Prezıdent: Shymkentte metallýrgııa, qurylys salasy, azyq-túlik óndirisi qarqyndy damyp jatyr
ShYMKENT. KAZINFORM – Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Shymkent qalasynyń jurtshylyǵy aldynda sóz sóıledi, dep habarlady Aqorda.
Prezıdent Kongress-holǵa jınalǵan jergilikti qaýym aldynda sóılegen sózinde shaharǵa jumys saparymen arnaıy kelgenin, shyraıly Shymkent elimiz úshin óte mańyzdy qala, tarıhy tereń qasterli meken ekenin atap ótti.
– Halqymyz Shymkentti shyraıly shahar dep ataıdy. Rasynda bul jerdiń aýa raıy da, adamdary da óte keremet, erekshe dep aıtýǵa bolady. Qala turǵyndary óte eńbekqor, taza, isker azamattar. Osy jerde otyrǵan ár azamattyń eńbegi mol. Men barshańyzǵa shyn kóńilimmen rızashylyǵymdy bildiremin. Kóne shahar toǵyz joldyń torabynda tur. Uly Jibek joly kezinde osy aımaqtan ótkeni belgili. Shymkentte erte zamannan beri saýda-sattyq órken jaıdy, túrli mádenıetter men dástúrlerdiń izi qaldy. Bul kerýenniń kóshi áli de úzilgen joq. «Batys Eýropa – Batys Qytaı» kólik dálizi osy qalany basyp ótedi. Kúre joldyń arqasynda shahardyń strategııalyq mańyzy arta tústi. Meniń birer jyl buryn Shymkent halqymen kezdeskenim esterińizde bolar. Sol kezde aıtqan sózimdi taǵy da qaıtalap ótkim keledi: «Bereke degenimiz – ekonomıka, al yntymaq degenimiz – saıasat». Shyn máninde, osy eki qundylyq elimizdi alǵa bastaıdy. Muny Shymkenttiń búgingi kelbetine qarap aıtýǵa da bolady. Shahar jyl ótken saıyn qaryshtap damyp keledi. Kóptegen óndiris oryndary ashylyp jatyr. Meniń tapsyrmammen birneshe áleýmettik nysan salyndy. Atap aıtqanda, Kongress-holl, eki Oqýshylar saraıy, 11 jaıly mektep boı kóterdi. Aıtpaqshy, Shymkenttiń bir top azamaty Kongress-holdy «Tulip Hall» dep atamaı, bul ǵımaratqa «Qyzǵaldaq saraıy» nemese «Qyzǵaldaq» degen ataýdy berý jóninde usynys aıtyp jatyr. Menińshe, oryndy pikir, kelisýge bolady. Olaı bolsa, saraıdyń ataýy «Qyzǵaldaq» bolsyn. «Qyzǵaldaq saraıy» degen sál uzaqtaý eken. Byltyr qalada jalpy aýmaǵy 1,3 mıllıon sharshy metr bolatyn turǵyn úı salyndy. Metallýrgııa, qurylys salasy, azyq-túlik óndirisi qarqyndy damyp jatyr. Byltyr qala ekonomıkasy 11 paıyzǵa ósti. Shymkentte 300-den astam ınvestıtsııalyq joba júzege asyrylýda. Sonyń nátıjesinde 9 myń turaqty jumys orny ashyldy. Tek byltyrdyń ózinde qalaǵa 770 mıllıard teńgege jýyq ınvestıtsııa tartylǵan, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent halyq arasynda Shymkentti «kásipkerlerdiń otany» dep ataıtynyna nazar aýdaryp, qala ekonomıkasynyń jartysynan kóbi 140 myńǵa jýyq shaǵyn jáne orta bıznes nysanynyń enshisinde ekenin jetkizdi.
