Ósken óńir: Ońtústik Qazaqstan - órkenıetke umtylǵan ólke
Jalpy, elimizde árbir besinshi sábı ómirge keletin Ońtústik Qazaqstan óńiriniń ózindik erekshelikteri barshylyq. Birinshiden, Ońtústik Qazaqstan oblysy - respýblıkadaǵy eń ósimtal aımaq. Bul aımaq halqynyń etnıkalyq quramynda turǵylyqty ult ókilderiniń úlesi joǵary jáne demografııalyq ahýalynda túrki-musylman halyqtarynyń ósip-ónýi sheshýshi ról atqarady.
Ekinshiden, turǵyndardyń tyǵyzdyǵy basqa aımaqtarmen salystyrǵanda aıtarlyqtaı joǵary. Úshinshiden, kóneden kele jatqan, órkenıet sabaqtastyǵynyń izi jatqan kóne qalalardyń negizinde jalǵasyn tapqan iri qalalar, qalashyqtar men eldi mekender búgingi zamanaýı tirshilikke bite qaınasyp otyr. Tórtinshiden, tabıǵat jaǵdaıy men qorshaǵan ortasy ózge aımaqtarǵa qaraǵanda halyqtyń qonystanýyna erekshe qolaıly ári tıimdi jaqtarymen erekshelenedi. Besinshiden, ekonomıka ıgiliginiń arqasynda sharýashylyǵy shapshańdap, jurtshylyqtyń eńbek etýi qarqyndy damyp keledi. Búginde aımaq halqynyń jalpy sany - 2 894 816 adamdy qurap otyr. ıAǵnı, respýblıkada halyq sany boıynsha Ońtústik Qazaqstan oblysy birinshi orynda tur.
Investıtsııa - el ıgiligine qyzmet etedi
Óńirdi órkendetýdiń búgingi basty baǵyttary men baǵdarlary retinde tústi metallýrgııa, hımııa, munaı óńdeý; qurylys meterıaldary, mashına jasaý ónerkásibi; maqta, bıdaı men júgeri, kúrish pen qyzylsha, júzim men baý-baqsha, mal sharýashylyǵy bolyp otyr. Sonymen qatar, ınvestıtsıalar tartý maqsatynda sheteldik iskerlermen, dıplomattarmen baılanys jandanyp, túrli jobalar tóńireginde talqylaýlar kúsheıip jatyr. Bıyldyń ózinde qazaq-túrik, qazaq-ózbek sekildi birqatar halyqaralyq bıznes forýmdary ótti. Nátıjesinde Qytaı, Túrkııa, Saýd Arabııasy, Birikken Arab ámirliginnen naqty ınvestorlar tabylyp, oblystyń eknomıkasyna qarjy quıylýda. 
Ásirese, baýyrlas Túrkııa Respýblıkasymen jan-jaqty baılanys tereńdeı tústi. Atap aıtqanda jyl basyndaǵy «Qazaq-Túrik» ınvestıtsııalyq forýmyna kelgen eldiń delegatsııasynda 200-den astam ókil boldy. Eki kúnge jalǵasqan forým nátıjesinde 5 memorandýmǵa qol qoıyldy. Jalpy qazirgi kezde túrkııalyq ınvestorlardyń qatysýymen Ońtústik Qazaqstan oblysynda 13 joba júzege asyrylyp jatyr. Investıtsııa quny 18,8 mlrd teńgeni quraıdy. Búginge deıin munyń 4 jobasy iske qosylyp, óńir ekonomıkasyna 3,3 mlrd teńge qarjy quıylyp, 400 jańa jumys orny ashyldy. Negizi túrik kásipkerleri úshin Qazaqstannan birlesken bıznes jobalar bastaýdyń tıimdi tustary mol.
Elimiz Eýrazııalyq Ekonomıkalyq odaqtyń múshesi bolǵandyqtan shyǵarǵan ónimderdi Reseı men Belorýssııaǵa kedendik salyqtardan bosatyla otyryp, eksporttaýǵa múmkindik alady. Dál osy maqsatpen alıýmınıı ónimderin kórshi elderge shyǵaryp, paıda tapqan «Gold Aluminum» zaýyty bıyl 2,6 mlrd teńge kólemindegi PVH profıl daıyndaıtyn ekinshi jobasyna kiristi. Qosymsha taǵy 60 jumys ornyn qalyptastyratyn tseh aǵymdaǵy jyldyń sońynda iske qosylady.
