Petropavlda 1,5 ǵasyrlyq kımeshek jurt nazaryna usynyldy
PETROPAVL. KAZINFORM – Petropavlda qazaqtyń ulttyq salt-dástúrinen, tarıhynan syr shertetin «Kıeli kımeshek» atty kórme jumys istep jatyr.
«Kıeli kımeshek» kórmesiniń avtory – QR qolónershiler odaǵynyń múshesi, ıÝNESKO sapa belgisiniń ıegeri, almatylyq etnodızaıner – Tilek Sultan.
- Bul kórme byltyr Astanadaǵy ulttyq mýzeıde ashyldy. Endi qalǵan óńirlerge aparyp, kórsetip shyǵýdy maqsat ettik. Teriskeıden bastap otyrmyz. Basqa memleketpen shekaralas óńir. Qazaqtyń qundylyǵyn, qazaqtyń rýhyn kóterý, jalpy ulttyq salt-dástúrimizdi nasıhattaý, - deıdi kórmeni uıymdastyrýshy, tarıhshy-etnolog, «Qara shańyraq» RQB dırektory Turar Sháken.
Tarıhshynyń aıtýynsha, kımeshek – kıimniń bir elementi ǵana emes, ol ulttyq biregeıligimizdiń nyshany.
- Keńes ýaqytynda biz ózimizdiń ulttyq kıimimizden aırylyp qaldyq. Sondyqtan Táýelsizdik alǵanda, bizdiń usyna qoıatyndaı ulttyq kıimimiz bola qoıǵan joq. Kóbine ony sahnadan kórdik, onyń ózinde qoshqar múıizdi oıýdan basqany, shyn máninde tanymaıtynbyz.
Dızaınerler kóp bizde, sahnalarǵa, sán úıleriniń sahnalaryna aparyp, qazaqtyń kóbine prınttelgen dúnıesin kórsetip, sony bizdiń qazaqtyń kıimi dep jatady. Bul ishiń ashıtyn, qynjylatyn nárse, - deıdi Turar Sháken.
Tilek Sultan tek etnodızaıner ǵana emes, sonymen qatar kollektsıoner, ol baıyrǵy dúnıelerdi, ata-babalarymyz, ájelerimiz, analarymyz kıgen kıimdi jınap, jańǵyrtyp, bizkestelep, óz qolymen jasap júrgen qolónershi.
Kórmege qoıylǵan kımeshekterdiń ishinde 19-20 ǵasyrdyń kımeshekteri de bar jáne olardyń jańartylǵan túrleri de kópshilik nazaryna usynylǵan.
Bul kımeshekter rý ataýyna qaraı bólinedi jáne rý taýymen atalǵan.
Máselen Qyzylorda óńirinde «Sulama» kımeshek kıgen. Almaty oblysy Alban rýynyń kımeshegin, Abaq-Kereı rýynyń kımeshegin, Naıman kımeshekti de kórýge bolady.
- Qazaqtyń ár óńiriniń dástúrli kımeshegi qoıylyp otyr, barlyǵy - 21 dana. Onyń toǵyzyn men ózim tikkenmin. Dástúrli túpnusqanyń negizinde jasaldy. 12-si meniń kollektsııamdaǵy kóne kımeshekter. Eń kónesi – 150 jyl, eń jańasy 70-80 jyl bolǵan, - deıdi Tilek Sultan.
Erekshe kımeshekterdi Soltústik Qazaqstan oblystyq tarıhı-ólketaný mýzeıine baryp kórýge bolady. Kórme Petropavlda bir aı boıy jumys isteıdi.
Buǵan deıin Astanada QR Ulttyq arhıvi Halyqaralyq áıelder kúnine oraı kóne zergerlik buıymdar men tarıhı qoljazbalar kórmesin ótkizgenin jazǵan edik.
