Prezıdent memlekettik basqarýdy damytýdyń 2030 jylǵa deıingi jańartylǵan tujyrymdamasyn bekitti
ASTANA. KAZINFORM – Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Qazaqstan Respýblıkasynda memlekettik basqarýdy damytýdyń 2030 jylǵa deıingi tujyrymdamasy: «adamǵa baǵdarlanǵan» «Eń aldymen adamdar» modelin qurý» tujyrymdamasyn jańa redaktsııada bekitti.
Memlekettik basqarýdyń jańa modeli «halyq únine qulaq asatyn», tıimdi, esep beretin, kásibı jáne pragmatıkalyq memleket qaǵıdattaryna negizdeledi. «Zań jáne tártip» tujyrymdamasy qaǵıdattarynyń saqtalýy qamtamasyz etiletin bolady.
Qaǵıdattar memlekettik basqarý júıesiniń negiz qalaýshy qasıetterin, mańyzdy sıpattamalaryn kórsetedi jáne memlekettik saıasatty qalyptastyrý men iske asyrýda, sondaı-aq memlekettik sheshimder qabyldaýda baǵdar retinde qyzmet etýge arnalǵan.
«Halyq únine qulaq asatyn memleket» qaǵıdaty
«Halyq únine qulaq asatyn memleket» qaǵıdaty - memlekettik apparattyń ashyqtyǵyn qamtamasyz etýge, memlekettik sheshimder qabyldaý protsesine jurtshylyqtyń qatysýy úshin qajetti jaǵdaılar jasaýǵa jáne azamattardyń syndarly saýaldaryna jedel den qoıýǵa saıyp keletin memlekettik basqarýdyń basymdylyq etýshi qaǵıdaty.
«Halyq únine qulaq asatyn memleket» qaǵıdatynyń basymdyǵy barlyq áleýmettik toptar men azamattyq sektor sýbektilerin qamtıtyn, azamattardyń problemalaryn tıimdi sheshýge jáne qoǵamdyq pikirdi esepke alýǵa baǵdarlanǵan halyqpen syndarly dıalogty ornyqty qoldaý bolyp tabylady.
«Halyq únine qulaq asatyn memleket» tásili tıimdi basqarý aqparatty taratýdan nemese saıasatty «joǵarydan tómenge» iske asyrýdan góri aýqymdyraq nárseni qajet etedi dep boljaıdy. Ol keri baılanysty, ıdeıalar men jurtshylyq pikirlerin belsendi izdeýdiń mańyzdylyǵyn moıyndaıdy. Muny jurtshylyqpen konsýltatsııalardy, saýalnamalardy, jalpy jınalystardy, onlaın- forýmdardy jáne basqa da qatysý tetikterin qosa alǵanda, ártúrli quraldardyń kómegimen jasaýǵa bolady.
Tıimdi memleket qaǵıdaty
Qaǵıdattyń negizinde memlekettiń qolda bar resýrstaryn barynsha tıimdi paıdalana otyryp, alǵa qoıylǵan maqsattar men mindetterge qol jetkizý jatyr. Sonymen bir mezgilde memlekettik basqarý júıesi memlekettik basqarý ınstıtýttary qyzmetiniń tıimdiligi men nátıjeliligin jáne memlekettik kórsetiletin qyzmetterdiń sapasyn ólsheýge múmkindik berýge tıis.
Tıimdilikti baǵalaý memlekettik basqarýdyń ónimdiligin arttyrýdy qamtamasyz etý úshin udaıy túrde júrgizilýge tıis.
Esep beretin memleket qaǵıdaty
Bul qaǵıdat aqparattyq ashyqtyqty, qoljetimdilikti, qoǵamǵa esep berýshilikti qamtıdy. Ol azamattardyń memlekettik sheshimder qabyldaýǵa qatysýyna, sondaı-aq azamattarmen ózara is-qımyl kezinde zamanaýı aqparattyq tehnologııalar men jańa kommýnıkatsııalar quralyn keńinen paıdalanýǵa negizdeledi.
Memlekettik organdardyń aqparatyna qoljetimdilikti sapa turǵysynan arttyrý jáne azamattardyń aqparatqa quqyqtaryn qorǵaý tetikterin ońaılatý mańyzdy. Memlekettik basqarý ınstıtýttary úshin qoǵamdyq ıgilik jeke múddelerden joǵary turýǵa tıis.
Azamattardyń úmitterin eskere otyryp, senimniń ósýi jáne barynsha boljanatyn saıasat memlekettik basqarý ınstıtýttarynyń beriktigin nyǵaıtýǵa yqpal etedi. Joǵary ádeptilik standarttaryn saqtamaı jáne sybaılas jemqorlyqqa tózbeýshilik tanytpaı, memlekettik basqarý ınstıtýttaryna degen senimdi nyǵaıtý múmkin emes.