Kórshiles Ózbekstanmen baılanys nyǵaıýda
Sońǵy kezde Ońtústik Qazaqstan oblysynyń kórshiles jatqan Ózbekstan respýblıkasymen baılanys jańa deńgeıge kóterildi. Maqtaaral aýmaǵyndaǵy on jyl buryn jabylǵan jol qaıta ashyldy. Shymkentte Tashkent taýar óndirýshiler kórmesi uıymdastyryldy. Ońtústikten Ózbekstanǵa eksporttalatyn taýarlardyń úles salmaǵyn arttyrý kózdelýde. Ekijaqty birlesken kásiporyndar qurý jaıy da talqylanyp jatyr. Ekijaqty baılanystyń artýy nátıjesinde táýelsizdiktiń alǵashqy jyldary kóterilip, sheshimin tappaǵan Ógem ózeninen Ońtústiktiń turǵyndary úshin aýyz sý kanalyn tartý jóninde kelisimge keldik. Bul joba tolyqtaı júzege asqanda Qazyǵurt, Saryaǵash, Maqtaaral aýdanyndaǵy 1 mıllıonǵa jýyq turǵyn sapaly aýyzsýmen qamtylady. Jergilikti bılik atalǵan máseleni Ógem ózenin aýyz sý retinde paıdalaný arqyly túpkilikti sheshýge bel býyp otyr. Osy maqsatta bıylǵy jyldyń 15 aqpanynda Qazaqstan men Ózbekstan Úkimeti ókilderiniń ekijaqty yntymaqtastyqty jetildirý máseleleri jónindegi birlesken jumys toby basqosqan bolatyn. Atalǵan májiliste Ógem ózeninen kólemi sekýndyna 3-3,5 tekshe metrge deıin sýdy buryp atalǵan aýdandardyń turǵyndaryna aýyz sý retinde paıdalaný máselesi qaralyp, oń sheshimin tapty. Ol úshin Qazyǵurt aýdanynyń Ógem aýyly tusynan Ógem ózeninen qubyr arqyly sý burý jumystary júrgizilýi tıis. Sala basshylary eger qazirgi kelissózder nátıjeli aıaqtalsa, joǵaryda atalǵan problemany túpkilikti sheshýge bolatynyn aıtady. Óıtkeni Ógem ózeniniń basym bóligi Qazaqstan Respýblıkasy aýmaǵynda ornalasyp kórshiles Ózbekstan Respýblıkasynda ishinara ornalasqan transshekaralyq ózenge jatady.
Áleýmettiń áleýeti artyp keledi
Ońtústik óńirde halyqty sapaly aýyz sýmen qamtamasyz etý baǵytynda birqatar baǵdarlamalar qolǵa alynyp, jobalar júzege asyrylýda. Qazir oblysta jer asty sý qoryn anyqtaý jumystary júrgizilip jatyr. Jalpy óńirde sý qoryn anyqtaýdy qajet etetin 383 eldi meken bolsa, búgingi tańǵa sonyń 244-inde izdeý-barlaý jumystary aıaqtalǵan. 2017 jyly 34 eldi mekende, al 2019 jylǵa deıin qalǵan 105-inde tıisti jumystar atqarylady dep kútilýde. Bul baǵytqa 1,6 mlrd. teńge baǵyttalǵan. Sondaı-aq bıyl jańadan 10 eldi mekendi ortalyqtandyrylǵan aýyz sýmen qamtý jumystary júrgizilýde. Nátıjesinde aýyz sýmen qamtylǵan eldi mekender sany 628-ge jetkiziletin bolady. Bul óńirdegi turǵyndardy qamtý deńgeıin 74,4%-ǵa kóteredi. Jalpy 2020 jylǵa 702 eldi mekenderge aýyz sý júıesin júrgizip, turǵyndardyń qamtý deńgeıin 83,2% jetkizý josparlanýda. Bul rette aýyz sýdy turǵyndarǵa úzdiksiz 24 saǵat berýge nazar aýdarylatyn bolady. «Bıylǵy daıyndyq jumystarynyń joǵary deńgeıde atqarylýyna baılanysty óńir topan sýdan zardap shekken joq. Alaıda máseleni zerttep-zerdelegenimizde jyl saıyn 2 mlrd tekshe metr sýdyń aǵyp ketetindigine kóz jetkizdik. Aýyl sharýashylyǵyna beıimdelgen jáne jaz aılarynda sý tapshylyǵyna urynatyn aımaqta kóktemgi tasqyn sýdy tıimdi maqsatqa paıdalaný eń basty másele bolyp tabylady. Sondyqtan da oblystyń aýmaǵynda ázirge 16 shaǵyn sý qoımalaryn salyp, sýarmaly egistik alqaptaryn kóbeıtýdi josparlap otyrmyz. Atalǵan nysandar aımaqty tasqyn sýdan qorǵap, eginshilikti damytýǵa tikeleı septigin tıgizetin bolady. Endi bıýdjetten qosymsha 250 mln teńge qarjy qarap, taǵy da toǵandar men sý qoımalaryn salý úshin tıisti jobalaý, josparlaý jumystaryn júrgizemiz»,- deıdi oblys ákimi Janseıit Túımebaev.
