Pyshaq jaraqaty, tumaý, ustama: Jedel járdem dárigeriniń bir kúni
TÚRKІSTAN. KAZINFORM — Qoǵamda táýlik boıy tynym tappaı qyzmet etetin kásip ıeleri bar. Sonyń biri — jedel járdem. Búgin tańerteń qyzmetke túsken dárigerler kelesi kúnge deıin jumysta bolady. Merekeni qyzmet babynda ótkizý olarǵa tańsyq emes. Kazinform tilshisi bir kún boıy sala mamandarynyń qasynda júrip, jumysymen tanysty.
— Dáriger bolý, árıne ońaı emes. Ásirese, jedel járdem kórsetý salasynyń ózindik qıyndyqtary kóp. Qyzmetke túsken bir táýlik ishinde kútpegen oqıǵalarǵa kez bolasyń, — deıdi dáriger Maǵjan Nazarov.
Maǵjanmen jedel járdem stantsııasynda jolyqtyq. Tańǵy saǵat 07:45. Aýysymdy tapsyrǵan brıgada úılerine qaıtýǵa asyǵyp jatyr.
Al, qabyldap alýshylar bolsa, kerek-jaraǵyn túgeldep álek. Maǵjan eń aldymen dárigerlik qorapshadaǵy dárilerdi túgendep shyqty.
Júrgizýshi Rýslan Shaıyhov kóliktiń maı-sýyn tekserýde. Feldsher Nartaı Jaqsybek qajetti dárilerdi tolyqtyryp, tizimin jasap jatyr.
Osylaısha brıgadanyń árbir múshesi ózderiniń kúndelikti qyzmetin atqaryp álek.
— Siz kelemin degenshe kóliktiń ishin jýyp tazalap qoıǵanbyz. Al, ózimiz dárigerlik tekserýden óttik. Sebebi, temperatýra men qan qysymymyz joǵary bolsa, jumysqa shyǵýǵa ruqsat etpeıdi. Al, kóliktiń ishi kúndelikti hımıkatpen tazalanady. Kúni boıy ár túrli naýqastar minedi. Sol sebepti jaqsylap tazartyp otyramyz, — dedi dáriger Maǵjan Nazarov.
Sóıtip alǵashqy shaqyrtýdy kúttik. Qazirgi kezde jedel járdem qyzmetiniń júıesi tsıfrlandyrýǵa kóshken.
103 qyzmetine turǵyndardan túsken qońyraý birden brıdaǵa joldanady. Burynǵydaı ratsııamen nemese telefonmen habarlap otyrý degen múldem joq.
Árbir brıgadaǵa planshet berilgen. Sonda shaqyrtýdyń qaı kategorııaǵa jatatyny jáne mekenjaıy tolyq kórsetilip turady.
— Bizde kóp halyq bul júıeni túsinbeıdi. Máselen, Sozaqtan qońyraý shalǵan turǵyn «Nege bizdiń qońyraý birden Túrkistanǵa túsedi? Sender ony qaıtadan Sozaqqa jiberesińder. Sol kezde qanshama ýaqyt ótip ketedi?» dep renjıdi. Múldem olaı emes, bir mınýtqa jeter jetpes ýaqytta Sozaqta bolsyn nemese Jetisaıda bolsyn, brıdgadanyń planshetine habar túsip, shaqyrtýǵa kólik shyǵyp ketedi, — deıdi Maǵjan.
Saǵat 10:58-de alǵashqy qońyraý tústi. Jańa qala aýmaǵyndaǵy kópqabatty turǵyn úıdiń birine bardyq. 34 jastaǵy er kisini ara shaǵyp alypty.
Sodan allergııasy qozyp, dem jetpeı jatyr. Dárigerler qan qysymyn teksergen soń birden alǵashqy kómek kórsetti. Ekpe ekti. Jaǵdaıy qalypqa kelgen soń bazaǵa qaıttyq.
Kóliktegi áriptester «jedel járdemde feldsherge júkteler jumys aýyr» dep ázildeıdi. Sebebi, dári-dármek toly qobdıshany kóterip júrý ońaı emes.
Al, aýyr naýqasqa barǵanda salmaǵy 15 keli keletin reanımatsııalyq keısti de kóterip júrý qajet.
— Feldsher bolmasa biz jumys isteı almaımyz, al olar bizsiz jumys isteı beredi, — deıdi Maǵjan.
