Memleket basshysy: Referendým — el taǵdyryn halyqpen sheshýdiń joly
ASTANA. KAZINFORM — Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev QR Konstıtýtsııasynyń 30 jyldyǵyna arnalǵan «Konstıtýtsııa jáne memlekettilik: quqyq pen bolashaq dıalogy» atty ǵylymı-praktıkalyq konferentsııada sóz sóıledi, dep habarlaıdy Aqordanyń baspasóz qyzmeti.
Onyń sózinshe, elimizde «Respýblıkalyq referendým týraly» zań shırek ǵasyr buryn qabyldandy. Biraq osy kezge deıin birqatar sebeppen búkil halyq ózekti máseleler boıynsha daýys bermedi.
— Al azamattarymyz el taǵdyryna qatysty ár máselege óz oı-pikirin, kózqarasyn ashyq bildirgisi keldi. Qoǵamymyzda dál osyndaı suranys boldy. Sondyqtan referendým ótkizý týraly bastamaǵa barsha halyq biraýyzdan qoldaý kórsetti. Jurtymyz Konstıtýtsııaǵa engizilgen túzetýlerdi zor qulshynyspen jaqtap, daýys berdi. «Memlekettik bıliktiń birden-bir bastaýy — halyq» degen Konstıtýtsııa baby naqty júzege asyryldy. Bul qoǵamymyzdaǵy saıası úrdiske zor serpin berdi. Endi elimizdegi barlyq mańyzdy sheshimderdi bir el bolyp talqylap, birge qabyldaıtyn boldyq. Byltyr Atom elektr stansasyn salýǵa qatysty ótken referendým — sonyń aıqyn dáleli, — dedi Toqaev.
Memleket basshysy atap ótkendeı, shyn máninde, 2022 jyly júrgizilgen reforma Qazaqstannyń konstıtýtsııalyq qurylymy tarıhyndaǵy eń mazmundysy edi. Mundaı reformany qolǵa alýǵa sol kezeńdegi óte kúrdeli saıası jaǵdaı sebep boldy.
— Referendýmda Ata zańǵa túzetý engizýmen shektelip qalmaı, Konstıtýtsııanyń jańa jobasyn daýysqa salý týraly kóptegen usynys aıtyldy. Mundaı bastamalardyń kóterilýi beker emes edi. Zańnamalyq turǵydan oryndy ári saıası jaǵynan bıliktiń bedelin arttyratyn aıtarlyqtaı ońtaıly tásil bolyp kórindi. Alaıda 1995 jyly qabyldanǵan Konstıtýtsııany reformalaýmen shektelip, onyń negizgi mán-mazmunyn saqtaý jóninde sheshim qabyldadym. Osy arqyly Konstıtýtsııanyń basty erejelerinen aınymaıtynymyzdy dáleldedik. Sondaı-aq el birligi, halyqtyń tynysh ári berekeli ómirin qamtamasyz etý jáne ishki saıası turaqtylyqty saqtaý sekildi memleketimizdiń joǵary qundylyqtaryn berik ustanatynymyzdy kórsettik, — dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev osy sheshimniń arqasynda búgin Konstıtýtsııanyń 30 jyldyq mereıtoıyn atap ótip otyrǵanymyzdy alǵa tartty.
— Degenmen jańa saıası jaǵdaıǵa, qoǵamdy jan-jaqty jańǵyrtý mindetterine saı kelmeıtin Konstıtýtsııadaǵy erejeler referendým arqyly joıyldy. Sondyqtan naqty reformanyń nátıjesinde Konstıtýtsııa baptarynyń úshten biri jańartyldy. Bul — konstıtýtsııalyq reforma aýqymynyń aıqyn kórsetkishi. Kóp jyldan beri qoǵamnyń kókeıinde júrgen Ádildik, Ashyqtyq, Eseptilik, Jaýapkershilik qaǵıdattary Ata zańda kórinis tapty. Azamattardyń Konstıtýtsııaǵa senimi nyǵaıa tústi. Referendým ótkizýdegi basty maqsat osy bolatyn, — dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev 2019 jyldan beri kezeń-kezeńimen birneshe saıası reforma júrgizip, saıası júıeni dáıekti túrde jańǵyrtqanyn aıtty.
— Osy zalda otyrǵan azamattardyń kóbi sol úlken ózgeristerdiń bel ortasynda júrdi. Ashyǵyn aıtqanda, biz birshama kedergige tap boldyq. Saıası ortanyń belgili bir bóligi qoǵamdy jańǵyrtýdy kózdeıtin bastamalarymyzǵa kúmánmen qarady, tipti qabyldaı almady. Búginde biz tańdaǵan strategııalyq baǵyttyń durys ekenine kózimiz jetti. Bul elimizdi órkenıetti qoǵam qurý jolyna bastaıdy, — dedi Memleket basshysy.
Prezıdent 2022 jyly ótken referendým ultymyzdy buryn-sońdy bolmaǵan deńgeıde uıystyryp, memleket aldyndaǵy strategııalyq mindetterdiń tóńiregine toptastarǵanyn atap ótti.
— Azamattarymyzdyń jańa saıası baǵdardy biraýyzdan qoldaýy alǵa ilgerileýden basqa jol joq ekenin aıqyn kórsetti. Tarıhı ólshem turǵysynan óte qysqa ýaqyt ishinde qoǵam saıası kemeldik pen azamattyq jaýapkershilikti kúsheıtetin irgeli ózgeristerdi bastan ótkerdi. Ádiletti Qazaqstandy qurý protsesin endi eshkim toqtata almaıdy. Ótkenge oralýǵa, eń aldymen, elimizdiń jastary jol bermeıdi. Bilimdi jas urpaq keleshekke kóz tigedi. Olar Qazaqstandy jańa zamannyń talabyna saı keletin órkenıetti memleket retinde kórgisi keledi, — dedi Toqaev.
Buǵan deıin Memleket basshysy ata zańnan bıik eshteńe joq ekenin aıtqan edi.