«Zań jáne tártip» qaǵıdaty.
Bul qaǵıdat memleket pen qoǵamnyń ózara is-qımyly men jumys isteýiniń negizgi qaǵıdattarynyń biri retinde aıqyndalyp, eldegi zańdylyq men tártipti nyǵaıtýǵa baǵyttalady.
Qazirgi ýaqytta quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetin jetildirý boıynsha quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alýǵa jáne halyqqa qyzmet kórsetýge basa nazar aýdara otyryp, servıstik modeldiń tıimdiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan sharalar qabyldanyp jatyr.
«Zań jáne tártip» qaǵıdatyna sáıkes memlekettik jáne quqyq qorǵaý organdarynyń jumysy halyqtyń quqyqtyq saýattylyǵy deńgeıin arttyrýǵa, zańdar men quqyqtyq normalardy saqtaýǵa baǵdarlanǵan turaqty ádetter men minez-qulyqty qalyptastyrýǵa baǵyttalýǵa tıis.
Zań men ádildiktiń saqtalýyn, azamattarǵa qyzmet kórsetý sapasyn arttyrýdy qamtamasyz etý mańyzdy.
Osy qaǵıdatty iske asyrýdyń negizgi tásilderi Qoǵamda zań men tártip ıdeologııasyn ilgeriletý jónindegi 2025-2030 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamada bekitilgen.
Kásibı memleket qaǵıdaty
Memlekettik apparatta joǵary standarttarǵa sáıkes keletin quzyretter men kadr áleýetiniń bolýy memlekettik basqarýdy servıstik baǵdarlanǵan modelge transformatsııalaýdyń negizgi sharty bolyp tabylady.
Bul rette ózgeristerge ázirlik barlyq memlekettik organnyń kúndelikti qyzmetiniń asa mańyzdy qaǵıdaty bolýǵa tıis. Bul memlekettik apparat qyzmetiniń tıimdiligi men básekege qabilettiligin arttyrýdyń turaqty, júıeli tetigin qamtamasyz etýge múmkindik beredi.
Memlekettik organdar problemalardyń jańa jáne ınnovatsııalyq sheshimderin izdestirýge, sondaı-aq qyzmet kórsetýdiń zamanaýı ádisterin paıdalanýǵa tıis.
Búginde memlekettik organdarda halyqpen sapaly ózara is-qımyldy uıymdastyrý úshin qajetti ınfraqurylym (mysaly, «e-Ótinish» AJ, AQO jáne basqalary) bar.
Alaıda azamattarmen dıalog qurýǵa qabiletti, daıarlanǵan kadrlar bolmasa, bul ınfraqurylym standartty emes jaǵdaılarda tıisti nátıje bere almaıdy.
Osyǵan baılanysty qazirgi zamanǵy syn-tegeýrinder men trendterdi eskersek, halyqpen tikeleı ózara is-qımyl jasaıtyn memlekettik qyzmetshilerdi kásibılendirý máselesi ózekti bolyp tabylady.
Óńirlerde kadr resýrstaryn nyǵaıtýǵa, onyń ishinde aýdandyq ákimdikterdiń memlekettik qyzmetshilerine arnalǵan sharalarǵa erekshe nazar aýdarý qajet. Bul jergilikti jerlerde kadr tapshylyǵyn tolyqtyrýǵa múmkindik beredi, óńirlerdiń odan ári ósýi men damýyn qamtamasyz etedi.
Zamanaýı, tehnologııalyq jáne ekonomıkalyq jaǵynan ozyq eldiń qalyptasýy úshin bul rette osy baǵyttaǵy ozyq álemdik standarttarmen úılestirýdi qamtamasyz ete otyryp, bilim men ınnovatsııaǵa, adamı kapıtal salasyn damytýǵa, tsıfrlandyrýǵa jáne jasandy ıntellektke negizdelý qajet.
Memlekettik organdar neırondyq jelilerdiń múmkindikterin zerdeleýge tıis, olardyń negizinde boljamdar men táýekelderdi modeldeýge, memlekettik basqarý júıesinde tsıfrlyq transformatsııalaýdy belsendi túrde ilgeriletýge bolady.
Pragmatıkalyq memleket qaǵıdaty
Memlekettik saıasat pen reformalardy qalyptastyrý jáne iske asyrý, sondaı-aq sheshimder qabyldaý kezinde memlekettik organdar óz qyzmetin uzaq merzimdi perspektıvaǵa josparlaıdy jáne bolashaq urpaqtyń qajettilikterin eskeredi.
Barlyq ilespe táýekelderdi nazarǵa alý jáne ekologııalyq, qurylymdyq, qarjylyq, ekonomıkalyq nemese áleýmettik baǵyttaǵy másele bolsyn, onyń sıpatyna qaramastan, aýyrtpalyqty bolashaq urpaqqa júktemeý mańyzdy.