Baspana túıtkili: 6 myńnan astam otbasyny qonys toıy kútip tur
Oblystyń bas shahary - Shymkent pen aýdan, qala ortalyqtarynyń sáýlettik kelbetin zamanaýı talaptarǵa sáıkestendirý, kópqabatty úılerdiń qasbetin jóndeý, aýmaǵyn abattandyrý máselesi mańyzdy ekeni anyq. Óńirde jalpy 3 152 kópqabatty turǵyn úı bar. Onyń ishinde 1 581 kúrdeli jóndeýdi qajet etse, 183-inde aıaqtaldy. Aldaǵy 4 jylda jalpy 488 kóp qabatty turǵyn úıge kúrdeli jóndeý júrgizilip, jóndeýdi qajet etetin úıler úlesin 28,8%-ǵa deıin tómendetý kózdelýde. Baspanamen qamtamasyz etý boıynsha qajettilikterdi kezeń-kezeńimen sheshý úshin 2016 jyly 530 myń sharshy metr turǵyn úı tapsyrylǵan. Endi 2017 jyly jalpy 700 myń sharshy metr baspana tapsyrý josparda bar. Osylaısha, aǵymdaǵy jyly 6 myńnan astam otbasyny qonys toıy kútip tur.
Turǵyn úı qurylysyn damytý maqsatynda jańadan «Nurly jer» baǵdarlamasy iske asatyny da belgili. Jeke turǵyn úı qurylysy boıynsha Shymkent qalasynda pılottyq joba retinde 76 gektar alqapta 293 úıge arnalǵan «Bozaryq» jáne 180 gektar alqapta 1 050 úıge arnalǵan «Tasken» kottedjdi qalashyqtar salynyp jatyr. Jalpy, oblysta turǵyn úı qurylysyn damytý maqsatynda 2017-2021 jyldarǵa arnaıy kontseptsııa daıyndalyp, boljamǵa sáıkes aldaǵy 5 jylda 4 mln. 817 myń sharshy metr turǵyn úı paıdalanýǵa beriledi.
Oımyzdy Ońtústik Qazaqstan oblystyq máslıhatynyń hatshysy Qaırat Balabıevtiń sózimen sabaqtasaq, Janseıit Qanseıituly qyzmetke jańadan kelgeninde Shymqalanyń aty zatyna sáıkes emestigine nazar aýdarǵan edi. Shyn máninde jasyl qalaǵa aınalýǵa tıisti shahardyń ortalyǵyn tyrbyq aǵashtardyń basqandyǵyn, qalanyń jalańash kórinetindigin, halqynyń sany bir mıllıonǵa jetkeli otyrǵan qalada demalys oryndarynyń azdyǵyna qynjylysyn bildirgen. Kóptegen órkenıetti elderde shatqal, saılar, qyrattar qala basshylyǵynyń iskerliginiń arqasynda tamasha demalys oryndaryna aınalǵan. Osyndaı jaqsy tájirıbeler eskerilip, oblys basshysynyń bastamasymen Shymkentti jasyl qalaǵa aınaldyrý maqsatynda «Shatqal» baǵdarlamasy qolǵa alynǵan edi.
