Ózbekstanda AES qurylysy qalaı júrip jatyr – fotoreportaj
TAShKENT. KAZINFORM – Ózbekstanda atom elektr stantsııasy qurylysynyń birinshi kezeńi bastaldy, dep habarlaıdy Kazinform agenttiginiń menshikti tilshisi.
Qazirgi ýaqytta Jızaq oblysyna qarasty Farısh aýdanyndaǵy az qýatty AES ornalasatyn alań tazartylyp, tegisteldi.
Jalpy bul aımaqqa 2018 jyldan beri ekologııalyq zertteý júrgizilip keledi. Nátıjesinde flora men faýna, jer asty sýlary jáne topyraqtyń qurylymy týraly derekter jınaqtaldy. Sondaı-aq alańnyń meteorologııalyq jáne seısmıkalyq jaı-kúıi de zerdelendi.
Tıisinshe, ózbek tarapy qurylystyń birinshi kezeńine kiristi. Atap aıtqanda, búginde qurylys-montaj bazasy, mamandar turatyn qalashyq, materıaldar qoımasy salynyp, beton aralastyrǵysh qondyrǵylar ornatylyp jatyr. Bul jumystar jergilikti «Enter Engineering» kompanııasyna júkteldi.
– Búginge deıin biz tek qurylys-montaj bazasyn salatyn kompanııany anyqtadyq. Ol jumysqa kiristi. Negizgi qurylysty, ıaǵnı reaktorlar ornalasatyn «ıadrolyq araldy» salý úshin jergilikti kásiporyndar áli tartylǵan joq, - dedi AES qurylysy dırektsııasynyń dırektory Abdýjamıl Kalmýratov.
Tıisinshe, birneshe kún buryn strategııalyq nysannyń irgetasyn quıý úshin uzyndyǵy – 350, eni 150 metr bolatyn alańda qazý jumysy bastaldy. Qurylysshylar ol jerden 1,5 mln tekshe metr topyraqty syrtqa shyǵarýy tıis.
– Josparǵa saı, biz daıyndyq jumystaryna jeltoqsan aıynyń sońy men qańtardyń bas kezinde kirisýimiz qajet edi. Alaıda, biz qurylysty erte bastadyq, - dedi Abdýjamıl Kalmýratov.
Uzatom agenttigi ókiliniń málimetinshe, az qýatty AES-tiń alǵashqy betony 2026 jyly naýryzda quıylady. Toqtala keteıik, buǵan deıingi ózbek AES-ine árqaısysy 55MVt 6 reaktordy (jalpy qýaty 330MVt) ornalastyrý jospary bolǵan. Endi olardyń sany ekige deıin qysqarady, tıisinshe onyń qýaty 110MVt-pen shekteledi. Sonymen qatar, belgilengen alańǵa, ıaǵnı Týzkan kóline taǵy bir iri atom stantsııasy salynady. Onyń enegrııa óndirý qaýqary 2000MVt bolmaq.
Uzatom agenttiginiń osy kezge deıin jasaǵan esepteýine sáıkes, az qýatty AES-tiń quny 2 mlrd dollarǵa baǵalanǵan. Endi jobaǵa engizilgen ózgeristerge baılanysty, ıaǵnı rekatorlar sanynyń qysqarýyna oraı shyǵyn 1 mlrd dollardan az bolmaq.
– AES memlekettik bıýdjet esebinen salynyp jatyr. Bul – tolyq ózbekstandyq joba, - dedi AES qurylysy dırektsııasynyń dırektory A.Kalmýratov.
Ózbekstan men Reseı iri AES salý jobasyn áli tolyq kelisken joq. Abdýjamıl Kalmýratovtyń sózinshe, resmı Tashkent bul baǵyttaǵy kelissózderdi 2026 jyldyń naýryzyna deıin aıaqtalýdy josparlap otyr. Onyń somasyna qatysty naqty derekter joq.
– Biz kelisimshartqa 2026 jyldyń birinshi toqsanynda qol qoıýdy josparlap otyrmyz. Bul uzaq ári qıyn protsess. Biz kimnen qandaı ónim alý qajettigen anyqtap, logıstıka shyǵyndaryn esepteýimiz kerek, - dedi AES qurylysy dırektsııasynyń basshysy.
Onyń atap ótýinshe, jumys kúshiniń keminde 70%-y jergilikti turǵyndar bolady. «Rosatom» memlekettik korporatsııasymen tıisti kelisimge qol qoıylǵan. Abdýjamıl Kalmýratov naqtylaǵandaı, qurylysqa jalpy sany 20 myń adam tartylady. Qazirdiń ózinde AES ornalasatyn alańda júrgizilip jatqan jumystarǵa joǵary bilikti 308 maman men 177 tehnıka jumyldyrylǵan.
– Jızaq oblysynyń Farısh aýdanynda qurylysy bastalyp jatqan atom elektr stantsııasy bizdiń elimizdiń ekonomıkalyq ilgerileýine sep bolmaq. Qazir damyǵan memleketterdiń ózinde elektr energııasynyń tapshylyǵy bolyp jatyr. Sondyqtan AES salý tıimdi sheshim dep sanaımyn. Tıisinshe, respýblıkada ónerkásip damıdy, ekonomıka ósedi jáne halyq úshin jańa jumys oryndary qurylady, - dep pikir bildirdi Farısh aýdanynyń turǵyny Sharof Ýngalov.
Halyqtyń pikirin eskerý maqsatynda qarasha-jeltoqsan aılarynda Ózbekstanda AES salý usynysy boıynsha qoǵamdyq tyńdaý ótedi. Ol suraq-jaýap formatynda uıymdastyrylady.
– Qoǵamdyq tyńdaýlarda jobanyń qorshaǵan ortaǵa áseri máselesi talqylanady. Halyq pikirin eskere otyryp, keıin kelisimshartqa ózgertýler engizilýi múmkin, - dedi AES qurylysy dırektsııasynyń dırektory Abdýjamıl Kalmýratov.
Eske salaıyq, buǵan deıin resmı Tashkent pen Býdapesht ózbek AES-ine salqyndatý júıesin engizý múmkindigin talqylap jatqanyn jazyp edik.
Qosa ketsek, taıaýda Qazaqstan halqyna Joldaýyn jarııalaǵan Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev elde birneshe AES salý bastamasyn kótergen bolatyn. Tıisinshe, 25 qyrkúıekte alǵashqy AES-ke úzdik ataý berý konkýrsy bastaldy.