Osy qaǵıdatqa sáıkes memlekettik sheshimder ǵylymı zertteý (obektıvtilik, qaıtalaný, baıqap kórý) ádisterine negizdelgen jetkilikti obektıvti dáleldemelik baza bolǵan kezde ǵana qabyldanady.
Qarjy resýrstaryn basqarý utymdylyq pen pragmatızmniń tıisti deńgeıimen, sondaı-aq barlyq táýekelderdi eskere otyryp júzege asyrylýǵa tıis. Bıýdjettik josparlar azamattardyń qatysýymen jáne olardyń qajettilikterin eskere otyryp qalyptastyrylýǵa tıis.
Memlekettiń údemeli jáne ornyqty damýyna, onyń ishinde memlekettik basqarý júıesin tsıfrlandyrý arqyly da qol jetkiziletin bolady.
Tujyrymdamanyń memlekettik basqarýdyń servıstik jáne «adamǵa baǵdarlanǵan» modelin qurýdy kózdeıtin maqsattaryna qol jetkizý úshin mynadaı mindetterdi iske asyrý qajet:
- klıentke baǵdarlanǵan jáne ashyq memlekettik apparatty qalyptastyrý;
- ońtaıly jáne tıimdi memlekettik apparatty qalyptastyrý;
- azamattardyń qajettilikteri negizinde proaktıvti memlekettik kórsetiletin qyzmetterge kóshý;
- tıimdi, ońtaıly jáne transparentti kvazımemlekettik sektordy qalyptastyrý;
- jergilikti ózin-ózi basqarýdy odan ári jetildirý.
1-mindet. Klıentke baǵdarlanǵan jáne ashyq memlekettik apparatty qalyptastyrý
1) halyqpen tikeleı jáne keri baılanys arnalarynyń jumysyna júıeli monıtorıng pen taldaý jasaý.
2) buqaralyq aqparat quraldarynan, úkimettik emes uıymdardan jáne halyqtan kelip túsip jatqan saýaldarǵa jedel den qoıý.
3) memleket pen qoǵamnyń tıimdi ózara is-qımylyn kúsheıtý.
4) aqparattyń ashyqtyǵyn jáne memlekettik organdar qyzmetiniń proaktıvtiligin qamtamasyz etý.
2-mindet. Ońtaıly jáne tıimdi memlekettik apparatty qalyptastyrý
Memlekettik organdardyń retke keltirilgen fýnktsııalary qoǵamdyq qundylyqty qurýdyń tolyq basqarýshylyq tsıkli retinde qurylatyn bolady, onda árbir protsess halyqtyń qajettiligi men muqtajdyǵyna aıqyndaýdan bastap memlekettik organnyń tıimdiligin baǵalaýǵa jáne azamattardyń qanaǵattanýyn ólsheýge deıingi barlyq bazalyq kezeńderdi qamtıdy.
Buǵan qosa:
1) memlekettik basqarý deńgeıleri;
2) deńgeıles ornalasýy boıynsha bir deńgeıdegi memlekettik organdar;
3) memlekettik basqarý jáne jergilikti ózin-ózi basqarý organdary;
4) alqaly organdar jáne memlekettik organdardyń basshylary arasyndaǵy ókilettikter men jaýapkershiliktiń arajigin ınstıtýtsıonaldyq turǵydan dál ajyratý osy jumystyń mańyzdy baǵyty bolady.
3-mindet. Azamattardyń qajettilikteri negizinde proaktıvti memlekettik kórsetiletin qyzmetterge kóshý
Júrgiziletin qyzmet memlekettik kórsetiletin qyzmetterdiń halyq úshin qoljetimdiligin arttyrýǵa yqpal etetin bolady.
Azamattarǵa naqty jaǵdaıda qalaı áreket etý kerektigin túsindiretin jáne tıisti memlekettik qyzmetterdi kórsetetin vırtýaldy kómekshini engizý pysyqtalady.
Rásimderdi odan ári ońaılatý jáne azamattardyń qanaǵattanýshylyǵyn arttyrý úshin bul baǵyttaǵy jumys jalǵasady.
4-mindet. Tıimdi, ońtaıly jáne transparentti kvazımemlekettik sektordy qalyptastyrý
Qoldanystaǵy memlekettik múlikti basqarý tıimdiligin baǵalaý jetildiriletin bolady.
Buǵan qosa kvazımemlekettik sektordyń qyzmetine kúndelikti aralasýǵa jáne uıymnyń strategııasyna qaıshy keletin mindetterdi kúshtep tańýǵa jol bermeıtin EYDU-nyń standarttary boıynsha kvazımemlekettik sektordyń memlekettik organdarmen ózara qarym-qatynasyn qurýǵa kóshý qajet.