– Megapolıstiń demografııalyq ósimi de joǵary. Tabıǵı ósimmen birge, munda kóship kelip jatqandar kóp. Osynyń ózi qalanyń tirshilikke qolaıly, bolashaǵy zor ekenin kórsetedi. Biraq baqylaýsyz kóshi-qon, ıaǵnı, mıgratsııa tıisti tehnıkalyq jáne áleýmettik ınfraqurylymǵa áser etedi. Muny da umytpaýymyz kerek. Árıne, Shymkent men jańa aıtyp ótken tabystyń bárine, eń aldymen, eńbekqor, isker ári uıymshyl halqynyń arqasynda jetip otyr. Qazirgi almaǵaıyp zamanda bul qasıetter ár azamattyń boıynan tabylýy kerek dep sanaımyn, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev álem betpe-bet kelip otyrǵan jańa syn-qaterlerge qatysty pikir bildirdi.
– Barshańyzǵa belgili, jahandyq saýda soǵysynyń órshýi saldarynan dúnıe júzinde kúrdeli ahýal qalyptasyp keledi. Eger mundaı teketires oryn alsa, onyń zardabyn barlyq el tartady. Oǵan esh kúmán joq. Bul rette biz Prezıdent Tramptyń atalǵan qaqtyǵysqa qatysy bar elderdiń ustanymdaryn naqtylap, múmkindiginshe kelissóz bastaý úshin 90 kún moratorıı jarııalaý týraly baıypty sheshimin quptaımyz. Sarapshylar elderdiń bir-birine qarsy tarıfter engizýi álem ekonomıkasynyń quldyraýyna túrtki bolyp, halyqaralyq saýda-sattyqtyń búkil erejesin tas-talqan etýi, tipti, onyń sońy qarýly qaqtyǵystarǵa deıin ulasýy múmkin dep eskertedi. Apta basynda barlyq negizgi ındeksterdiń máni tómendep, munaı baǵamy barreline 60 dollardan aspady. Alaıda Amerıka bıligi tarıfterdi keıinge qaldyrý týraly sheshimin jarııalaǵan soń, bırjadaǵy baǵalar ósti. Qazir jaǵdaı birshama turaqtalǵany baıqalǵanymen, álemdik qor naryǵy men shıkizat bırjalary buryn-sońdy bolmaǵan mazasyz kúıge túsip tur. Álemniń qatań tarıftik qaqtyǵystar saıasatyna kóshkeni anyq. Áńgime kezekti retsessııa jaıynda ǵana emes, jahandyq ekonomıkanyń irgesin shaıqap, halyqaralyq qatynastar júıesine aýyr zardabyn tıgizetin daǵdarysqa bet alǵanymyzda bolyp otyr. Biz qazirgi ahýaldy muqııat saraptap, barlyq qaýip-qaterdi eskerip jatyrmyz. Eshbir qıyndyqqa qaramastan, Qazaqstan jan-jaqty jańǵyrý jolynan aýytqymaıdy, strategııalyq baǵdarymyz da ózgermeıdi. Biz ınfraqurylym, kólik, ónerkásip, aýyl sharýashylyǵy, tsıfrlandyrý jáne basqa da baǵyttar boıynsha iri jobalarymyzdy júzege asyra beremiz. Jumys toqtamaıdy. Sondaı-aq, árıne, memleketimiz áleýmettik mindettemelerin oryndaıdy, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent jahandyq ahýalǵa meılinshe beıimdelip jumys isteý, ıaǵnı, ár qadamdy muqııat oılastyryp, salmaqty sheshimder qabyldaý arqyly Qazaqstan ekonomıkasyn túrli syn-qaterden saqtap qalý mańyzdy ekenine toqtaldy.
