Qasym-Jomart Toqaev: Biz – Uly dalada tamyr jaıǵan biregeı mádenıettiń zańdy muragerimiz

ASTANA. KAZINFORM – Mádenıet jáne óner qyzmetkerleriniń kásibı merekesi qarsańynda Aqordada saltanatty jıyn ótti.

Prezıdent ultymyzdyń bolmys-bitimin saqtaýǵa, halqymyzdyń rýhanııatyn baıytýǵa zor úles qosyp júrgen sala qyzmetkerlerine rızashylyǵyn bildirdi.

– Mádenıet – ulttyń tólqujaty. Jahan jurty elimizdi, eń aldymen, ónerimiz arqyly tanyp biledi. Biz – Uly dalada tamyr jaıǵan biregeı mádenıettiń zańdy muragerimiz. Qazaq jerinen shyqqan qaıtalanbas óner ıeleriniń teńdessiz týyndylary tutas ultty tárbıeledi. Qazir tól mádenıetimiz dúnıe júzine tanylyp jatyr. Talantty mýzykanttarymyz álemdik sahnalarda tabysty óner kórsetip júr. Qazaq kınogerleri túrli halyqaralyq baıqaýlarǵa qatysyp, sarapshylardyń joǵary baǵasyna ıe bolýda. Elordamyzda Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary tabysty ótti. Aqtaý qalasy túrki áleminiń mádenı astanasy bolyp jarııalandy. Rýhanı muralarymyz tsıfrlyq formatqa kóshirile bastady. Taıaýda ultymyzdyń bir jarym myń án-kúıi men folklorlyq murasy eń tanymal halyqaralyq platformalarǵa salyndy. Tól ónerimiz kreatıvti ındýstrııa arqyly barynsha nasıhattalýda, – dedi Prezıdent.

Qasym-Jomart Toqaevtyń aıtýynsha, memleket óner salasyn órkendetýge árdaıym erekshe mán beredi. Óıtkeni mádenıeti ozyq eldiń rýhy bıik bolady.

– Byltyrdyń ózinde 45 jańa mádenıet nysany salyndy. Bul jumys bolashaqta da jalǵasyn tabady. Teatr – rýhanııatymyzdyń negizgi tireginiń biri. Ulttyq quryltaıdyń Býrabaıda ótken otyrysynda aımaqtaǵy teatrlardy damytý týraly naqty tapsyrma berildi. Teatrlardyń kópshiligi tolyq jańǵyrtýdy qajet etedi. Keıbirine jańa ǵımarat kerek. Osy jumysqa kásipkerler men metsenattardy jumyldyrǵan abzal. Bul – álemde keń taralǵan tájirıbe. Mundaı jobalarǵa ınvestıtsııa salýǵa daıyn azamattar az emes. Men bıznes ókilderin rýhanııatymyzdy damytý isine atsalysýǵa shaqyramyn, – dedi Memleket basshysy.

Prezıdent elimizde irgeli mádenıet oshaqtary kóp ekenine nazar aýdaryp, olar talaı jyldan beri kórermen qaýymǵa taǵylymdy qoıylymdar usynyp kele jatqanyn jetkizdi. 

– Osy oraıda Bıken Rımova atyndaǵy qazaq drama teatryna, Almaty qalasyndaǵy Memlekettik qýyrshaq teatryna jáne Ǵarıfolla Qurmanǵalıev atyndaǵy fılarmonııaǵa akademııalyq mártebe berý qajet dep sanaımyn. Bul qadam mádenıet mekemeleriniń jumysyna tyń serpin bereri sózsiz, – dedi Memleket basshysy.

Qasym-Jomart Toqaev mýzeıler tarıhymyz ben mádenıetimizdiń asyl qazynasy ekenin atap ótip, memleket olardyń damýyna erekshe mán berip otyrǵanyn aıtty.

– Osyǵan deıin elimizdiń jetekshi úsh mýzeıi ulttyq mártebege ıe boldy. Bul olardyń qyzmetine orasan zor serpin berdi. Ǵylymı-zertteý salasynda, tarıhı jáne mádenı eskertkishterimizdi zerdeleý isinde mýzeılerdiń áleýetin tolyq paıdalaný mańyzdy. Saraıshyq qalashyǵy zertteýshilerdiń erekshe qyzyǵýshylyǵyn týdyrady. Oǵan jańǵyrtý jumystaryn júrgizý qajet. Sonymen qatar Ortalyq Azııa elderiniń tarıhı-mádenı murasyna arnalǵan biryńǵaı tsıfrlyq platforma qurý týraly bastamanyń bereri mol, – dedi Prezıdent.

Memleket basshysynyń aıtýynsha, tól tarıhymyz ben mádenıetimizdi nasıhattaýda ıÝNESKO-men ózara yqpaldastyq erekshe ról atqarady. Bul rette Prezıdent Búkilálemdik muralar tizimine elimizdiń tarıhı jáne mádenıet eskertkishterin engizý úshin kúsh-jiger jumsalyp jatqanyna toqtaldy. Budan bólek, «Álem jady» tizbesine qujat kúıindegi muralarymyzdy engizý isi qolǵa alyndy. 