Oblys ákimi bul jóninde Astana dańǵyly boıyndaǵy 25 gektar, Tólemetov kóshesindegi 38 gektar, Tassaı turǵyn úı alabyndaǵy 25 gektar, Bozaryq shaǵyn aýdanyndaǵy 40 gektar aýmaqta qoǵamdyq demalys oryndary ashylady dedi. Shymkenttiń shetterindegi shatqaldar qaraýsyz, qum-tas alatyn aýmaqqa aınalyp ketken. Al, sheteldik dástúrde mundaı tabıǵı landshaftar erekshe aımaq retinde sanalady. Endi shatqaldar qala turǵyndarynyń, qonaqtarynyń súıikti demalys ortalyǵyna aınalady.Sonymen birge 34 gektardy quraıtyn eski qoqys polıgony aýmaǵynda jańa saıabaq salynady.
Qazirgi tańda Shymkent qalasynda jalpy aýmaǵy 300 gektardy quraıtyn 8 saıabaq bar. Sonymen qatar, 104 kóshede aǵash otyrǵyzylǵan. Aldaǵy ýaqytta «Shatqal» baǵdarlamasy aıasynda 47 shatqal paıda bolǵanda jalpy ormandy alqap kólemi 16 myń gektarǵa jetedi dep josparlanýda. Oblys ortalyǵynyń árbir turǵynyna keminde shamamen 16 sharshy metrlik jasyl jelek qajet. Bul qajettilikke atalǵan baǵdarlama tolyq iske asqanda qol jetkizilmek. Aımaq basshysy aldaǵy ýaqytta el ıgiligine tapsyrylatyn shatqaldarǵa shyǵys ádebıetiniń kórnekti ókilderiniń ıaǵnı aqyn, ǵulama, oıshyldarynyń esimderi beriletinin aıtty. Shatqaldarǵa uly oıshyldardyń ósıet, naqyl sózderi tasqa qashalyp jazylyp, óskeleń urpaqty rýhanı tárbıeleý kózdelýde.
Ońtústik Qazaqstan - ejelgi órkenıetter izi qalǵan kıeli meken
Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev ońtústik óńirge saparlarynyń birinde: «Ońtústik Qazaqstan -qazaqylyqtyń qaımaǵy buzylmaǵan ólke. Bul - abyzdar men áýlıelerdiń qasıeti daryǵan, Qoja Ahmet ıAssaýı men Ál-Farabıdiń izi qalǵan, kóne mádenı muraǵa baı kıeli jer» degen edi.
Shyndyǵynda, Ońtústik Qazaqstan oblysy elimizde ejelgi órkenıetter jeri sanalady. Uly jibek joly jeriniń qıylysynda ońtústik óńiriniń jeri qazaq memleketiniń besigi bolyp esepteledi. Bul meken tarıhı eskertkishterimen áıgili - qorǵandar, bekinister, ejelgi qalalyq keseneler, turǵyndardyń qonys qaldyqtary jeterlik.
Oblysta 802 tarıhı jáne mádenı eskertkishterdiń ishinen 528 arheologııa eskertkishteri, 42 tarıhı eskertkishteri, 226 arhıtektýlyq eskertkishter bar. Ejelgi qalalardyń ishinde Túrkistan shahary erekshe oryn alady. XVI-XIX ǵasyrdaǵy Uly Jibek jolynda ornalasqan Túrkistan qalasy Qazaq handyǵynyń astanasy jáne túrik tildi halyqty adamdardyń ortalyǵy. Qazaqstannyń arhıtektýranyń monýmentaldy eskertkishterdiń, qasıetti orny bolyp esepteledi. Sondaı-aq dinı ortalyqtardyń biri, ekinshi Mekke retinde mańyzdy bolyp esepteledi.
ıÝNESKO aıasynda atalyp ótilgen Túrkistannyń 1500 jyldyǵy mereıtoıynda Elbasymyz Nursultan Nazarbaev: «On bes ǵasyrlyq tarıhy bar bul qalanyń mereıtoıy tek Túrkistannyń ǵana emes, Qazaqstan Respýblıkasynyń, búkil túrki tildes halyqtardyń da mereıin ústem etetin ıgilikti shara. Endigi maqsat - Túrkistan qalasyn Ortalyq Azııadaǵy asa mańyzdy mádenı, rýhanı, ǵylymı, saýda-ekonomıkalyq ortalyq retinde odan ári abattandyra berý bolyp tabylady», - dedi.