Ekinshi shaqyrtý saǵat 14:17 shamasynda boldy. Bul birinshi kategorııaly shaqyrtý bolǵan soń bizge de shapshań qımyldaýǵa týra keldi. Kólik tóbesindegi jypyldaýyqty qosyp alǵan júrgizýshi qala mańyndaǵy Yntymaq aýylyna qaraı júıtkip barady.
Túrkistanda jedel járdem kóligine jol berý mádenıeti qalyptasyp qalypty. Mıgalka daýysyn estigennen júrgizýshiler dereý jol shetine shyǵyp, jol berip jatyr.
— Bizde kólik keptelisi kóp bola bermeıdi. Sondyqtan jedel járdemniń jolyn jaýyp qalatyn jaǵdaı áli kezdespedi. Keı jaǵdaıda baǵdarshamda kólik artyna turyp qalatyn kezderimiz bolady. Degenmen múmkindiginshe jol tabýǵa tyrysamyz, — dedi kólik júrgizýshisi Rýslan.
Telefon arqyly túsken habarlamadan úı ıeleri naýqasty kólikke salyp, bizge qaraı alyp shyqqanyn bildik. Sodan jolda kezdestik.
34 jastaǵy aýyl turǵynynyń ıyǵyna abaısyzda pyshaq kirip ketken. Dárigerler dereý qandy toqtatyp, alǵashqy kómek kórsetti. Keıin kólikke jatqyzyp, aýrýhanaǵa jetkizdik.
— Kóbine mundaı jaǵdaıda adamdar qannyń kóp aqpaǵanyna qarap, jeńil jaraqat dep oılaıdy. Al, qan tamyrdy kesip ótpese, ishke jınaıdy. Sondyqtan syrtta isik paıda bolady. Naýqastyń sol jaq ıyǵyna pyshaq kirgen jaraqaty boldy. Ókpege de zaqym kelgen eken, — dedi dáriger.
Jedel járdemdegi dárigerler árbir naýqastyń jaǵdaıyna qarap, belgilengen aýrýhanalarǵa alyp barady.
Máselen, ınsýlt, ınfarkt jáne hırýrgııalyq kómek qajet naýqastardy Sháýildir joly boıyndaǵy ortalyq aýrýhanaǵa jetkizse, sozylmaly aýrýǵa shaldyqqan naýqastardy qala ortalyǵyndaǵy aýrýhanaǵa alyp barady.
Tús qaıta shaqyrtýlardyń sany arta bastady. Qalanyń Jýkovskıı atalyp ketken aımaǵynan túsken shaqyrtýǵa bardyq.
Onda 1962 jylǵy er adam ınsýlt alypty. Qan qysymy 220 asyp ketken. Ózi de esin áreń bilip jatty. Bul kisini de aýrýhanaǵa alyp kettik.
Maǵjan Nasyrovtyń aıtýynsha keshkisin shaqyrtýlar kóp bolady. Sebebi, aýrýdyń barlyǵy keshke qozady. Ásirese, tumaý.
Kúndiz jumys babymen júrgen jandar úıge kelgen soń birden temperatýrasy kóterilip, qaltyraı bastaıdy. Sodan dári-dármek iship tynyshtalady. Al, dáriniń kúshi jetpegen soń jedel járdemge qońyraý soǵady.
Saǵat 18:00-den keıin birneshe shaqyrtý tústi. Onyń ishinde ustamsy ustap qulaǵan naýqas ta boldy. Dárigerler oǵan tynyshtandyratyn ýkol saldy.
Al, temperatýra boıynsha barǵan 4 shaqyrtýda alǵashqy kómek kórsetti. Barshasy tumaýratyp aýyrǵan.
Dárigerler qajetti em-dom jasap, ózderiniń ýchaskelik dárigerine kórinip, qajetti em alý kerektigin eskertti. Al 2,5 jasar kishkentaı qyzdy aýrýhanaǵa jetkizdik.
— Qys megizili bolǵandyqtan qazir tumaý kóp. Sondyqtan árbir turǵyn saqtanǵany jón. Jyly kıinip, jyly sý iship júrgeni durys, — dedi dáriger.
Sondaı-aq, túngi 23:24 shamasynda qala mańyndaǵy Ibata aýylynan túsken shaqytýǵa bardyq. Aýylǵa deıin 50 shaqyrymǵa jýyq jol júrdik. Naýqastyń ustamasy bar eken. Dárigerler alǵashqy kómek kórsetti.