– Bıyl áıgili kompozıtor Nurǵısa Tilendıevtiń 100 jyldyǵyn ıÝNESKO deńgeıinde atap ótemiz. Mereıli datalarǵa oraı ótetin is-sharalar mazmundy, taǵylymdy bolýy kerek. Halyq rýhanııatynyń taǵy bir mańyzdy qyry – sáýlet óneri. Qalalar men eldi mekender kelbeti – ult mádenıetiniń aınasy. Ulttyq arhıtektýra, túptep kelgende, ulttyq sanaǵa yqpalyn tıgizedi. Elimizde sáýlet ónerin jetik meńgergen, ony ulttyq naqyshqa beıimdeı alǵan mamandardyń tutas býyny ósip keledi. Mundaı daryn ıelerine meılinshe qoldaý kórsetý qajet. Osy oraıda jas sáýletshilerdiń arnaıy baıqaýyn uıymdastyryp, Ulttyq syılyq taǵaıyndaýǵa bolady, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy elimizdi kórkeıtý – barshaǵa ortaq mindet ekenin atap ótip, «Taza Qazaqstan» jalpyulttyq aktsııasynyń maqsaty da osyǵan negizdelgenin aıtty.

– Jalpy, tazalyq pen mádenıet – egiz uǵym. Mádenıeti joǵary qoǵamnyń tabıǵaty da, tanym-túsinigi de taza bolary anyq. Ultty órge bastaıtyn qasıettiń biri – bilimge, oqýǵa degen qushtarlyq. Sherhan Murtazanyń «Mádenıettiń máıegi – kitap» degen sózi bar. Biz ozyq oıly el bolamyz desek, eń aldymen, kitap oqıtyn el bolýymyz kerek. Árıne, qazirgi ǵalamtordyń ústemdigi kezinde bul maqsatqa qol jetkizý ońaı emes, kúrdeli, biraq bárimiz soǵan jetýimiz kerek. Qazir bul baǵytta naqty jumys jasalyp jatyr. Jas qalamgerlerge arnaıy Prezıdent syılyǵy berile bastady. Bıyl alǵash ret «Ulttyq kitap kúnin» atap óttik. Halqymyz osy mańyzdy bastamaǵa barynsha qoldaý bildirdi. Ásirese, jastarymyz erekshe belsendi. Osyndaı ıgi ister aldaǵy ýaqytta da jalǵasa beredi, – dedi Prezıdent.

Memleket basshysy elimizde sońǵy jyldary aýqymdy reformalar júzege asyrylǵanyn eske salyp, bul úderis saıasat pen ekonomıkadan bastap, barlyq salaǵa áserin tıgizgenine toqtaldy. 

– Ulttyq bolmysymyz zamanǵa saı ózgere bastady. Muny reformanyń taǵy bir mańyzdy nátıjesi deýge bolady. Mádenıet pen ónerdiń aǵartýshylyq áleýeti orasan zor. Bul sala ult sanasyn jańǵyrtýǵa erekshe yqpal etedi. Óskeleń urpaq sizderdiń týyndylaryńyzdan tálim-tárbıe alady. Qoǵamda jańa etıka men qundylyqtar qalyptasady. Óner-bilim arqyly jastarymyz jasampaz, jańashyl ári eńbekqor bolyp ósedi. Sonda biz shyn máninde Ádiletti, Qaýipsiz, Taza jáne Órkenıetti memleket bolamyz. Mádenıet jáne óner qyzmetkerleri osy mańyzdy jumysqa zor úles qosa beredi dep senemin, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Prezıdent sózin qorytyndylaı kele, memleket aldaǵy ýaqytta da mádenıet ókilderine jan-jaqty qoldaý kórsete beretinin atap ótti.

– Búgin ulttyq ónerdiń maıtalmany Qaırat Baıbosynovqa «Qazaqstannyń Eńbek Eri» ataǵy beriledi. Halqymyzdyń jan-dúnıesin aıshyqtaı kórsetetin halyq óneri árdaıym tórde bolýy kerek. Bul marapat – áıgili ánshiniń ólsheýsiz eńbegi men ulttyq ónerimizge degen erekshe qurmettiń belgisi, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Prezıdent Jarlyǵymen ulttyq mádenıetti damytýǵa jáne nasıhattaýǵa qosqan aıryqsha úlesi, mádenıet salasyndaǵy asa úzdik jetistikteri jáne Qazaqstan Respýblıkasyna sińirgen eńbegi úshin bir top azamat memlekettik nagradalarmen marapattaldy.

Aıta keteıik, keshe Memleket basyshysy hatshylyqtyń QR aýmaǵynda bolýy sharttary týraly zańyna qol qoıdy.