Prezıdent saılaýyna — 1 jyl
Osydan týra bir jyl buryn, 20 qarasha kúni elimizde kezekten tys prezıdent saılaýy ótti. Respýblıkanyń basty saıası dodasyna búkil saılaýshylardyń 69 paıyzy nemese 8 mln 300 myń 46 adam belsendi qatysyp, óz tańdaýyn jasaǵan edi, dep habarlaıdy Kazinform.
Este bolsa, 2022 jyldyń 1 qyrkúıeginde «Ádiletti memleket. Birtutas ult. Berekeli qoǵam» atty Qazaqstan halqyna Joldaýyn arnaǵan Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev sol jyldyń kúzinde kezekten tys Prezıdent saılaýyn ótkizýdi usynǵan bolatyn.
«Bıyl kúzde kezekten tys Prezıdent saılaýyn ótkizýdi usynamyn. Ádiletti Qazaqstandy qurý jolynda túbegeıli jáne jan-jaqty reformalardy tabysty júzege asyrý úshin halyqtyń jańa senim mandaty qajet. Men úshin memleket múddesi bárinen bıik. Sondyqtan men ókilettik merzimimdi qysqartýǵa jáne kezekten tys Prezıdent saılaýyna barýǵa daıynmyn. Sondaı-aq, men kóp oılanyp, Prezıdent ókilettigi merzimderiniń sanyn jáne uzaqtyǵyn qaıta qaraý qajet degen baılamǵa keldim. Prezıdent mandatyn uzaqtyǵy 7 jyldyq bir merzimmen shekteýdi usynamyn. Biraq, qaıta saılanýǵa tyıym salynady», — degen edi Qasym-Jomart Toqaev.
Sol jyldyń qyrkúıeginde Túrkistan oblysyna saparlaǵan Qazaqstan Prezıdenti óńir jurtshylyǵymen kezdesý barysynda Memleket basshysyn bir merzimge ǵana saılaýǵa qatysty reformanyń mán-jaıyn túsindirip berdi.
«Taǵy bir asa mańyzdy reforma — Prezıdenttiń bir ǵana merzimge saılanýy. Bizdiń aımaqtaǵy qaı memleketti alyp qarasańyz da, mundaı ózgeris múldem bolmaǵan. Sondyqtan bul reforma demokratııa jolyndaǵy batyl qadam dep senemin. Táýekelge bel býsaq ta, osyndaı sheshim halqymyzdyń jarqyn bolashaǵy úshin kerek dep kámil senemin. Bul reforma ne úshin jasalmaqshy degen suraq paıda bolýy múmkin. Másele mynada: Prezıdenttik laýazymǵa kóp jyl boıy bir ǵana adam ıe bolmaýy kerek. Álemde bolsyn, bizdiń elimizde bolsyn kóp jyl boıy bir ǵana adam eń joǵary laýazymǵa ıe bolsa, mundaı jaǵdaı elge de, Memleket basshysyna da abyroı ákelmeıdi. Biz bolashaqqa nyq senimmen qarap, adal, daryndy saıasatkerlerge jol ashýymyz kerek», -degen bolatyn Prezıdent.
Sonymen saılaý 2022 jyldyń 20 qarashasy kúni ótti. Barlyq óńirde 10 033 saılaý ýchaskesi jumys istedi.
Al shet memleketterdegi Qazaqstan ókildikteri janynda 68 ýchaske quryldy. Naqtylanǵan saılaýshylar tizimderine saı, jalpy saılaýshylar sany 11 mln 953 myń 465 adamdy qurady.
Onyń 8 mln 300 myń 46 adamy nemese 69,44 paıyzy daýys berýge arnalǵan bıýlletenderdi aldy.
Daýys berý nátıjesinde Qasym-Jomart Toqaevqa 6 mln 456 myń 392 saılaýshy nemese olardyń 81,31 paıyzy, Jıgýlı Daırabaevqa 271 641 nemese 3,42 paıyzy, Qaraqat Ábdenge 206 myń nemese 2,6 paıyzy, Meıram Qajykenge 200 907 nemese 2,53 paıyzy, Nurlan Áýesbaevqa 176 116 nemese 2,22 paıyzy jáne Saltanat Tursynbekovaǵa 168 731 nemese 2,12 paıyz daýys berdi.
