Osmanly sultanynyń qazaq hanyna joldaǵan hatynda ne jazylǵan
Aıta ketsek, búgin Ulttyq mýzeıde «Osmanly memleketi men Orta Azııa handyqtary qarym-qatynastarynyń qujattary» atty kórme ashyldy. Tarıhı qujattardyń arasynda Qazaq hany Muhammet Qaıyp han men Osmanly sultanynyń 1713 jyly jazylǵan hattary bar. Kórme ıÝnýs Emre atyndaǵy túrik mádenı ortalyǵynyń uıymdastyrýymen, Túrkııanyń Qazaqstandaǵy Elshiliginiń qoldaýymen, «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda uıymdastyrylǵan. Kórmege Osmanly memleketi men Orta Azııa handyqtarynyń qarym-qatynastaryn baıandaıtyn 40 qujat qoıylyp otyr. Olardyń barlyǵy Túrkııa memleketine qarasty Osmanly muraǵatynan alynǵan. Qujattar arasynda Qazaq hany Muhammet Qaıyp han men Osmanly sultanynyń 1713 jyly jazylǵan hattary sııaqty derekter Qazaqstan halqyna tuńǵysh ret usynylýda.
Kórme aıasynda ıÝnýs Emre atyndaǵy túrik mádenı ortalyǵynyń dırektory mindetin atqarýshy Almagúl Isına Osmanly sultany ІІІ Axmettiń qazaqtyń Qaıyp hanyna joldaǵan hatynda ne jazylǵany týraly qysqasha aıtyp berdi. Qazirgi ýaqytta Túrkııadan kelgen Qaıyp Muhammed hanǵa joldanǵan padıshah hatynyń kóshirmeleri áli de zerttelý ústinde. Hatta hannyń alǵan habarǵa degen rızashylyǵy jáne ózara qurmet jáne dostyq tilegi baıandalǵan. Sondaı-aq, qazaq hanynyń elshisi Seıitqul Bahadyrǵa shapan kıgizilgeni jazylǵan.
«Ádildik pen dindarlyq qasıetterin boıyna sińirgen, dostyq pen beıbitshilik baıraqtaryn jelbiretken, Islam shekaralaryn qorǵaýshy, bilgir Qazaq hany Qaıyp Muhammed hanǵa sálemimdi men jyly lebizimdi bildiremin. Jiberilgen hatynyz tańdaýly elshińiz Seıitqul Bahadyr arqyly jetkizildi. Dostyq lebińizben jazylǵan hatyńyz oqyldy. «Kóńil degen tizilgen sarbazdar sekildi bir-birlerin tanyǵan jaǵdaıda birigedi jáne aralasady» hadısinde aıtylǵandaı tanysý, rýhanı jáne dinı birlesýdi qajet etedi. Sizdiń hatyńyz da birlesýimizge negiz bolyp tur. Іzgi maqsatpen kelgen elshińiz óz maqsatyn sátti aıaqtady. Elshige eline oralý úshin ruqsat berildi jáne shapan kıgizildi. Qolyńyzdaǵy hat ta elshi arqyly sizge jóneltildi», - delingen Osmanly sultany ІІІ Axmettiń qazaqtyń Qaıyp hanyna joldaǵan hatynda.
Almagúl Isınanyń aıtýynsha, hattyń biri osylaı keltirilgen. Dese de, kóshirmede kórinip otyrǵandaı, hattyń mátini birshama uzaq. Almagúl Isınanyń aıtýyna qaraǵanda, sultannyń hanǵa jazǵan hatynyń basynda uzaq-sonar iltıpat sózder aıtylǵan. ıAǵnı, alǵashqy paraǵy tolyǵymen iltıpat sózderimen jazylady.
«Hattar osmansha jazylǵan. Aýdarý óte kúrdeli. Taǵy bir hatynda qazaqtar tarapynan «qalmaqtarǵa qarsy toıtarys beretin áskerdiń daıyndalyp jatqany, sizderge (Osman ımperııasyna - avt.) habar jiberemiz, óz áskerlerińizben sizder de qalmaqtarǵa qarsy shyǵyńyzdar» degen sıpattaǵy hattar bar. Aldaǵy ýaqytta bul tarıhı qujattardyń bári aýdarylady», - dedi Almagúl Isına.