Aıta keteıik, XIV-XV ǵasyrlarda áıgili Ámir Temirdiń buıryǵymen qurylǵan Qoja Ahmet ıAsaýı kesenesi ıÝNESKO álemdik muralar eskertkishteriniń tizimine 2004 jyly engizilip, ejelgi qasıetti oryndardyń ortaǵasyr sáýletiniń kıeli mekeni bolyp otyr. Ondaǵy Áziret sultanynyń tarıhı-mádenı ordasy, Qoja Ahmet kesenesinen basqa shyǵys monshany, kesene Tımýr Rabıdiń nemeresi - Sultan Begim turǵan jáne basqa eskertkishter Qumshyq ata úshin jer asty úı bolǵan jerdi de qamtıdy. Al, Arystan bab kesenesi - Qoja Ahmet ıAssaýıdiń ustazy jerlengen orny bolyp keledi. Ańyz boıynsha, o dúnıege keter aldynda Muhammed paıǵambar Arystan babqa amanat tas bıǵyn berdi, al ol 11 jastaǵy bala Qoja Ahmet ıAssaýıge usyndy. Arystan bab kesenesi janynda emdeý qasıetteri bar óte tuzdy sýly qudyq bar. Túrkistannyń soltústiginde 40 km shaqyryqta Uly Jibek joly baǵytyndaǵy ejelgi qala Saýran (XVII ǵ.) beıneleý jazylymdary saqtalǵan.
Eń qyzyqty sáýlet eskertkishteri IX-Xll ǵ.ǵ. Qarahandyqtar dáýirimen baılanysty. Bul Uly jibek jolynyń baǵytynda jaqsy damyǵan qalalardyń biri, sáýlet qazbalyq jumystarynan keıin tarıhı mádenı Otyrar oazısi týrıstik obekt bolyp keledi. Tarıhı oryn Ordabasy qazirgi ýaqytta tarıhı qoryq retinde qamtylǵan.
Shymkentten 30 shaqyrym qashyqtyqta ornalasqan kıeli jerde XVIII ǵ. basynda Batys mońǵoldarǵa qarsy qazaqtar birikken bolatyn. Aqsý-Jabaǵaly petroglıfteri jáne shyńdy sýretter de qazirde saıahatshylar jıi keletin aımaqqa aınalyp otyr. 1926 jyly qurylǵan Aqsý-Jabaǵaly qoryǵy, Qazaqstan jáne Orta Azııada alǵashqy qoryqtardyń biri sanalady. Arheologııalyq tabylýlardyń orny bolatyn, Qazaqstannyń sulý jerleriniń biri.Munda Qarabastaý jerinde 140 mıllıon jyl - ıÝr kezeńinde buryn ómir súrgen ósimdikter jáne janýarlar qaldyqtary bar.
Etnoqalashyqtar boı kóterip keledi
Tamasha tabıǵaty men kıeli jerlerge baı mekende týrızmdi damytý jumystary qarqyn ala bastaǵan. Bul mekendi tipti týrızmniń otany etý baǵytynda sheteldik tájirıbeler engizilip jatyr. Máselen, Túrkistan qalasyn tarıhı-mádenı jáne týrıstik ortalyq retinde kórkeıtý maqsatynda «Kóne Túrkistan» jobasy ázirlenip, ıÝNESKO-nyń kelisimimen jumystar júrgizilýde. 2025 jyly Túrkistan qalasyna kelýshiler sanyn 1,5 mln. adamǵa jetkizý josparlanyp otyr. Sol sııaqty Shardara aýdanynda jaǵajaı týrızmin damytý maqsatynda 500 jumys ornyn qurý jáne jaz mezgilinde 150 myń adamǵa qyzmet kórsetý josparlanyp otyr. Munda 60 týrısttik nysan salynyp, oǵan 6,7 mlrd. teńgeden astam ınvestıtsııa tartylady dep josparlanýda. «EKSPO-2017» halyqaralyq mamandandyrylǵan kórmesi aıasynda oblys ákimdigi jáne óńirlik týrıstik uıymdarmen birlese otirip, kórme qonaqtaryna arnalǵan týrıstik marshrýttar ázirlendi.