– Sondyqtan Úkimet kez kelgen máseleni aldyn ala qarastyryp, tıimdi jáne batyl áreket etýge tıis. Elimizdiń múmkindikteri mol, áleýeti orasan zor. Qańtar-naýryz aılary boıynsha ishki jalpy ónimniń ósimi 5,8 paıyz boldy. Bul – qazirgi kúrdeli jaǵdaıda óte jaqsy kórsetkish dep kúmánsiz aıtýǵa bolady. Ulttyq ekonomıkamyz negizinen kólik salasy, qurylys salasy, ónerkásip jáne saýda-sattyq esebinen damyp jatqanyn atap ótkim keledi. Bul – óte mańyzdy jetistik. Sonymen qatar álemdik daǵdarys kúsheıip ketken jaǵdaıda elimiz Ulttyq qor rezervi men altyn valıýta qorynyń múmkindikterin qoldana alady. Osyndaı kúrdeli ýaqytta bizdiń kásipkerlerimiz de erekshe belsendi jumys isteıdi dep senemin. Sebebi olardy eshqandaı qıyndyqqa qaramaı eńbek ete alatyn naqty istiń adamdary dep esepteımin. Bizge qazir qur sózdiń esh qajeti joq. Biz bárimiz bir el bolyp tek tabandy jáne tıimdi jumys isteýimiz kerek, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdenttiń aıtýynsha, Qazaqstan halyqaralyq qoǵamdastyqtyń jaýapty múshesi retinde ashyq saýda, taýarlar men qyzmetterdiń erkin qozǵalysy qaǵıdattaryn berik ustanady. Sondaı-aq elimiz barlyq seriktesterimen ózara senimge, ashyq dıalogqa negizdelgen qarym-qatynas qurady.
– Saýda-sattyq – damýdyń kózi. Jekelegen eldermen qatar, tutas aımaqtardyń ózi saýdanyń arqasynda órkendep, kórkeıe tústi. Qazaqstan Shyǵys pen Batysty, Soltústik pen Ońtústikti jalǵaıtyn saýda joldarynyń toǵysynda tur. Bul – bizdiń geografııalyq ereksheligimiz ǵana emes, tarıhı taǵdyrymyz deýge bolady. Demek biz elimizdiń mańdaıyna jazylǵan osy strategııalyq múmkindikti utymdy paıdalanýymyz kerek. Sondyqtan Qazaqstan asa mańyzdy halyqaralyq kólik-logıstıka jobalaryn júzege asyrý isine belsendi túrde qatysa bermek. Bizdiń negizgi maqsatymyz bárine túsinikti dep oılaımyn. Biz taǵdyr qosqan kórshiles eldermen jemisti jáne jan-jaqty yntymaqtastyqty nyǵaıta beremiz. Ult múddesin bárinen bıik qoıyp, baıypty jáne baısaldy syrtqy saıasatty júrgizemiz. Qazaqta «Kórshi aqysy – Táńir haqysy» degen sóz bar. Kórshi memleketterdiń bárimen tatý-tátti ómir súrip jatyrmyz. Biz qashanda bul máselege aıryqsha mán beremiz. Kórshimizde órt shyqsa, onyń jalyny bizdi de sharpıdy. Sondyqtan irgeles elderdiń bárinde tynyshtyq pen turaqtylyq bolǵanyn qalaımyz. Árıne, munyń barlyǵy – ýaqytsha qıyndyqtar. Eń bastysy, bizdiń baǵdarymyz aıqyn, jolymyz ashyq. Alǵa qoıǵan maqsattarymyzdy mindetti túrde iske asyramyz. Úkimet pen ákimderdiń negizgi mindeti – qolǵa alǵan reformalar men jobalardy tııanaqty júzege asyrý. Sonda ǵana ulttyq ekonomıkamyz da turaqty damý jolyna túspek, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev salyq reformasy jaıynda pikir bildirdi.
