Pedagog mártebesi: Zańmen qorǵalǵan quqyq, memleket tarapynan qoldaý
ASTANA. KAZINFORM — Qazaqstanda muǵalim mártebesin arttyrýǵa jáne olardyń kásibı áleýetin tolyq ashýǵa baǵyttalǵan júıeli qadamdar jasalyp jatyr. Bul týraly Oqý-aǵartý mınıstrliginiń Bilim salasynda sapany qamtamasyz etý komıtetiniń tóraǵasy Serik Áshirov aıtty.
Onyń sózinshe, búgingi kúni elimizdegi 22 myńnan astam bilim berý uıymdarynda eńbek etip júrgen 600 myńǵa jýyq pedagogtiń qoǵamdaǵy orny aıryqsha aıqyndalyp, memleket tarapynan turaqty túrde qoldaý kórsetilip keledi.
Pedagog mártebesi: memleket ustazdarǵa qandaı qoldaý kórsetip jatyr?
2019 jyly «Pedagog mártebesi týraly» zań qabyldandy. Bul qujat pedagogterdiń quqyqtaryn qorǵaý men mártebesin arttyrýdy jáne áleýmettik jaǵdaıyn jaqsartýdy kózdeıdi. Zań aıasynda pedagogterdi kásibı mindetine kedergi keltiretin artyq júktemeden qorǵaý, oqý-tárbıe protsesine ǵana nazar aýdarýyna jaǵdaı jasaý — pedagogterdiń kásibı áleýetin tolyq ashýǵa múmkindik berdi.
— Zań qabyldanǵannan beri bilim berý salasynda aýqymdy oń ózgerister bolǵanyn atap ótý kerek. Onyń ishinde, muǵalimderdiń áleýmettik jaǵdaıyn jaqsartý basty nazarda. Sońǵy tórt jyldyń ishinde olardyń jalaqysy eki ese ósti. Qazirgi tańda 500 myńnan astam ustazǵa ústeme aqy tólenip keledi. «Bilim berýdegi ózgeristerdiń myń kóshbasshysy» jobasy qolǵa alynyp, osy jobaǵa qatysqan 400-den astam pedagog mektep dırektory bolyp taǵaıyndaldy. Sonymen qatar, bıyldyń ózinde biliktilikti arttyrý kýrstarymen qamtý kólemi eki esege ósip, attestattaýdyń jańa tsıfrlyq júıesi muǵalimderdiń sapalyq quramyn 72%-ǵa deıin arttyrdy. Qazaqstan pedagogterdiń eńbegin joǵary dárejede baǵalaıtyn jáne olardy yntalandyrýǵa basymdyq berip otyrǵan birden bir memleket bolyp esepteledi, — dedi Serik Áshirov.
Ustazdardyń eńbegin baǵalaý men yntalandyrý maqsatynda pedagogtiń asa úzdik jetistikteri jáne sińirgen aıryqsha eńbegi úshin «Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik nagradalary týraly» Zańǵa sáıkes memlekettik nagradalar, onyń ishinde «Qazaqstannyń eńbek sińirgen ustazy» qurmetti ataǵy qalpyna keltirilip, 79 pedagogtiń mańdaı ter, adal eńbegi ádil baǵalandy. «Qazaqstannyń eńbek sińirgen ustazy» qurmetti ataǵyna ıe bolǵan ustazǵa 1000 eselengen AEK mólsherinde birjolǵy tólem jasalady.
«Úzdik pedagog» ataǵyn ıelenýshige QR Úkimeti aıqyndaıtyn mólsherde jáne tártippen syıaqy tólenedi, syıaqy mólsheri 1000 eselengen AEK bolyp belgilengen. Búgingi tańda elimizde 700-den astam pedagog osy ataqqa ıe boldy.
Qazaqstannyń bilim berý júıesinde eń joǵary marapatqa ıe bolǵan — 5 «Eńbek Eri» pedagogıkalyq qaýymdastyq arasynda óz eńbekterimen mol úlgi-ónege kórsetip keledi. Almatylyq pedagog Aıagúl Mırazova, shymkenttik ustaz Alına Soloveva, semeılik muǵalim Alma Shúkejanova syndy «Eńbek Erleriniń» qataryn 2024 jyly Gúljanar Nurpeıisova men Elmara Traısova tolyqtyrdy.
2023 jyldan bastap Halyqaralyq olımpıadalardyń, konkýrstardyń jáne sporttyq jarystardyń jeńimpazy men júldegerin daıyndaǵan pedagogterge úsh laýazymdyq jalaqy mólsherinde birjolǵy syıaqy tólenip keledi.
Pedagogke qyzmetinen tys mindetter júkteýge jol berilmeıdi
Bıylǵy Respýblıkalyq tamyz konferentsııasynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ustazdardyń qoǵamdaǵy ornyna erekshe toqtaldy.
