Pandemııadan týyndaǵan quldyraýdan keıin turaqty qalpyna kelý baıqalady – Eńbek mınıstrligi
Jumyspen qamtýdyń ıkemdi túrleri qarqyn alýda, azamattar óz bıznesterin belsendi damytýda. Osylaısha, 2020 jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda ózin-ózi jumyspen qamtyǵandardyń sany 2,9%-ǵa (+60,2 myń adam), al jaldamaly qyzmetkerler sany 0,6% - ǵa (+41,1 myń adam) ulǵaıdy.
Jumys kúshiniń sany ótken jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda 9 256,4 myń adamdy qurap, 98,7 myń adamǵa (+1,1%) ulǵaıdy.
Osyndaı jaǵdaıdy jumyspen qamtylǵan halyqtyń serpininen de baıqaýǵa bolady, olardyń sany bir jylda 101,3 myń adamǵa (+1,2%) 8 805 myń adamǵa deıin ósti. Sonymen qatar, jumyspen qamtylǵandardyń qurylymynda jaldamaly eńbekke qaraǵanda ózin-ózi jumyspen qamtýdyń aıtarlyqtaı ósýi baıqalady. Aǵymdaǵy jyldyń 2-toqsanynda ózin-ózi jumyspen qamtyǵandardyń sany 2020 jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda 2,9% - ǵa nemese 60,2 myń adamǵa artty, al jaldamaly jumyskerlerdiń sany 0,6% - ǵa nemese 41,1 myń adamǵa ulǵaıdy.
Bul rette ózin-ózi jumyspen qamtý qurylymyn taldaý aǵymdaǵy jyldyń 2-toqsanynda nátıjeli jumyspen qamtýdyń esebinen onyń ulǵaıǵanyn jáne nátıjesiz jumyspen qamtýdyń aıtarlyqtaı qysqarǵanyn kórsetedi. Óz kezeginde absolıýttik mánde bir jyl ishinde ózin-ózi nátıjesiz jumyspen qamtyǵandardyń sany úshten birine nemese 92,9 myń adamǵa tómendep, 156 myń adamdy qurady. Al ózin-ózi jumyspen qamtyǵandardyń jalpy sanyndaǵy nátıjesiz jumyspen qamtý úlesi bir jylda 4,8 p.t. (12,2% - dan 7,4% - ǵa deıin) qysqardy.
«Ózin-ózi jumyspen qamtýdyń ósip kele jatqan trendimen qatar jaldamaly qyzmetkerlerdiń qurylymdyq quramy da ózgerýde, onda jaldamaly eńbek sıpattamalarynyń korporatıvtik jumyspen qamtýdan aýytqý jaǵyna qaraı ózgerý úrdisi baıqalady. Bul ásirese jyldyq dınamıkada baıqalady. Mysaly, ótken jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda uıymdardaǵy jaldamaly jumyspen qamtý (barlyq jaldamaly eńbektiń 87%-y) 0,4% - ǵa (-23,4 myń adam) qysqardy, bul rette azamattyq-quqyqtyq sıpattaǵy shart negizinde jaldaý aıtarlyqtaı ulǵaıdy (+60,1%). Qazir kelisimshart boıynsha 56,9 myń adam jumyspen qamtylǵan», – dep atap ótti QR Eńbekmıni Eńbek resýrstaryn damytý ortalyǵynyń Strategııa jáne jobalyq basqarý departamentiniń dırektory Aleksandra Molchanovskaıa.
Ótken toqsanmen salystyrǵanda qashyqtyqtan jumys isteıtinderdiń sany 75,2 myń adamǵa deıin 2% - ǵa artty. Aldyńǵy kezeń sııaqty, qashyqtyqtan jumys jasaıtyn jumyskerlerdiń kópshiligi áıelder (65%) jáne qala turǵyndary (64%) bolyp tabylady, alaıda, úlestik bólinis ózgerý tendentsııasyn kórsetedi, onda er adamdar 5% – ǵa, al aýyl turǵyndary 6% - ǵa kóp boldy.
Aıta ketý kerek, búginde bul protsester óz artyqshylyqtary bar flılans sııaqty ıkemdi jumys túrlerine qatysty ósip kele jatqan trend aıasynda júrip jatyr.
«Mamandar endi bir jumys orny men jumys berýshige fızıkalyq jáne geografııalyq turǵydan «baılanǵanyn» qalamaıdy. Kompanııalar belgili bir tapsyrmany oryndaý úshin qajetti daǵdylar men biliktilikke ıe «ózgeretin» personaldyń bolýynan paıda kóredi. Sonymen qatar, jumys berýshiler úshin basty artyqshylyq - bul jumys oryndaryn uıymdastyrý qajettiliginiń joqtyǵynan, eńbek shartynda qarastyrylǵan demalys, aýrýhana jáne basqa da áleýmettik kepildikterdi tóleýden bolatyn shyǵyndardy azaıtý», – dep atap ótti Aleksandra Molchanovskaıa.
