Ózbekstan Joǵarǵy soty aqtaǵan 115 «basmashynyń» tizimi jarııalandy
Ótken ǵasyrdyń 30-jyldarynda Orta Azııada sovetterge qarsy Basmashylar qozǵalysy keń qanat jaıǵan. Ferǵana oıpaty men Buhara aınalasynda Ibrahım laqaı, Madamınbek, Kór Shermat, Horezm-Túrkimenstan ólkesinde Jóneıit han esimderi KSRO tarıhynda asa jekkórýshilikpen tilge alynatyn. Sońǵy kezde Orta Azııada, ásirese Ózbekstanda basmashylyq qozǵalysy ókilderine Ult azattyq kóterilisi qaharmandary retinde baǵa berý kózge túse bastady. Alaıda, olar áli resmı turǵyda basmashy dep tańbalanǵan-dy. Kóptegen tarıhshylar jańa kózqarasty qoldap shyqty.
Ózbekstan Joǵarǵy soty qoǵamdaǵy jańa kózqarastardy eskere otyryp, 1930 jyldarda basmashylyq aıybymen sottalǵan 115 kisiniń isin qaıta qarap shyqty jáne olardy aqtady.
Kesh te bolsa, aqtalǵandar qatarynda 1889 jyl Tájikstannyń Laqaı-Tájik ýálaıaty, Kóktash aýylynda dúnıege kelip, 1921-1926 jyldarda Shyǵys Buharada basmashylyq qozǵalysyn basqarǵan Ibrahım laqaı Chaqabaevtyń da esimi bar.
Joǵarǵy sot jarııalaǵan tizimge qarasańyz, erekshe bir jaıt nazar aýdartady. Aqtalǵandardyń ulty jazylǵan grafada birneshe adamnyń tusynda «qypshaq» degen jazý tur. Aıta keterligi, XIX ǵasyr sońynda Reseı Imperııasy ótkizgen halyq sanaǵynda Ferǵana qypshaqtary óz aldyna jeke ult retinde esepke alynǵany tarıhtan belgili. Bul derekti de sonyń bir aıǵaǵy retinde qaraýǵa bolady.
Tizimde 20-bop turǵan kisi jaıly: «Hasanbaı Rýzmatov-42 jasta, Kasansaı aýdany, Ravat aýyly turǵyny, qypshaq, baıdyń uly...», - dep jazylǵan. Tizimde munan basqa da qypshaqtar barshylyq.
Ózbekstan Joǵarǵy sotynyń málimdeýinshe, basmashylyq qozǵalysynyń ókilderi 115 adammen shektelip qalmaıdy. Kóptegen sottalǵandardyń isi qaıta qaralyp, aqtaý sharalary jalǵasa bermek.