— Muǵalim — memlekettik mańyzy bar jumysty atqaryp jatyr. Eldiń erteńi ustazǵa baılanysty sondyqtan ustazdyń qoǵamdaǵy orny bárinen bıik bolýǵa tıis, — dep atap ótti Prezıdent óz sózinde.
Ásirese, mektepten tys jerlerde bolǵan jazataıym oqıǵalar úshin muǵalimdi jaýapqa tartýdyń orynsyzdyǵyn eskertti. Bul — pedagogtiń kásibı bedelin qorǵaýǵa baǵyttalǵan mańyzdy qadam.
Bilim salasynda sapany qamtamasyz etý komıteti tóraǵasynyń sózinshe, pedagogterge taýarlar men kórsetiletin qyzmetterdi satyp alý boıynsha mindetti júkteý jáne onyń óz kásibı qyzmetin júzege asyrý kezinde memlekettik emes uıymdardyń is-sharalaryn ótkizýge tartý túrindegi zań buzýshylyqtarǵa jol berilmeıdi. Bul áreket úshin «eskertý» túrindegi ákimshilik jaza qoldanylady. Eger ol 1 jyl ishinde qaıtalanǵan jaǵdaıda laýazymdy tulǵalarǵa 20 AEK, shaǵyn kásipkerlik sýbektilerine, kommertsııalyq emes uıymdarǵa — 60 AEK, orta kásipkerlik sýbektilerine — 80 AEK, iri kásipkerlik sýbektilerine 120 AEK mólsherinde aıyppul salynady.
Budan basqa, pedagogke qurmetsizdik tanytqandar úshin Qazaqstan Respýblıkasynyń Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodeksiniń 409-babymen jaýapkershilik qarastyrylǵan.
Ustazdyń ar-namysyna nuqsan keltirý, onyń ishinde BAQ nemese telekommýnıkatsııa jelileri arqyly abyroıyna nuqsan keltirgeni úshin jeke tulǵalarǵa 30 AEK mólsherinde aıyppul salynady.
— Al 12 jastan 16 jasqa deıingi kámeletke tolmaǵandardyń jasaǵan orynsyz áreketteri úshin olardyń ata-anasyna nemese ata-anasyn almastyratyn tulǵaǵa 20 AEK mólsherinde aıyppul salynady. Ákimshilik jaza qoldanylǵannan keıin 1 jyl ishinde qaıtalanǵan áreketteri úshin jeke tulǵaǵa 40 AEK kóleminde aıyppul salý nemese 5 táýlikke deıin ákimshilik qamaqqa alýǵa jazasy qoldanylady, al ata-anaǵa nemese ata-anany almastyratyndarǵa qatysty 30 AEK mólsherinde aıyppul salý qarastyrylǵan. «Pedagog mártebesi týraly» zańnyń oryndalýyn qadaǵalaý arqyly pedagogterdiń quqyqtaryn qorǵaý mindeti Bilim salasynda sapany qamtamasyz etý komıtetine júktelgen. Nátıjesinde, zań kúshine engen sátten bastap 2020 jylmen salystyrǵanda zań buzýshylyqtar sany úsh ese azaıdy, — degen derek keltirdi komıteti tóraǵasy.
Pedagogti qorǵaý — mańyzdy mindet
Serik Áshirov atap ótkendeı, bilim salasynda sapany qamtamasyz etý komıteti pedagogıkalyq ádep normalarynyń saqtalýyna da baqylaý júrgizedi. Bul normalar zańdylyq, adaldyq, jaýapkershilik jáne tulǵaǵa qurmet qaǵıdattaryna negizdelgen.
— Ustazdyń negizgi mindetteri sapaly bilim berý men tárbıeleý, balanyń quqyqtaryn qurmetteý, pedagogıkalyq ádepti saqtaý, kásibı quzyrettiligin únemi jetildirý men balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý. Al bilim berý salasynda zańdylyq pen tártipti saqtaý — barshaǵa ortaq ári mindetti talap. Sondyqtan óńirlik bilim basqarmalary men aýmaqtyq bilim salasynda sapany qamtamasyz etý departamentteri tek zań normalaryn túsindirýmen shektelmeı, olardyń naqty oryndalýyn qamtamasyz etýi tıis, — dedi ol.
Óńirlik deńgeıde týyndaıtyn osyndaı máseleler boıynsha pedagogter tikeleı tıisti aýmaqtyq departamentter men bilim basqarmalaryna júgine alady. Aýmaqtyq departamentter men Bilim basqarmalary basshylarynyń baılanys derekteri Qazaqstan Respýblıkasy Oqý-aǵartý mınıstrliginiń jáne Komıtettiń resmı saıtynda jáne áleýmettik jelidegi resmı paraqshalarynda ashyq jarııalanǵan.
Osydan buryn 200 myńnan astam pedagog jasandy ıntellektini qoldanýǵa arnalǵan tegin kýrstan ótkenin jazǵan edik.