Bıýlletenge alǵash ret engizilgen «Bárine qarsymyn» baǵanyn 460 484 nemese 5,8 paıyz saılaýshy tańdady. Osylaısha, saılaý qorytyndysy Memleket basshysynyń aýqymdy reformalary men bastamalaryna degen halyqtyń qoldaýyn pash etti.
Saılaýdy ázirleý men ótkizýdi uıymdastyrý Qazaqstan ulttyq zańnamasyna jáne halyqaralyq mindettemelerine, ashyqtyq jáne aıqyndyq qaǵıdattaryna sáıkes júzege asyryldy. Ýchaskelerde múgedektigi bar azamattardyń daýys berýi úshin qajetti jaǵdaılar jasaldy.
Kórý qabileti nashar azamattar úshin alǵash ret saılaý bıýlletenderine braıl qarpimen trafaretter jasalyp, barlyq saılaý ýchaskeleri olarmen qamtamasyz etildi.
Daýys berý kúni QR Prezıdenttigine kandıdattardyń 11 myńnan asa senim bildirgen adamdary, sheteldik halyqaralyq uıymdardyń 641 baıqaýshysy, saıası partııalardyń 15,5 myńnan asa baıqaýshysy, qoǵamdyq birlestikterden 30 myńnan asa baıqaýshy saılaýdy baqylaýdy júrgizdi.
Saılaý ýchaskelerinde 1225 qazaqstandyq BAQ ókilderi, 23 eldiń 41 sheteldik BAQ-tyń akkredıttelgen jýrnalısteri aqparat taratty. Olardyń qyzmeti saılaýshylar men saılaý protsesine qatysýshylardyń quqyqtaryn qamtamasyz etýge oń yqpal etti.
Baıqaýshylar men sarapshylar saılaýshylardyń óz azamattyq ustanymy men elektorattyq belsendiligin tanytyp qana qoımaı eldiń múddesi men bolashaǵy jolynda saıası jaýapkershilik tanytqanyn, sondaı-aq saıası naýqannyń joǵary deńgeıde uıymdastyrylǵanyn, saılaý komıssııalary músheleriniń kásibı daıarlyǵyn, tehnologııalyq jańalyqtardyń engizilgenin jáne saılaý ýchaskeleriniń tıisinshe qamtylǵanyn erekshe atap kórsetti.
22 qarashada Ortalyq saılaý komıssııasy Qasym-Jomart Toqaevty Prezıdent retinde tirkedi.
Al Qasym-Jomart Kemeluly Prezıdent retinde 26 qarashada ant berdi.
«Qazaqstan halqyna adal qyzmet etýge, Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasy men zańdaryn qatań saqtaýǵa, azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryna kepildik berýge, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń ózime júktelgen mártebeli mindetin adal atqarýǵa saltanatty túrde ant etemin», — dedi Qasym-Jomart Toqaev Konstıtýtsııaǵa qolyn qoıyp turyp.
Saıasattanýshy Aman Mámbetaev Prezıdentke tap kelgen qazirgi kezeń oǵan da, onyń komandasyna da óte kúrdeli bolyp turǵanyn aıtady.
Bul kezeń memlekettiń avtorıtarlyq júıeden Parlamenttiń keńeıtilgen ókilettigi bar parlamenttik-prezıdenttik modeline ózgerýin qamtıdy.
Sonymen qatar avtorıtarızmnen bas tartatyn saıası qurylym qurýdy da kózdeıdi.
«Elimizde oryn alǵan syn-tegeýrinder men tragedııalarǵa qaramastan ótken jyldyń ishinde Prezıdent halyqqa barynsha jaqyn ekendigin jáne problemalardy sheshýge múkindiginshe jumylǵanyn kórsete bildi. Ol daǵdarysty jaǵdaılarǵa qarsy jyldam, shuǵyl ári ashyq áreket etti Prezıdent týyndaǵan daǵdarystarǵa qaramastan eldiń negizgi strategııalyq maqsattarynan taımaı, múltiksiz ustanymyn saqtap qaldy», — dedi saıasattanýshy.