Marshrýttardyń boıyndaǵy ınfraqurylymdy jetildirý maqsatynda búginde jol kórsetkishterdiń biryńǵaı dızaıny ázirlenip, marshrýttardyń boıynda ornalastyrylýda. Týrıstik nysandardyń aınalasyn sanıtarlyq talaptarǵa sáıkestendirý boıynsha qajetti sharalar qoldanylýda. «Hanqorǵan», «Saıram», «Eski shahar, Shymkent», «Kúltóbe», «Kóne Túrkistan», «Oqsyz» arnaıy baǵyttamalary ashylǵan jaǵdaıda kóptegen jumys oryndary ashylyp, salyq kóbeıip, týrıstik saýda túrleri damyp keledi.
Otyrar aýdany, «Bestorańǵyl» eldi mekeninde qazaqtyń ulttyq salt - dástúrlerin pash etken «Alash» etnografııalyq aýyly ashyldy. Jeke kásipker Almas Syzdyqbekov «EKSPO-2017» kórmesine oraı ashqan etnoaýylǵa AQSh, Sıngapýr, Polsha, Frantsııa, Germanııa sııaqty álemniń taǵy basqa 20 elinen qonaqtar kelýde. Munda salt - dástúr sharalary men ulttyq sport oıyndary uıymdastyrylyp, qolóner sheberleriniń qolynan shyqqan buıymdardyń kórmesi qoıylady. «Alash» etnoaýyly aldaǵy ýaqytta basqa da qonaqtardy qabyldap, qazaqtyń baıyrǵy tirshiligimen, ulttyq salt -dástúrlerimen tanystyrýdy damyta beretin bolady. Al, Túrkistan shahary bıyl «Túrkistan túrki áleminiń mádenı astanasy» statýsyn ıelinip, sonyń nátıjesinde Túrkistan men Shymkent qalasynda 40 halyqaralyq shara ótkizilip jatyr. Bul statýstyń aıasynda Ońtústiktiń mádenıeti men ónerin halyqaralyq deńgeıge shyǵarýǵa múmkindik týyp otyr. Mundaı joba baýyrlas elder arasyndaǵy baılanysty tereńdetip, birlik pen mádenı qarym-qatynasty kúsheıtedi dep kútilýde.
Elimizdegi tarıhı-mádenı eskertkishterdiń 80 paıyzdan astamy Ońtústik jerinde ornalasýy da týrızm ındýstrııasyn jan-jaqty damytýǵa múmkindik beredi. Bul baǵytta 3 basymdyqqa kóńil aýdarylýda. Birinshisi - týrıstik ınfraqurylymdy damytý, onyń ishinde serpindi jobalardy júzege asyrý. Olar Túrkistan, Shardara, Saryaǵash, Qasqasý keshenderi. Ekinshisi, qyzmet kórsetý sapasyn arttyrý bolsa, úshinshi basymdyq - óńirdiń týrıstik áleýetin nasıhattaý jáne jarnamalaý. Oblysta «Qasqasý» taý-shańǵy kýrorty, «Saryaǵash» jańa kýrort qalashyǵy, Túrkistan men Otyrarda tarıhı-tanymdyq týrızm kesheni, al Shardarada jaǵajaı týrızmi damytylatyn bolady. Nátıjesinde, 2021 jyly ishki týrızm kólemin 220 000 adamǵa jáne kirý týrızminiń kólemin 20 000 adamǵa arttyrý kózdelýde.
Shymkent qalasynyń ortalyǵynda eski qalashyqtyń orny bar. Eski qalanyń tarıhyn túgendeý túgil bir kúndik alańsyz as ishý qıyn bolǵan zamandarda osy mádenı eskertkish súrilip ketýge shaq qalǵan. Jan-jaǵyn qıdalap kesip, qurylys bazary boı kóterdi. Ústińgi qabatyn tesip shaǵyn turǵyn úıler salyndy. Tegistelip ketýge shaq qalǵan. Alla qalap, arheolog-ǵalymdar men jýrnalısterdiń jan aıqaıy arqasynda osy qalashyq aman qaldy. Búginde oblys ákimdiginiń aralasýymen eski qalashyq aspan astyndaǵy ashyq murajaıǵa aınalatyn boldy.Endi ondaǵy bazar, turǵyn úıler súrilip, onyń ornyna búrynǵy qalanyń kóne eskertkish qorǵan qabyrǵalary salynatyn bolady. Qazba derekter Kóne shahardyń shyn jasy 2200 jyl ekendigin dáleldegenin eskersek, kóne qalashyq týrıster úshin de qundy jádiger bolatyny anyq.