Pavlodar ákimdigi beınebaqylaýǵa jumsalatyn 8,5 mlrd teńgeni túsindirdi
PAVLODAR. KAZINFORM — Pavlodar oblysy «Qaýipsiz qala» jobasyn jasaýǵa 8,5 mlrd teńge jumsamaqshy. Alaıda Májilis depýtaty Azat Perýashev bul qarajat shekten tys kóp dep esepteıdi. Kazinform tilshisi atalǵan somanyń qalaı ıgeriletinin salmaqtap kórdi.
Májilis depýtaty Azat Perýashev elimizdiń óńirlerinde IT-jobalarǵa jumsalyp jatqan bıýdjet qarajaty negizsiz degen pikirde. Aıtýynsha, mıllıardtaǵan qarjy bólinip, onyń nátıjesi keıin aıtarlyqtaı tıimdi bolmaı shyǵady.
Qarapaıym mysal — qalalar boıynsha tsıfrlyq sheshimderdi biriktirýge baǵyttalǵan biryńǵaı «Smart City» platformasy.
Ókinishke qaraı, onyń ornyna ár aımaq óziniń «aqyldy» qyzmetteriniń nusqalaryn jasaý arqyly óz jolymen júrdi.
— Ár aımaqtaǵy árbir júıeni ártúrli merdigerler, ártúrli platformalar jáne ártúrli standarttar jasaǵanyn eskersek, eshqandaı jasandy ıntellekt paıda bolǵan haos pen bytyrańqylyqty retteı almaıdy. Máselen, aqparat quraldarynda aıtylǵandaı, Pavlodar oblysy «Qaýipsiz qala» jobasyna 8,5 mlrd teńgeden astam (17 mln dollardan astam) qarjy jumsaýdy josparlaǵan. Bıznestegi IT mamandardyń aıtýynsha, munsha qarajatqa qalalyq emes, oblystyq deńgeıdegi sheshimderdi ázirleýge bolady. Eger Qazaqstandaǵy shyǵyndar deńgeıin álemdik mysaldarmen salystyratyn bolsaq, bizdiń shyǵyndarymyz naqty jetistiktermen salystyrýǵa kelmeıtini anyq. Mysaly, ChatGPT-ti qurý shamamen alty jylǵa sozyldy jáne ony jasaýshylarǵa 100 mıllıon dollar jumsaldy, al onyń qytaılyq áriptesi DeepSeekti qurý eki aı jáne 6 mıllıon dollardy qurady, biraq bir aıdyń ishinde ol 1 mlrd dollarlyq kapıtaldandyrýǵa jetti, — dep keltiredi Azat Perýashev depýtattyq saýalynda.
Pavlodarda júzege asqaly otyrǵan «Qaýipsiz qala» jobasy qarjylaı turǵydan alǵanda sonshalyqty shyǵyndy ma?
Biz bul saýaldy Pavlodar oblystyq tsıfrlyq tehnologııalar basqarmasynyń basshysy Aǵybaı Ámirınge qoıdyq.
Basqarma basshysynyń málimetinshe, bıyl qoǵamdyq qaýipsizdikti jáne jol qaýipsizdigin qamtamasyz etý úshin «Qaýipsiz qala» jobasyn iske asyrý josparlanǵan.
Joba aıasynda qoǵamdyq oryndarda, kóshe boılarynda, joldarda 5 myńnan astam beınebaqylaý kameralary men jol júrý erejelerin baqylaýǵa baǵyttalǵan apparattyq-baǵdarmalyq keshender (ABK) ornatylýy kerek.