Sonymen qatar ekonomıkalyq qyzmet túrleri bólinisinde qalpyna kelý, ıaǵnı toqsan ishinde jumyspen qamtýdyń eń kóp ulǵaıýy sýmen jabdyqtaýdy qamtamasyz etý salasynda (+3,3% nemese 2,8 myń adam), aýyl sharýashylyǵynda (+2,1% nemese 23,9 myń adam), óńdeý ónerkásibinde jáne qarjy jáne saqtandyrý salasynda (tıisinshe 1,8% - dan nemese 10,3 myń adam jáne 3,2 myń adam) qalyptasty.
«Sondaı-aq, óner men oıyn-saýyq salasy bir jyl ishinde alǵash ret qarqyn alyp kele jatqanyn, biraq áli kúnge deıin burynǵy kórsetkishterge oralmaǵanyn atap ótken jón. Jumyspen qamtý ósimi ótken toqsanmen salystyrǵanda 1,8% nemese 2,4 myń adamdy qurady, biraq ótken jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda 1,1%-ǵa nemese 1,6 myń adamǵa kem», – dep túıindedi Aleksandra Molchanovskaıa.
Jumyspen qamtylǵandardyń biliktilik qurylymy ekonomıkalyq jaǵdaıǵa jáne eńbek naryǵynyń shynaıylyǵyna jaýap retinde ózgerýin jalǵastyrýda. Máselen, ákimshilendirý salasyndaǵy basshylar, qyzmetshiler jáne qyzmet kórsetý men satý salasyndaǵy qyzmetkerler sany bir jyldyq kezeńde de, toqsan ishinde de qysqardy. Sonymen qatar ákimshilik etý salasyndaǵy qyzmetshiler arasynda aldyńǵy toqsanmen salystyrǵanda eń kóp tómendeý 17,1% - ǵa (-69,1 myń adam) jáne ótken jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda 9,1% - ǵa (-33,9 myń adam) azaıý baıqaldy.
Sonymen qatar, jyl basynan beri tehnık mamandar (+54,4 myń adam), biliktiligi joq personal (+71,3 myń adam) jáne ónerkásip, qurylys jáne kólik jumysshylary (+29,4 myń adam) arasynda jumyspen qamtylǵandar sany artty.
Jumyssyzdarǵa keletin bolsaq, toqsan ishinde olardyń sany tek 88 adamǵa artty, al bir jyl ishinde 2,6 myń adamǵa azaıdy. Bul rette jumyssyzdyq deńgeıi 0,1 p.t. 4,9%-ǵa deıin tómendedi (2020 jylǵy 2 – toqsanda-5%). Osyndaı jaǵdaı jastar jumyssyzdyǵy kórsetkishi boıynsha da baıqalady, ol ótken jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda 0,3 p.t. azaıyp, 3,7% - dy qurady.
Óz kezeginde, resmı statıstıkalyq derekterge sáıkes elde jumyssyzdardyń jumyspen qamtylmaýynyń negizgi sebepteri jumys tabý múmkindiginiń bolmaýy (jumyssyzdardyń jalpy sanynyń 25%), jumys ornynan óz erkimen jumystan shyǵý (23%), otbasy jaǵdaılary boıynsha (11%), kásiporynnyń taratylýy/shtat sanynyń qysqarýy (10%) jáne t. b. bolyp tabylady.
Sonymen qatar, jumyssyzdyq deńgeıi eldiń ońtústiginde – Almaty jáne Shymkent qalalarynda, sondaı-aq Túrkistan oblysynda eń joǵary bolyp qalýda (5,1% - dan). Al jumyssyzdyqtyń eń tómengi deńgeıi Qaraǵandy oblysynda (4,5%) jáne Nur-Sultan qalasynda (4,6%) tirkelgen.
Jumyspen qamtý organdarynda esepte turǵan jumyssyzdar sany 2021 jylǵy shilde aıynyń sońynda 223,5 myń adamdy qurady, al jalpy respýblıka boıynsha tirkelgen jumyssyzdyq deńgeıi 2,4% - ǵa teń. Tirkelgen jumyssyzdyqtyń eń joǵary deńgeıi Túrkistan (5%), Atyraý (4%) jáne Batys Qazaqstan (4,6%) oblystarynda tirkelgen. Bul rette aǵymdaǵy jyldyń 7 aıynda «Eńbek» memlekettik baǵdarlamasy jáne Jumyspen qamtý jol kartasy sheńberinde jumyspen qamtýǵa járdemdesý sharalarymen qamtylǵan azamattardyń sany 400 myńnan astam adamdy qurady.