— Keıde qara aspandy tóndirip shaqyratyndar bolady. Tipti dıspetcherge aty-jónin de aıtpaıdy. Sondaı bir shaqyrtýda búkil apparatty kóterip, úıge kirsek, naýqas degen kókemiz áńgime aıtyp otyr. Jaǵdaıyn surasaq, «aýrýhanaǵa jatý kerek edi. Soǵan jedel járdemmen barsaq, alyp qalady ǵoı. Kómektesip jiberińder» degen ýáj aıtty. Tipti aqshasyn bereıin, alyp ket dep te ótindi. Basqa naýqastarǵa kórsetiletin kómekke kedergi keltirmeýin ótinip, birden qaıtyp kettik, — dedi Maǵjan.
Bazaǵa oralǵan soń bos ýaqytta qyzmet babyndaǵy kezdesetin qyzyqty jaıttardy áńgime ettik.
— Keıde shaqyrtý túsken úıdiń adresinen shatasatyn kezder bolady. Ásirese, aýyldyq jerde. Kósheniń aty jazylmaǵandyqtan basqa jolǵa túsip ketip jatamyz. «Syrty qorshalǵan úı, jaryqty jaǵyp qoıamyn» deıdi. Sodan biz «búkil aýylda tek sizdiń úıińizde ǵana jaryq janyp tur ma?» dep kúlemiz. Al, keıde shaqyrýshylar aýlanyń esigin ashyp qoıady, biraq aýlada úlken ıt júredi. Ondaı kezde de úıge kirý qıyn, — deıdi dáriger.
Jedel járdemge araq iship, jol boıynda qulap jatqan adamdardy «alyp ket» dep habarlasatyndar da bar.
Ondaı kezde brıgada ol adamnyń qandaı da bir jaraqaty nemese naýqas bolsa ǵana kómek kórsetedi. Al, araqqa mas bolyp qulap jatsa, polıtsııanyń qolyna tapsyrady.
Maǵjan jedel járdemde jumys istep júrip, jas kelindi úıinde bosandyryp alǵanyn da aıtyp berdi.
— Qala aýmaǵyndaǵy Iqan degen aýyldan shaqyrtý tústi. «Jáı tolǵaq qoı, aýrýhanaǵa alyp ketemiz» degen oımen bardyq. Kelinshektiń jaǵdaıyna qarasaq, tolǵaǵy jıi bolyp tur. Jolǵa shydamaıtynyn bildik. Tipti, birinshi ret bosanýy. Sodan dereý qolǵabymyzdy kıip, kerek-jaraqty ázirlep jatyrmyz. Ata-enesi men joldasy qorqyp ketti. «Sender bosandyrasyńdar ma?», «úıde bosandyrasyńdar ma?» dep bizge senbeı qaıta-qaıta surap jatyr. Ýaqyt joǵyn aıtyp, bir bólmeni daıyndattyq. Jarty saǵat ishinde bosandyryp aldyq. Tolǵaqtyń ýkolyn salyp, balanyń joldasyn da túsirdik. Qyz bala dúnıege keldi. Enesi jylap jatyr. Al, atasy men joldasy qýanyp júr. Birden bosaný bólimine alyp baryp, dárigerlerge tabystadyq, — deıdi Maǵjan.
Shaqyrtýlar túngi saǵat ekiden soń tynyshtala bastady.
Tańǵy 4:35 shamasynda jańa qala aýmaǵynda ishi aýyrǵan balany baryp kórýge týra keldi. Soqyr ishekke kúdikti dep boljanǵandyqtan dárigerler jigitti jiti tekserýden ótkizdi. Alaıda kúdik rastalmady. Sodan qajetti em-dom jasap, bazaǵa qaıttyq.
Tań da atty. Mundaǵy brıgada «tańǵa jýyq shaqyrtý túspese» dep tileıdi. Sebebi táýlik boıy jumysta júrgendikten úıine erterek qaıtýǵa asyǵady.
Al aýysym aıaqtalar tusta, ıaǵnı saǵat 07:00 men 08:00 aralyǵynda aýyldyń birinen shaqyrtý tússe, sol naýqasqa baryp kelgenshe jumys jalǵasa beredi.
«Saǵat 08:00 boldy, aýysym bitti» dep ketip qalý joq. Alǵan shaqyrtýǵa baryp, alǵashqy kómek kórsetip kelý qajet. Ol tipti saǵat 10 nemese 11-ge deıin jalǵassa da.
Jalpy bir kúnde bizdiń brıgada 10 shaqyrtýǵa bardy. Aq halatty abzal jandar barlyǵynda alǵashqy kómek kórsetip, turǵyndardyń alǵysyn aldy.
Sonymen jedel járdemmen birge ótkizgen kúnimiz aıaqtaldy. Men de úıge qaıttym…
