QazaqGaz ben Túrikmengaz arasyndaǵy uzaqmerzimdi yntymaqtastyq Galkynysh ken ornynyń strategııalyq mánin aıqyndaıdy — sarapshy

ASTANA. KAZINFORM — QazaqGaz ben Túrikmengaz arasyndaǵy uzaqmerzimdi yntymaqtastyq negizinen Galkynysh ken ornynyń strategııalyq mánin aıqyndaıdy. Osynaý ózara is-qımylda tsıfrlandyrý negizgi ról atqarady. Mundaı pikirdi saıasattanýshy Farhad Qasenov bildirdi. 

Sarapshynyń paıymynsha, zamanaýı tsıfrlyq sheshimderdi engizý, jetkizilim tıimdiligin, onyń ishinde Qazaqstannyń gaz tasymaldaý júıesi arqyly túrikmen gazyn syrtqy naryqqa eksportyn edáýir arttyra alady,

— Galkynysh ken orny tabıǵı gaz qory boıynsha álemdegi eń iri ken oryndarynyń biri sanalady. Túrikmenstan orasan zor resýrstarǵa ıe, al olardy tıimdi paıdalaný ulttyq kompanııalardyń kelisimdi ári úılesimdi jumysyn talap etedi. Eki seriktes te — QazaqGaz ben Túrkmengaz da joǵary álemdik standarttardy basshylyqqa alady. Bul gaz tasymaldaý ınfraqurylymyn paıdalanýdaǵy jabdyqtardy, protsesterdi jáne tásilderdi birizdendirýge múmkindik beredi, — deıdi Farhad Qasenov.

Bul tek tranzıtti jeńildetip qana qoımaıdy. Sonymen qatar ortaq óńirlik energetıkalyq keńistikti qalyptastyrýǵa jaǵdaı týǵyzady. Óıtkeni, Galkynysh ken orny osy turǵyda búkil óńirdiń qajettilikterin qamtamasyz etýdiń tiregine aınalady. Al Túrikmenstan eksporttyq múmkindigin arttyra otyryp, bir mezette búkil Ortalyq Azııanyń pozıtsııasyn kúsheıtedi.

— Negizinde, «ortalyqazııalyq otbasynyń» jekelegen músheleri — meıli ol Qazaqstan bolsyn, Túrikmenstan bolsyn nemese óńirdiń basqa memleketteri bolsyn, qanshalyqty myqty bolsa, onyń ózi de sonshalyqty turaqty ári yqpaldy bola túsedi. Mundaı seriktestik energetıkalyq kooperatsııany Ortalyq Azııanyń halyqaralyq arenadaǵy rólin kúsheıtip, strategııalyq shoǵyrlaný faktoryna aınala alady, — deıdi sarapshy.

Qazaqstan túrikmen gazyn óz aýmaǵy arqyly «Soltústik — Ońtústik» halyqaralyq dálizi arqyly tranzıtin qamtamasyz ete alady. Bul baǵytta bir mezgilde Iran, Reseı jáne Qytaıdyń qatysýymen jobalar júzege asyrylyp jatyr.

— «Soltústik — Ońtústik» dálizin damytýǵa qatysty halyqaralyq úderiste óz ustanymyn nyǵaıtý úshin Qazaqstan men Túrikmenstan eń aldymen is-qımyldaryn birizdendirýi jáne negizgi ınfraqurylym nysandarynyń ótkizý qabiletin birlesip arttyrýy qajet. Sóz óńirdiń kólik-energetıkalyq baılanystylyǵyn qalyptastyratyn temir joldar, gaz qubyrlary, munaı qubyrlary jáne avtomobıl magıstraldary jaıynda bolyp otyr. Búginde qoldanystaǵy baǵyttardy jańǵyrtý jáne temirjol jelileri men avtokólik dálizderin qosa alǵanda jańa qatynas joldaryn salý boıynsha belsendi jumys júrip jatyr. Mańyzdy baǵyttardyń biri — tsıfrlandyrý, birizdendirý jáne rásimderdi standarttaý arqyly «tar oryndardy» joıý. Bul kedendik óńdeýlerdi jedeldetýge jáne logıstıka tıimdiligin arttyrýǵa múmkindik beredi, — dep túsindiredi saıasattanýshy.

Ortalyq Azııanyń kólik jáne logıstıkalyq júıesindegi «sońǵy mılıa» máselesi rasynda da negizgi syn-tegeýirin bolyp qalyp otyr. Ol kóbine ınfraqurylymnyń fızıkalyq múmkindikterine emes, qujattamalyq jáne uıymdastyrýshylyq kedergilerge baılanysty.

— Bul tar oryndardy joıý úshin birqatar keshendi shara qajet. Birinshiden, termınaldardyń ótkizý qabiletin arttyrý jáne júkterdi óńdeýdiń zamanaýı tehnologııalaryn engizý kerek. Ekinshiden, erejelerdi birizdendirý, biryńǵaı tarıfter engizý jáne elektrondyq qujat aınalymyna kóshý arqyly kedendik rásimderdi jedeldetý qajet. Úshinshiden, árıne elder arasyndaǵy tsıfrlyq júıelerdi sınhrondaý kerek. Osy turǵyda Túrikmenbashy portynyń damýy jáne qaıta tıeý habtaryn qurý óńirdiń kólik aǵymdarynyń teńgerimin ózgerte alady. Port ınfraqurylymyn jańǵyrtý júkterdi óńdeý jyldamdyǵyn arttyrady jáne ótkizý qabiletin keńeıtedi. Bul Túrikmenstan arqyly ótetin baǵyttardy anaǵurlym básekege qabiletti qylady, — dedi Farhad Qasenov.

Buǵan deıin Qazaqstan men Túrikmenstan arasynda qandaı kelisimder jasalǵanyn jazǵan edik.