– Jańa Salyq kodeksin ázirleýge tapsyrma bergen kezde men meılinshe túsinikti, turaqty ári ádil salyq saıasatyna kóshý jóninde mindet qoıdym. Shyn máninde, biz salyq saıasatyn qatańdatpaımyz, kerisinshe retke keltiremiz. Qazirgi kodeks kóp ózgeriske ushyraǵan. Zańǵa táýeldi aktilerge jáne jekelegen jaǵdaılarda basqasha ereje qoldanatyn erekshelikterge toly. Kodeks oqyp, túsinýge qıyn qujatqa aınalǵan. Sonyń saldarynan kásipkerler men memlekettik qyzmetkerler ony árqalaı qabyldap, óz ýájderin alǵa tartady. Qaptaǵan jeńildikter men salyq rejımderi kásipkerlerdiń bir bóligine artyqshylyq berse, taǵy biri oǵan narazy. Ol da negizsiz emes. Bastapqyda salyq jeńildigi ekonomıkanyń belgili bir salalary men bıznestiń naqty sanattaryn qoldaý maqsatynda engizilgen edi. Biraq kásipkerler jeńildikti bas paıdasyna jaratyp, salyqtan jaltaryp, bıznesterin bólshekteı bastady. Mundaı jaǵdaıǵa biz jol bere almaımyz. Qazaqstan jappaı ofshor aımaǵyna aınalyp ketpeýi kerek. Munyń bári salyqty basqarý júıesin kúrdelendirip, salyq júktemesi ádiletsiz bólinetin jaǵdaıǵa ákep soqty. Qazir Parlamentte múldem jańa Salyq kodeksi qaralyp jatyr. Atalǵan qujat bıznestiń de, memlekettiń de múddesin eskerip, kásipkerlerdi salyqty durys tóleýge yntalandyrýǵa tıis. Qosymsha salyq túsimderi damý bıýdjetin ulǵaıtyp, jańa mektepter, aýrýhanalar jáne basqa da áleýmettik nysandar salýǵa múmkindik beredi. Ashyq jáne turaqty salyq júıesi elimizdiń ınvestıtsııalyq áleýetin kúsheıtedi. Osynyń bári azamattardyń ál-aýqatynyń jaqsarýyna, tutas ekonomıkanyń ósimine, ıaǵnı, túptep kelgende, bıznestiń damýyna óte tıimdi ári paıdaly bolmaq. Árıne, osyndaı kúrdeli kezeńde bizge eń aldymen aýyzbirshilik kerek. Halqymyzda «Yrys yntymaqty elge barady» degen jaqsy sóz bar. Uıysa bilgen ulttyń upaıy túgel. Sondyqtan jurtty ortaq maqsatqa jumyldyrý óte mańyzdy, -– dedi Memleket basshysy.
Prezıdent «Taza Qazaqstan» aktsııasyna aıryqsha toqtalyp, bul joba az ýaqyt ishinde búkil eldi biriktirip, jalpyulttyq sıpatqa ıe bolǵanyn atap ótti.
– Osy bastamaǵa shymkenttik aǵaıyn da belsene atsalysyp jatyr. Byltyr qalada 200-den astam aýla men qoǵamdyq oryn tazartyldy, 200 myńnan astam aǵash otyrǵyzyldy. «Taza Qazaqstan» aınalany tazalaýmen nemese senbilikke shyǵýmen shektelmeıdi. Onyń aýqymy jáne maǵynasy óte keń. Tazalyq degenimiz – eń aldymen, ishki mádenıettiń ólshemi. Elimizdegi ár azamattyń jany taza, qoly men isi taza bolsa, shyn máninde ozyq oıly ultqa aınalamyz. Osy mańyzdy iste Shymkent qalasy óziniń «shyraıly» degen atyna saı bolyp, kósh bastaýy kerek. Elimizde zań men tártip birjola ústemdik qurýǵa tıis. Bul – mán-maǵynasy erekshe maqsat. Baýyrjan Momyshulynyń «Tártipke bas ıgen qul bolmaıdy» degen sózi eshqashan mańyzyn joǵaltpaıdy. Zańdy saqtap, tártipke baǵyna bilsek, maqsatymyzǵa jetemiz, kez kelgen daǵdarysty eńsere alamyz. Qazirgi bulyńǵyr zamanda elimizge zańǵa negizdelgen tártip aýadaı qajet. Zańdy buzǵan azamattardy mindetti túrde jaýapqa tartý kerek. Basqa jol joq. Osylaısha, ádiletti, qaýipsiz, qýatty jáne taza Qazaqstandy quryp, órkendegen el bolamyz, – dedi Memleket basshysy.
Sóz sońynda Prezıdent Shymkent jurtshylyǵyna rızashylyǵyn bildirip, eńbekterine tabys tiledi.
Aıta keteıik, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Shymkent qalasyna bardy.