Kvazımemlekettik sektor sýbektileriniń kóp ekenin eskere otyryp, kvazımemlekettik sektor týraly barlyq qajetti aqparaty bar, paıdalanýshylar úshin ashyq, qoljetimdi jáne yńǵaıly biryńǵaı resýrstyń bolýyn qamtamasyz etý qajet.
Jalpy, kvazımemlekettik sektordy jetildirý jónindegi jumys Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti bekitken Kvazımemlekettik sektordy reformalaý jónindegi taldamalyq baıandamanyń erejelerine jáne ekonomıkany yryqtandyrý jónindegi sharalarǵa sáıkes júrgiziletin bolady.
5-mindet. Jergilikti ózin-ózi basqarýdy odan ári jetildirý
Azamattardyń ómir súrý sapasyn jaqsartý maqsatynda jergilikti turǵyndarmen tyǵyz ózara is-qımyl jasaı otyryp, jergilikti jerlerde sheshimder qabyldaý asa mańyzdy. Bul jergilikti atqarýshy organdardyń qyzmetin aıtarlyqtaı jaqsartady, sondaı-aq memlekettiń azamattarmen ózara is-qımyl deńgeıin arttyrady.
Bul úshin jergilikti atqarýshy organdar aýmaqty damytý, qoǵamdyq keńistikterdi abattandyrý, jergilikti kóliktik, áleýmettik jáne ózge de ınfraqurylym, bazalyq qyzmetter kórsetý máseleleri boıynsha, onyń ishinde fıskaldyq saıasatty jáne ózgeshe retteýdi paıdalaný múmkindigi bar qajetti ókilettikter men quraldar keshenine ne bolady.
Eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń strategııalyq maqsattary men mindetterin ortalyq óńirlermen birlesip, shamadan tys táptishteýsiz "joǵary deńgeı" ındıkatorlarynyń shekteýli tizbesin qoldana otyryp aıqyndaıtyn bolady. Sonymen bir mezgilde jergilikti atqarýshy organdar ózderiniń damý baǵdarlamalaryn qurylymy men mazmuny jaǵynan qatań shektemeı ázirleıdi.
Ortalyqsyzdandyrý saıasatyn jalǵastyrý maqsatynda oblystyq, aýdandyq (qalalyq) jáne aýyldyq basqarý deńgeıleri arasyndaǵy óńirlik deńgeıde ókilettikterdiń, jaýapkershilik pen resýrstardyń durys teńgerimin qamtamasyz etken jón.
Aýyldar, kentter, aýdandyq mańyzy bar qalalar jáne aýyldyq okrýgter deńgeıinde tolyqqandy jergilikti ózin-ózi basqarýdy engizý erekshe mańyzǵa ıe.
2021 jyly aýyl ákimderinen bastalǵan tikeleı saılaý elimizde demokratııalyq protsesterdiń damýyna yqpal ete otyryp, aýdandar men oblystyq mańyzy bar qalalardy birtindep qamtýda.
Aýyl ákimderin oqytý baǵdarlamasyn iske asyrý jóninde sharalar qabyldanatyn bolady.
Oqytý baǵdarlamasy óńirdiń myqty kadrlyq negizi men kadr rezervin qalyptastyrý úshin óńirlik orta býyn basshylaryna da arnalatyn bolady.
Oqytý tájirıbeli lektorlar pýlyn tarta otyryp, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy bilim berý uıymdarynyń bazasynda tikeleı uıymdastyrylady.
Oqytýdyń artyqshylyqtarynyń biri - onyń praktıkaǵa baǵdarlanýy, bul alǵan bilimderin óz qyzmetinde tıimdi qoldanýǵa múmkindik beredi.
Jergilikti ózin-ózi basqarýdy odan ári damytý tetikteri Qazaqstan Respýblıkasynda jergilikti ózin-ózi basqarýdy damytýdyń jeke tujyrymdamasy sheńberinde iske asyrylýda.
Tujyrymdamany iske asyrý kezeńinde:
- memlekettik basqarý salasyndaǵy zańnamany jetildirý;
- memlekettik apparat qyzmetiniń tıimdiligin jáne memlekettik qyzmetshilerdiń kásibıligin arttyrýdy qamtamasyz etý;
- memlekettiń servıstik modelin qalyptastyrý men engizýdi jalǵastyrý;
- táýelsiz saýalnamalarmen ólshenetin memlekettik qyzmetter kórsetý sapasyna halyqtyń qanaǵattaný deńgeıin arttyrý;
- azamattardyń ortalyq memlekettik organdar júrgizetin saıasatqa qanaǵattaný deńgeıin jáne halyqtyń memlekettik basqarý ınstıtýttaryna senim deńgeıin arttyrý josparlanady.
Osyǵan deıin Qytaı men Qazaqstannyń taýar aınalymy rekordtyq 44 mlrd dollarǵa jetkeni týraly jazdyq.