— Eń áýeli «Qaýipsiz qala» — úsh birdeı qalany qamtıtyn oblystyq deńgeıdegi baǵdarlama ekenin aıtýymyz kerek. Joba servıstik model boıynsha 3 jylǵa josparlanǵan. Aldaǵy 10 kúnde konkýrs jeńimpazy anyqtalsa, birden iske kirisip ketedi degen josparymyz bar. Pavlodar, Aqsý jáne Ekibastuz qalalary boıynsha 250 jelilik ýchaske, 150 kóshe qıylysy, respýblıkalyq jáne oblystyq mańyzdaǵy avtojoldardyń asa qaýipti 20 ýchaskesi qamtylýy kerek. Bul jerlerde ABK-lar jáne Pavlodar qalasynyń qoǵamdyq oryndarynda 3 myńǵa jýyq jalpy beınebaqylaý kameralary ornatylady. Barlyq beıne kameralar men ABK Pavlodar oblysynyń jedel basqarý ortalyǵyna, oblys ákimdiginiń ahýaldyq-taldaý ortalyǵyna jalǵanady. Sondaı-aq, osy beıne baqylaý júıelerine jasandy ıntellekt quraldaryn qoldaný arqyly beıne-analıtıka platformasy jumys isteıtin bolady. Ol izdeýde júrgen azamattardy anyqtap, adamdardyń kóp jınalǵanyn, sondaı-aq tútin shyqsa, qoqys shashylyp jatsa, turǵyndardyń qalyp qoıǵan zattary bolsa kóre alady. Júıe basqa da keısterimen jabdyqtalǵan, — dep túsindirdi basqarma basshysy.
8,5 mlrd teńge merdigerge birden tólene salmaıdy. Jobada bıyl 1,7 mlrd teńge, odan arǵy jyldary 3,4 mlrd teńgeden bólinedi dep kórsetilgen.
Qarajatty jergilikti organdar aı saıyn bólip tólep otyrady.
— Merdiger barlyq baǵdarlamalyq júıeni, qural-jabdyqty óz qarajatyna turǵyzady. Bul jerde kameralar men aqparattyq keshender ornatylatyn baǵanalar, olarǵa elektr qýatyn jetkizetin jeliler, joǵary jyldamdyqty ınternet jelileri, serverler de bolýy kerektigi kórsetilgen. Kameradaǵy beınelerdi jedel basqarý ortalyǵy naqty ýaqytta kóre alady jáne beınejazbalar 30 kún saqtalady. Jol erejesin buzý týraly derekterdi anyqtaý, tirkeý, óńdeý, analıtıka jasaýdy merdiger ázirlegen baǵdarlama júrgizedi. Odan soń izdeý fýnktsııasy bar. Buǵan deıin óńirde «Smart City» jobasy iske qosylǵan bolatyn. Oǵan 5567 kamera jalǵanǵan. Onyń ishinde 138 bilim berý, 18 emdeý mekemesi bar. Balabaqshadan nemese mektepten bala joǵalatyn bolsa, álgi kameralar birden izdeýge kirisedi. Nemese kúdikti tulǵalar izdelse, júıeniń kómegine súıenemiz. Júıeniń adamnyń bet-álpetin tanýy 90 paıyzdan asady. «Qaýipsiz qala» bul júıege kiriktiriledi. Eń bastysy, merdiger bıylǵy 1 qyrkúıekke deıin jobany tolyq aıaqtap, iske qosýy kerek. Oǵan qarajat sodan soń baryp tólene bastaıdy, — dep qosty Aǵybaı Ámirın.
Basqarma basshysynyń pikirinshe, jobanyń asa aýqymdy bolýyna baılanysty bólingeli otyrǵan 8,5 mlrd teńge qarajat kóp emes. Ári onyń esebi aldyn ala jasalyp, naqtylanǵan. Máselen, Astana qalasynda mundaı júıeni ustap turýshy merdigerge 53 mlrd teńge qarastyrylǵan.
Biraq elordada buǵan deıin «Sergek» júıesi jumys istegeni sebepti qajetti qural-jabdyqtar bar. Al Pavlodar jerinde barlyq qajettilikter jańadan jasalǵaly otyr. Sondyqtan atalǵan bıýdjet qarajaty óz shyǵynyn aqtaıdy degen senim bar.
Úsh jyldan soń merdiger barlyq baǵdarlamalyq júıelerdi, beınekameralardy tapsyrys berýshiniń enshisinde qaldyrady.
«Qaýipsiz qala» jobasynyń nátıjesinde oblystaǵy jol-kólik apattary 20%-ǵa, qylmystyq ister 19%-ǵa azaıyp, qylmystardy ashý 82,8%-dan 90%-ǵa deıin artady dep kútilýde.
Eske sala keteıik, buǵan deıin Pavlodarǵa «Sergek» kameralary qoıylýy múmkin ekenin jazǵanbyz.