasyndaǵy negizgi ereje oryndalmaıtyny túsinikti. Taýarlyq gazdy tasymaldaý naryǵynda «Intergaz Ortalyq Azııa» AQ, «Azııa gaz qubyry» JShS jáne «Beıneý Shymkent Gaz Qubyry» JShS jáne «QazTransGaz Aımaq» AQ taratý jelileri bar. Munda tabıǵı monopolııalar sýbektileri shyǵyndarynyń 35%-y memlekettik tarıftik retteýden shyǵarylyp, aýtsorsıngke berildi. Saldarynan, 2019 jyldan bastap 2021 jylǵa deıin osy jumystardyń quny 5,4 mlrd teńgeden 7,7 mlrd teńgege deıin nemese 42% ósti», - dedi ol.
Sondaı-aq, ol taýarlyq gazdy bólshek saýdada ótkizý naryǵynda naryqty monopolııasyzdandyrý protsesi bastalǵanyn málim etti. Mysaly, respýblıkanyń 6 óńirinde jeke operatorlardyń úlesi 15-20%-ǵa jetken. «QazTransGaz Aımaq» AQ taýarlyq gazdy ótkizýdiń bólshek saýda naryǵynda oryndalatyn jumystar kóleminiń shamamen 70%-yn bógde uıymdarǵa aýtsorsıngke bergen.
«Gaz baǵasyn memlekettik retteý saqtalsyn degen usynysymyz bar. Bul rette kvotalardy qalyptastyrýdyń naqty jáne ashyq ólshemsharttaryn aıqyndaı otyryp, ishki naryqqa gaz jetkizýdi kvotalaý tetigin engizý qajet.
Sondaı-aq, ishki naryqqa bırjadan tys gaz jetkizýge qol jetkizý erejelerin qabyldaı otyryp, taýarlyq gazdy satyp alýǵa jáne ony ishki naryqqa ótkizý isinde «QazaqGaz»-ǵa berligen aıryqsha quqyqty joıý kerek. Degenmen, «QazaqGaz»-dyń syrtqy naryqta gaz satýǵa berilgen aıryqsha quqyǵyn saqtaý usynylady», - dedi Serik Jumanǵarın.
